Odwilż między USA a Wenezuelą przed kluczowym głosowaniem

María Corina Machado, kandydatka opozycji na prezydenta, zorganizowała w zeszłym miesiącu wiec w Maturin w Wenezueli. Kredyt...Adriana Loureiro Fernandez dla „The New York Times”.

Kiedy rząd Wenezueli pod koniec środy uwolnił pięciu więźniów politycznych przy wiwatach ze strony krajowej opozycji, była to najbardziej emocjonalna z gwałtownej serii zmian politycznych w tym południowoamerykańskim kraju, które razem stanowią najbardziej znaczące złagodzenie stosunków między Wenezuelą a Stanami Zjednoczonymi od lat.

W ciągu kilku dni autorytarny rząd Wenezueli zgodził się przyjąć wenezuelskich migrantów deportowanych ze Stanów Zjednoczonych i podpisał porozumienie z liderami opozycji, mające na celu doprowadzenie do wolnych i uczciwych wyborów prezydenckich w 2024 roku.

W zamian Stany Zjednoczone zgodziły się znieść niektóre sankcje gospodarcze nałożone na wenezuelski przemysł naftowy, który jest istotnym źródłem dochodów dla rządu prezydenta Nicolása Maduro.

Wydarzenia te mają miejsce jedynie na kilka dni przed tym, jak ponad milion Wenezuelczyków ma udać się do urn wyborczych, aby wybrać lidera opozycji, który zmierzy się z Maduro w przyszłym roku.

Wiodącą kandydatką jest Maria Corina Machado, była centroprawicowa ustawodawczyni, która ogłosiła się największą szansą na obalenie inspirowanego przez socjalistów rządu, który rządzi od 1999 roku.

Na niedawnym wydarzeniu kampanijnym we wschodnim mieście Maturin cała aleja wypełniła się jej zwolennikami, którzy zebrali się aby usłyszeć jej przemówienie.

„Zamierzamy wstrząsnąć tym reżimem!" - krzyczała. „Zamierzamy pogrzebać socjalizm na zawsze!".

Stany Zjednoczone od lat nakładają sankcje na niektórych przywódców Wenezueli, ale administracja Trumpa znacznie je zaostrzyła w 2019 r., po wyborach w których Maduro odniósł zwycięstwo, powszechnie uważanych za sfałszowane.

Przez lata Maduro dążył do zniesienia sankcji, które dusiły jego gospodarkę, podczas gdy Stany Zjednoczone i ich sojusznicy w wenezuelskiej opozycji chcieli, aby Maduro zezwolił na konkurencyjne wybory, które mogłyby dać jego przeciwnikom politycznym prawowitą szansę na wygraną.

Pod rządami prezydenta Nicholasa Maduro Wenezuela była świadkiem niezwykłego kryzysu gospodarczego, który doprowadził do kryzysu humanitarnego, w wyniku którego uciekło ponad siedem milionów ludzi. Kredyt...Federico Rios dla „The New York Times”.

Obie strony były w relatywnym impasie, z kilkoma wyjątkami. Aż do teraz.

Wśród czynników napędzających tę lawinę nowych zasad jest rosnące znaczenie geopolityczne Wenezueli.

Południowoamerykański kraj jest domem dla największych udokumentowanych rezerw ropy naftowej na świecie, a zainteresowanie USA tymi rezerwami rośnie w obliczu obaw związanych z szerszym konfliktem na Bliskim Wschodzie i wojną na Ukrainie, która zagroziła dostępowi do globalnego zaopatrzenia w ropę.

Chociaż odbudowa infrastruktury przemysłu naftowego w Wenezueli zajęłaby lata, rezerwy ropy naftowej w tym kraju mogą mieć kluczowe znaczenie w przyszłości.

Administracja Bidena jest również coraz bardziej zainteresowana poprawą sytuacji gospodarczej w Wenezueli, aby spróbować zaradzić napływowi dużej liczby wenezuelskich migrantów na południową granicę USA.

Wśród pięciu więźniów politycznych, których Wenezuela zwolniła w środę wieczorem znaleźli się Roland Carreño, były doradca lidera opozycji Juana Guaidó, oraz Juan Requesens, były deputowany do Zgromadzenia Narodowego.

