Laureat Pokojowej Nagrody Nobla poprowadzi tymczasowy rząd Bangladeszu

Muhammadowi Yunusowi przypisuje się pomoc w wydźwignięciu milionów ludzi z ubóstwa dzięki pionierskiemu systemowi mikrofinansowania pożyczek | Getty Images

84-latek został mianowany dzień po tym, jak pani Hasina uciekła z kraju po tygodniach śmiertelnych protestów, które doprowadziły do jej rezygnacji. Podczas gdy profesor Yunus został pochwalony za pionierskie wykorzystanie mikropożyczek, pani Hasina uważała go za wroga publicznego – obecnie przebywa na wolności za kaucją, odwołując się od sześciomiesięcznego wyroku więzienia w sprawie, którą nazwał motywowaną politycznie. 

Studenci, którzy przewodzili masowym protestom, które odsunęły panią Hasinę od władzy, odmówili zaakceptowania rządu kierowanego przez wojsko i naciskali, aby profesor Yunus stanął na czele tymczasowej administracji. Decyzja o mianowaniu go głównym doradcą rządu tymczasowego nastąpiła po spotkaniu prezydenta Mohammeda Shahabuddina, przywódców wojskowych i przywódców studenckich. 

„Kiedy studenci, którzy poświęcili tak wiele, proszą mnie o interwencję w tym trudnym momencie, jak mógłbym odmówić?”, powiedział prof. Yunus. 

Aktualnie, według jego rzecznika, wraca do Dhaki z Paryża, gdzie przechodzi drobny zabieg medyczny. 

Protesty w Bangladeszu rozpoczęły się na początku lipca od żądań studentów uniwersytetu, aby znieść kwoty na stanowiskach w służbie cywilnej, ale szybko przerodziły się w szerszy ruch antyrządowy. Ogółem zgłoszono, że w starciach między siłami rządowymi a protestującymi zginęło ponad 400 osób — głównie cywilów zastrzelonych przez policję. Tylko w poniedziałek w całym kraju zginęło ponad 100 osób, co czyni ten dzień najbardziej śmiercionośnym w ruchu. Podpalono również setki posterunków policji. 

Na kilka godzin przed szturmem i splądrowaniem przez protestujących oficjalnej rezydencji byłego premiera w stolicy Dhace, pani Hasina zrezygnowała i uciekła do sąsiednich Indii. To szybko i nagle zakończyło jej prawie 15-letnie rządy. 

Nawet gdy gospodarka Bangladeszu rosła w ciągu ostatniej dekady, była premier była coraz bardziej krytykowana za uciszanie krytyków i więzienie przeciwników politycznych. Niektórzy z nich, tacy jak była premier Khaleda Zia i aktywista Ahmad Bin Quasem, zostali zwolnieni wkrótce po pospiesznym odejściu pani Hasiny. 

Pani Zia przewodniczy głównej partii opozycyjnej Bangladesh Nationalist Party, która zbojkotowała wybory w 2014 r. i ponownie w 2024 r., twierdząc, że wolne i uczciwe wybory nie były możliwe pod rządami pani Hasiny. 

78-latka została uwięziona w 2018 r. za korupcję – zarzuty, jak powiedziała, miały podłoże polityczne. Organizacje zajmujące się prawami człowieka twierdzą, że pan Quasem został zatrzymany w 2016 r., co było jednym z setek wymuszonych zaginięć, do których doszło w czasie urzędowania pani Hasiny. 

Profesor Yunus, który w styczniu został skazany na sześć miesięcy więzienia za naruszenie przepisów prawa pracy, powiedział, że on również padł ofiarą gniewu pani Hasiny. W przeszłości stawiano mu inne zarzuty, począwszy od 2011 r., kiedy oskarżono go o zniesławienie polityków Bangladeszu.  

W 1983 r. założył Grameen Bank, który oferuje mikro, długoterminowe pożyczki, aby pomóc ubogim ludziom w zakładaniu małych firm – koncepcja ta od tego czasu zyskała popularność na całym świecie. Został oskarżony o unikanie płacenia podatków i pracę w Grameen Bank po osiągnięciu obowiązkowego wieku emerytalnego, co doprowadziło do jego zwolnienia – ale profesor Yunus utrzymywał, że były to bezpodstawne zarzuty. 

On, wraz z bankiem, otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla w 2006 r. za pokazanie, że „nawet najbiedniejsi z biednych mogą pracować na rzecz własnego rozwoju”. 

Stał się znany na świecie jako „bankier biednych”, ale pani Hasina nazwała go „krwiopijcą” biednych i oskarżyła jego bank o pobieranie wygórowanych odsetek. 

Nigdy nie było jasne, co było przyczyną sporu z panią Hasiną, ale wielu uważa, że ​​były to jego nieudane próby założenia partii politycznej. 

Pani Hasina nadal przebywa w Indiach, ale nie jest jeszcze jasne, czy to jest jej ostateczny cel. Analitycy uważają, że jest to mało prawdopodobne, mimo że była bliską sojuszniczką premiera Indii Narendry Modiego. 

Indie, które mają 4096-kilometrową (2545-milową) granicę z Bangladeszem, nie będą skłonne do alienacji nowego rządu w Dhace. Delhi rozmieściło dodatkowe wojska wzdłuż granicy, powiedział minister spraw zagranicznych S Jaishankar. 

Przywódcy zagraniczni wezwali Bangladesz do podtrzymywania demokracji po ogłoszeniu nominacji prof. Yunusa. 

„Wszelkie decyzje podejmowane przez rząd tymczasowy muszą respektować zasady demokratyczne... aby podtrzymywać rządy prawa i odzwierciedlać wolę ludu” — powiedział sekretarz stanu USA Antony Blinken. 

Australijska minister spraw zagranicznych Penny Wong poprosiła wszystkie strony o powstrzymanie się od przemocy i „poszanowanie praw powszechnych”.