Meksyk przygotowuje się do wyborów. Dwie kobiety ubiegają się o stanowisko, a kampanii towarzyszy fala zabójstw polityków

Flaga Meksyku. Fot. Reuters

2 czerwca w drugiej co do wielkości gospodarce Ameryki Łacińskiej odbędą się największe w historii kraju wybory. W Meksyku zarejestrowanych jest prawie 100 milionów wyborców, którzy będą głosować na ponad 20 tysięcy urzędników lokalnych i federalnych.

Podczas poprzednich wyborów sześć lat temu na lokale wyborcze przyszło 63% uprawnionych do głosowania, a według obserwatorów to właśnie niska frekwencja może w ostatniej chwili pokrzyżować plany kandydatom.

Oprócz prezydenta wyborcy będą wybierać ustawodawców do obu izb Kongresu, nowego burmistrza Meksyku i gubernatorów ośmiu stanów.

Claudia Sheinbaum – fizyk i były burmistrz Meksyku

W sondażach prowadzi były burmistrz Meksyku Claudia Sheinbaum, kandydatka bloku Sigamos Haciendo Historia („Kontynuujmy pisanie historii”) przy poparciu obecnego prezydenta kraju, Andreasa Manuela Lopeza Obradora, który zgodnie z konstytucją nie może ubiegać się o drugą kadencję.

Sheinbaum ma 61 lat, wychowała się w Meksyku w rodzinie żydowskiej i początkowo zdobyła rozgłos jako fizyk. W 2007 roku została jednym z laureatów Nagrody Nobla w dziedzinie pokoju jako członek Międzyrządowej Grupy Ekspertów ds. Zmian Klimatu.

Claudia Sheinbaum na wiecu wyborczym, 29 maja 2024 r. Fot. Reuters

W 2000 roku Obrador, wówczas burmistrz Meksyku, mianował Sheinbaum sekretarzem ds. Środowiska stolicy, a w 2018 roku, po wygranych przez niego wyborach prezydenckich, objęła stanowisko burmistrza.

Sheinbaum obiecuje rozwijać dziedzictwo obecnego prezydenta Lopeza Obradora, swojego bliskiego współpracownika. W trakcie kampanii zadeklarowała, że zamierza powtórzyć swój sukces na stanowisku głowy rządu Meksyku, gdzie jej polityka pozwoliła obniżyć liczbę zamierzonych zabójstw w 2023 roku do najniższego poziomu od ponad trzech dekad. Planuje użyć podobnego podejścia, kładąc nacisk na koordynację między Narodową Strażą, policją stanową i prokuraturą, a także na pracę służb wywiadowczych i śledczych.

Sheinbaum obiecuje rozszerzyć funkcje Narodowej Gwardii i zaproponowała wybieranie sędziów w drodze powszechnego głosowania, a także stworzyć organ dyscyplinarny do karania skorumpowanych sędziów.

Ksoczytl Galves – senator i przedsiębiorca

Drugi najpopularniejszy kandydat na prezydenta – polityk i bizneswoman Ksoczytl Galves – według sondaży odstaje od Sheinbaum o 17 punktów procentowych. Ma również 61 lat.

Xochitl Galvez na wiecu wyborczym, 29 maja 2024 r. Fot. Reuters

W 1999 roku Światowe Forum Ekonomiczne w Davos nazwało ją jednym z „100 globalnych liderów przyszłości świata”. W latach 2018-2023 Galves była senatorem Kongresu Meksyku.

Galves startuje z opozycyjnej koalicji Fuerza y Corazón por México („Siła i serce dla Meksyku”), reprezentującej szerokie spektrum polityczne, od lewicowych do prawicowych partii.

Galves obiecuje również uczynić bezpieczeństwo jednym z kluczowych zagadnień dla swojej administracji. Wypowiedziała się przeciwko podejściu „objęć, a nie kul” promowanemu przez Lopeza Obradora i zaproponowała różne środki wzmocnienia sił policyjnych stanów w całym kraju, podnosząc ich pensje do 20 000 peso (około 1170 dolarów) miesięcznie, budując uniwersytet dla aspirujących policjantów, a także zapewniając rządom stanowym bardziej znaczące zasoby finansowe i zaawansowane technologie do walki z przestępcami.

Galves proponuje także podwoić liczbę prokuratorów, sędziów oraz liczbę członków Narodowej Gwardii Meksyku, ścisłą współpracę z USA w walce z kartelami narkotykowymi i budowę nowego więzienia o zaostrzonym rygorze.

Wybory pod ostrzałem

Badania pokazują, że przestępczość i przemoc zajmują jedno z pierwszych miejsc wśród problemów, które niepokoją wyborców podczas wyborów.

Podczas kadencji prezydenta Andresa Manuela Lopeza Obradora Meksyk przeżywał jeden z najkrwawszych okresów.

Od 2018 do 2022 roku roczna liczba umyślnych zabójstw przekroczyła 30 tysięcy, przy czym szczyt przypadł na rok 2020, kiedy w kraju zabito 36 773 osoby. Jednak od 2020 roku poziom zabójstw spadł, a w 2023 roku po raz pierwszy od pięciu lat spadł poniżej 30 tysięcy – co nadal jest wyższe niż poziom w latach 1990-2017.

Kampania wyborcza w Meksyku tym razem również wiąże się z znacznym wzrostem przemocy.

W środę wieczorem Alfredo Cabrera, kandydat na burmistrza miasta Coyuca de Benitez, został zabity podczas wiecu wyborczego.

Według danych firmy konsultingowej Integralia zajmującej się kwestiami bezpieczeństwa, było to 36. Zabójstwo kandydata w trakcie kampanii wyborczej 2024 roku, dorównując poprzedniemu rekordowi na wyborach tymczasowych trzy lata temu.

Według miejscowych mediów Cabrera był pod ochroną policji po tym, jak był już atakowany w 2023 roku.

Wysoki poziom przestępczości, problemy z kartelami narkotykowymi, niski wzrost gospodarczy i kwestie dotyczące przyszłej polityki energetycznej to tylko część problemów, które czekają na rozwiązanie przez następnego prezydenta Meksyku.

Jak działa system wyborczy w Meksyku

Prezydent jest wybierany w jednej turze głosowania bezpośredniego, drugi tura nie jest przewidziana.

500 członków Izby Deputowanych jest wybieranych dwoma metodami: 300 z nich jest wybieranych w jednomandatowych okręgach wyborczych w drodze głosowania bezpośredniego, a pozostałe 200 – proporcjonalnie w pięciu wielomandatowych okręgach wyborczych. Żadna partia nie może mieć więcej niż 300 miejsc.

128 członków Senatu jest również wybieranych dwoma metodami: 96 jest wybieranych w 32 trzymandatowych okręgach wyborczych według stanów, a pozostałe 32 są wybierane w jednym ogólnokrajowym okręgu wyborczym z zastosowaniem proporcjonalnego przedstawicielstwa.