Pomimo znaczenia ostatnich zapowiedzi, niektórzy analitycy obawiają się, że Maduro igra zarówno z opozycją, jak i z rządem USA. Ostatecznie mógłby uzyskać wszystko, czego pragnie - złagodzenie sankcji; wybory z przynajmniej pewnym międzynarodowym uznaniem; oraz zwycięstwo w przyszłym roku, które pozwoli mu utrzymać władzę.

Rząd Maduro jest badany przez Międzynarodowy Trybunał Karny pod kątem możliwych zbrodni przeciwko ludzkości, a Stany Zjednoczone wyznaczyły nagrodę w wysokości 15 milionów dolarów za jego aresztowanie pod zarzutem handlu narkotykami. Odejście z urzędu może oznaczać długie kary więzienia dla Maduro i jego współpracowników.

Cabimas, miasto nad brzegiem jeziora Maracaibo, było niegdyś dobrze prosperującym ośrodkiem regionalnej produkcji ropy. Obecnie ropa wycieka z niszczejących podwodnych rurociągów w jeziorze i pokrywa brzegi. Kredyt...Adriana Loureiro Fernandez dla „The New York Times”.

„Rząd nie chce oddać władzy", powiedział Christopher Sabatini, starszy pracownik naukowy ds. Ameryki łacińskiej w Chatham House, grupie badawczej w Londynie. „Zwłaszcza, gdy faktycznie jest nagroda za jego głowę"

Stany Zjednoczone starały się temu zapobiec, dając jasno do zrozumienia, że sankcje mogą zostać przywrócone w dowolnym momencie. Niektórzy analitycy twierdzą jednak, że może to być trudne, jeśli firmy skorzystają z ulgi w sankcjach i zaczną inwestować w Wenezueli.

„Kiedy te firmy wrócą na rynek, zrobią wszystko, co w ich mocy, aby nie zostać usuniętym" - powiedział Sabatini. „Jest to więc bardzo ryzykowne posunięcie dla rządu USA. Sankcje typu snapback nie są tak łatwe, jak się wydaje".

Ogłoszone w tym tygodniu złagodzenie sankcji pozwala wenezuelskiej państwowej spółce naftowej na eksport ropy i gazu do Stanów Zjednoczonych przez sześć miesięcy. Przez ostatnie kilka lat rząd Wenezueli eksportował ropę do Chin i innych krajów po znacznie obniżonej cenie.

Choć oczekuje się, że posunięcie to będzie znaczącym dobrodziejstwem dla finansów publicznych Wenezueli, analitycy twierdzą, ze słaba infrastruktura i niechęć niektórych inwestorów zewnętrznych do wejścia na wenezuelski rynek stanowią poważne wyzwania.

Targ uliczny w Caracas. Amerykańskie sankcje pogorszyły zrujnowaną gospodarkę Wenezueli. Kredyt...Adriana Loureiro Fernandez dla „The New York Times”.

„Jest kwestią otwartą, czy rząd Maduro będzie w stanie skorzystać, przynajmniej w pełnym możliwym zakresie, z tego upoważnienia" - powiedział Mariano de Alba, starszy doradca International Crisis Group.

Maduro doszedł do władzy w 2013 r. po śmierci Hugo Cháveza, twórcy inspirowanej socjalizmem rewolucji w tym kraju. Pod rządami Maduro Wenezuela, niegdyś jeden z najbogatszych krajów Ameryki Łacińskiej, doświadczyła niezwykłego upadku gospodarczego, co doprowadziło do kryzysu humanitarnego, który spowodował ucieczkę ponad siedmiu milionów ludzi.

Wielu wyborców uważa, ze 55-letnia pani Machado ma największe szanse na pokonanie Maduro. Weteranka polityki, nazywana „żelazną damą" ze względu na swoje przeciwstawne relacje z rządami Maduro i Cháveza, jest postrzegana przez niektórych zwolenników jako odważna, ponieważ pozostała w kraju, gdy wielu innych polityków uciekło przed prześladowaniami politycznymi.

Jej propozycje otwarcia wolnego rynku i zmniejszenia roli państwa zapewniły jej lojalną bazę odbiorców we wszystkich klasach społecznych.

Na wydarzeniu kampanijnym w Maturin pani Machado została wyniesiona na scenę niczym gwiazda rocka.

