Wietnam aresztuje znanego dziennikarza za posty na Facebooku

Dziennikarze relacjonujący przemówienie Nguyena Phu Tronga, szefa Komunistycznej Partii Wietnamu, w Hanoi w 2021 r. Źródło: Luong Thai Linh/EPA, za pośrednictwem Shutterstock

Władze Wietnamu aresztowały jednego z najznamienitszych dziennikarzy w kraju i oskarżyły go o „nadużycie wolności demokratycznych” poprzez zamieszczanie na Facebooku artykułów, które „naruszały interesy państwa oraz uzasadnione prawa i interesy organizacji i osób”.

Według wybitnego wietnamskiego blogera, dziennikarz Truong Huy San – znany wielu pod pseudonimem Huy Duc – został aresztowany w zeszłym tygodniu. Oficjalnego potwierdzenia tej informacji nie było jednak aż do piątkowego wieczoru, kiedy państwowe media poinformowały, że Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego prowadzi dochodzenie w sprawie pana Sana w związku z jego postami na Facebooku. Nie podano żadnych szczegółów na temat treści postów.

Truong Huy San w 2021 r. Źródło: Agence France-Presse/Getty Images

Aresztowanie jest złowieszczym sygnałem dla innych pisarzy w Wietnamie. Dziennikarze od dawna są celem rządzącej w kraju Partii Komunistycznej, która często tłumi sprzeciw. Jednak pan San przez lata potrafił poruszać się po bardzo małej przestrzeni niezależnej myśli, często publikując artykuły krytykujące rząd. Do tej pory uważano, że jego powiązania z urzędnikami wysokiego szczebla stanowiły bufor.

Sprawa pana Sana stanowi część zakrojonych na szeroką skalę represji wobec społeczeństwa obywatelskiego, które według wielu grup reprezentujących prawa człowieka poszerzyły w ostatnich latach swoją skalę i zakres działania. Według Human Rights Watch prawo, o naruszenie którego został oskarżony, jest „zbyt szerokie”, a władze często wykorzystują je przeciwko krytykom rządu.

„Huy Duc jest najbardziej wpływowym dziennikarzem w Wietnamie” – powiedział Ben Swanton, dyrektor 88 Project, amerykańskiej organizacji non-profit, która koncentruje się na kwestiach praw człowieka w Wietnamie. „Jego aresztowanie stanowi alarmujący atak na wolność prasy i jest najnowszym wydarzeniem w trwających represjach wobec reformatorów”.

Reporterzy bez Granic, Komitet Ochrony Dziennikarzy i PEN America wezwały rząd do uwolnienia dziennikarza.

Wietnamskie media państwowe doniosły o sprawie pana San wraz z aresztowaniem prawnika Tran Dinh Triena, któremu postawiono zarzuty popełnienia tego samego przestępstwa. Pan Trien, były zastępca dyrektora Izby Adwokackiej w Hanoi, reprezentował wielu klientów w głośnych sprawach prawnych. Zatrzymano go także z powodu artykułów, które zamieścił na Facebooku.

Po zniknięciu 62-letniego Sana 1 czerwca jego konto na Facebooku, które obserwuje ponad 350 000 osób, zostało dezaktywowane, a zamieszczone na nim posty usunięte.

Zrzuty ekranu zapisane przez Projekt 88 pokazują, że 26 maja pan San wycelował w policję na Facebooku z nagłówkiem: „KRAJ NIE MOŻE ROZWIJAĆ SIĘ W OPARCIU O STRACH”. Krytykował koncentrację władzy w Ministerstwie Bezpieczeństwa Publicznego, na którego czele stoi nowo mianowany prezydent To Lam.

28 maja pan San zamieścił artykuł, w którym skrytykował walkę z korupcją zainicjowaną przez wpływowego szefa Partii Komunistycznej Wietnamu, Nguyena Phu Tronga. San napisał, że walkę z łapówkami należy prowadzić za pośrednictwem instytucji, a nie „eliminując” kilku skorumpowanych urzędników wysokiego szczebla.

W 2016 r. Trong powiedział, że jego kampania „płonącego pieca” przeciwko łapówkarstwu wykorzeni „chwasty” i oczyści partię, ale doprowadziła ona również Wietnam do niezwykłej liczby rezygnacji na wysokim szczeblu.

Jeśli pan Trong „nie pokaże politycznego planu działania, który ma uczynić kraj bardziej demokratycznym, jego dobre intencje nie mają znaczenia” – napisał San w swoim poście z 28 maja.

Pan San otrzymał stypendium Huberta H. Humphreya na studia na Uniwersytecie Maryland w latach 2005-2006. Po powrocie do Wietnamu w 2006 roku założył popularny blog, na którym publikował komentarze społeczne i polityczne. Władze wietnamskie zamknęły blog w 2010 roku.

W 2012 roku San spędził rok na stypendium Niemana na Uniwersytecie Harvarda, podczas którego napisał dziennikarską relację z powojennej epoki Wietnamu zatytułowaną The Winning Side. Książka ta, zakazana w Wietnamie, jest powszechnie uważana za ostateczne sprawozdanie z powojennej historii i polityki Wietnamu.

Według światowego indeksu wolności prasy za rok 2024 opublikowanego przez Reporterów bez Granic Wietnam zajmuje 174. miejsce na 180 krajów.

Według Komitetu Ochrony Dziennikarzy kraj ten jest na świecie „piątym miejscem najczęściej zamykającym dziennikarzy w więzieniach”, a według stanu na grudzień co najmniej 19 reporterów przebywało za kratkami.