Sąd Najwyższy Wenezueli zakazuje przywódcy opozycji kandydowania na prezydenta

Decyzja sądu zakazuje Maríi Corinie Machado udziału w wyborach prezydenckich przez 15 lat. Zdjęcie: Adriana Loureiro Fernandez dla The New York Times

Sąd Najwyższy Wenezueli orzekł w piątek, że czołowy przywódca opozycji nie może kandydować na prezydenta. Zadając paraliżujący cios perspektywom wiarygodnych wyborów, które rząd zgodził się przeprowadzić w tym roku w zamian za zniesienie wyniszczających amerykańskich sankcji gospodarczych.

Decyzja sądu zabrania działaczce opozycji, Maríi Corinie Machado, udziału w wyborach przez 15 lat, podtrzymując decyzję rządu Wenezueli o wykluczeniu pani Machado z powodu – jak twierdził – nieprawidłowości finansowych, które miały miejsce, gdy była ona legislatorem krajowym.

Decyzja ta nastąpiła po zdecydowanym zwycięstwie pani Machado w prawyborach opozycji na prezydenta, które odbyły się w październiku bez oficjalnego wsparcia rządu i w których głosowało ponad 2,4 miliona Wenezuelczyków. Analitycy twierdzą, że pani Machado stanowi największe zagrożenie wyborcze dla prezydenta Nicolása Maduro.

W poście na platformie mediów społecznościowych „X” pani Machado napisała w piątek, że Maduro i „jego system przestępczy wybrali dla siebie najgorszą ścieżkę: sfałszowane wybory”. Dodała: „To, co NIE kończy się, to nasza walka o podbicie demokracji w drodze wolnych i uczciwych wyborów”.

Administracja Bidena próbowała nakłonić autorytarny rząd Wenezueli do zorganizowania wyborów, łagodząc niektóre sankcje, które zdziesiątkowały przemysł naftowy kraju, będący istotnym źródłem dochodów.

W październiku rząd Maduro osiągnął porozumienie z opozycją w sprawie kroków w kierunku głosowania prezydenckiego, m.in. umożliwienia przeciwnikom wybrania kandydata do startu w wyborach, które mają się odbyć w tym roku, choć ich data nie jest jeszcze ustalona.

Administracja Bidena wskazała, że ​​można by znieść więcej sankcji, gdyby rząd Maduro dopuścił do udziału w wyborach kandydatów, którzy zostali zdyskwalifikowani. Wenezuela zgodziła się jednak zezwolić kandydatom, którym zabroniono ubiegać się o urząd, odwołać się od ich wykluczenia do najwyższego sądu kraju.

Jednak rząd Maduro wielokrotnie ograniczał zdolność opozycji do stanowienia znaczącego wyzwania. Rząd zakwestionował legitymację prawyborów opozycji i wycelował w jej organizatorów.

W ostatnich dniach napięcie wzrosło. Pani Machado powiedziała, że ​​siedziba jej kampanii została zdewastowana, a trzech jej urzędników aresztowano. Jak wynika z oświadczenia ambasady USA w Bogocie, Stany Zjednoczone wyraziły we wtorek „głęboko zaniepokojone” nakazami aresztowania i zatrzymaniami co najmniej 33 Wenezuelczyków, w tym członków opozycji, dziennikarzy i byłych żołnierzy.

„Wzywamy do zaprzestania prześladowań na tle politycznym, w tym ataków na biura kampanii opozycji i wszelkich wysiłków mających na celu stłumienie demokratycznych aspiracji narodu wenezuelskiego poprzez strach i zastraszanie” – stwierdzono w oświadczeniu.

Departament Stanu w sobotę uznał decyzję Sądu Najwyższego za niezgodną z zobowiązaniem rządu Maduro do przeprowadzenia konkurencyjnych wyborów prezydenckich.

„Stany Zjednoczone dokonują obecnie przeglądu naszej polityki dotyczącej sankcji wobec Wenezueli, w oparciu o ten rozwój sytuacji oraz niedawne polityczne ataki na kandydatów opozycji demokratycznej i społeczeństwo obywatelskie” – powiedział w sobotnim oświadczeniu Matthew Miller, rzecznik agencji.

Odkąd Maduro objął władzę w 2013 r., po śmierci Hugo Cháveza – założyciela rewolucji inspirowanej socjalizmem w kraju – połączenie rosnącego ucisku, szerzącej się korupcji i sankcji znacznie utrudniło życie zwykłym Wenezuelczykom, a miliony opuściły kraj.

Stany Zjednoczone wypuściły w zeszłym miesiącu bliskiego sojusznika Maduro w zamian za 10 Amerykanów przetrzymywanych w Wenezueli, co stanowi kolejny krok w próbie poprawy stosunków. Załamanie gospodarcze Wenezueli i represje polityczne doprowadziły do ​​exodusu, który przyczynił się do zgromadzenia rekordowej liczby migrantów na południowej granicy USA, co spowodowało, że migracja przerodziła się w poważny kryzys w związku z staraniami prezydenta Bidena o reelekcję w listopadzie.

Eksperci stwierdzili, że piątkowa decyzja sądu nie była zaskoczeniem. „Rząd nigdy nie zamierzał pozwolić Machado kandydować – jej popularność czyni ją zbyt dużym zagrożeniem” – powiedział Geoff Ramsey, starszy pracownik ds. Wenezueli w Atlantic Council, instytucji badawczej z siedzibą w Waszyngtonie.

Stanowi to również problem dla administracji Bidena, która „znajdzie się pod silną presją ze strony Kongresu, aby częściowo lub całkowicie cofnąć złagodzenie sankcji przyznanych Maduro” – powiedział Phil Gunson, analityk z International Crisis Group mieszkający w Caracas.

„W obecnym stanie rzeczy prawdopodobieństwo wystąpienia konkurencyjnych wyborów w tym roku wyraźnie spadło, ale niezwykle ważne jest, aby opozycja nadal upierała się przy trasie wyborczej” – dodał.

Jednocześnie dodał, że stawia to Bidena w trudnej sytuacji.  „Problem Waszyngtonu polega na tym, że zasadniczo zabrakło mu sposobów do wywarcia nacisku na Maduro” – powiedział Ramsey. „Jak grozić reżimowi, który przez lata wytrzymywał wyniszczające sankcje, wielokrotne próby zamachu stanu i nieudaną inwazję najemników?”                      

Wielu analityków twierdzi, że sprawdzianem będzie to, czy opozycja będzie w stanie zjednoczyć się wokół innego kandydata. „To szansa dla słynącej z podzielenia opozycji demokratycznej Wenezueli, aby pokazać swoją jedność” – powiedział Christopher Sabatini, badacz ds. Ameryki Łacińskiej w Chatham House, grupie badawczej ds. międzynarodowych w Londynie. „Czy może zgromadzić się wokół kandydata konsensusu, aby zapewnić, że demokraci będą mieli szansę nawet w skorumpowanych procesach demokratycznych?”