W momencie gdy wyszła a scenę, zgasły światła - powszechne, a nawet oczekiwane w Wenezueli, gdzie przerwy w dostawie prądu stały się codziennością. Zwolennicy pani Machado nie zawiedli, wyciągając telefony komórkowe, aby oświetlić swoją kandydatkę.

Zwolennicy pani Machado oświetlili jej przemówienie podczas wiecu wyborczego, podczas którego odcięto prąd. Kredyt...Adriana Loureiro Fernandez dla „The New York Times”.

Niektórzy zaczęli wykonywać połączenia wideo, aby ich krewni za granicą mogli usłyszeć jej przemówienie.

Kandydatka skupiła swój wzrok na kobiecie w wieku 60 lat, która wydawała się mieć córkę na linii.

„Ta walka jest po to, abyś wróciła" - powiedziała do córki kobiety pani Machado.

Rozmowy wideo mnożyły się i na kilka minut zniknął dystans między tymi, którzy zostali w Wenezueli, a tymi, którzy wyjechali.

„To zamknięcie cyklu nienawiści, nieszczęścia, separacji i smutku" – oświadczyła Machado.

Podczas promowania swojej kandydatury, kampania pani Machado była nękana przemocą rządową i inwigilacją.

Została pobita przez ludzi trzymających transparenty Maduro, a na jednym z wieców, na którym obecny był The New York Times, obrzucono ją zwierzęcą krwią. Była śledzona przez żandarmerię wojskową i omijała policyjne blokady, jeżdżąc na motocyklach swoich zwolenników.

„Rozumiem z czym się mierzę", powiedziała pani Machado w wywiadzie dla The Times. „Jesteśmy świadomi, że istnieje wiele zagrożeń i że mogą one wyrządzić nam wiele krzywdy. Nikomu nie mówię, że to jest proste".

Motto pani Machado na szlaku kampanii brzmi „hasta el final” – do końca. Kredyt...Adriana Loureiro Fernandez dla „The New York Times”.

Sondaże sugerują, że prawdopodobnie wygra prawybory, w których bierze udział 10 konkurentów, ale największym pytaniem jest, czy będzie w stanie wziąć udział w wyborach powszechnych.

Rząd Maduro zakazał pani Machado ubiegania się o urząd przez 15 lat, twierdząc, że nie wypełniła oświadczenia o majątku i dochodach, gdy była ustawodawcą. Tego rodzaju dyskwalifikacje są powszechną taktyką stosowaną przez Maduro w celu utrzymania silnych konkurentów poza kartami wyborczymi.

Pomimo zawartego w tym tygodniu porozumienia w sprawie konkurencyjnych warunków wyborczych, rząd Maduro wykazał niewielkie oznaki, jakoby miał pozwolić pani Machado na start w wyborach.

Jeśli pani Machado nie zostanie dopuszczona do kandydowania w 2024 r., opozycja może wysunąć innego kandydata. Nie jest jednak jasne, czy pani Machado ustąpiłaby dobrowolnie, czy opozycja zebrałaby się wokół jednego nowego kandydata, czy też podzieliłaby głosy, zasadniczo oddając wybory panu Maduro.

Niedzielne wybory odbędą się bez oficjalnego wsparcia rządu. Zamiast tego głosowanie jest organizowane przez społeczeństwo obywatelskie, z lokalami wyborczymi w domach, parkach i biurach różnych partii opozycyjnych.

Podczas wydarzenia w Maturin, 66-letni Carlos Núñez, emerytowany profesor, powiedział, że sprzedał swój samochód i farmę, aby jego żona i dzieci mogły opuścić Wenezuelę w poszukiwaniu lepszego życia. Teraz działa na rzecz społeczności, aby zachęcić innych obywateli do głosowania w prawyborach.

Pan Núñez powiedział, że jeśli pani Machado wygra prawybory, a rząd zabroni jej startować w wyborach powszechnych, „wtedy ludzie powinni wyjść na ulice".

Znajdująca się w pobliżu Carmen Cardoso, 66-letnia emerytka z przemysłu naftowego, powiedziała, że wierzy, iż pani Machado może wygrać w przyszłym roku. „Wiemy, że nie będzie to łatwe", powiedziała, „ale jako naród musimy zagwarantować, że dojdzie do władzy".