„Nieznana” katastrofa postawiona wysoko na liście norweskiego eksperta

Spektakularny widok: Andreas Wahl spogląda na zorzę polarną. To coś, z czego większość cieszy się, mogąc to zobaczyć. Może mieć to jednak ciemną stronę. | Zdjęcie: Teddy TV/NRK

Zorza polarna może się wydawać magiczna, ale wiedziałeś, że może oznaczać także naprawdę złe wieści? Mianowicie, silna zorza nie pojawia się na niebie bez powodu. Więcej o tym za chwilę. Jest to jednak jedno z wielu niebezpieczeństw, które mogą dotknąć nasz kraj.

W nowym serialu telewizyjnym pt. Katastrofe prowadzący, Andreas Wahl, wymienił sześć różnych scenariuszy, na które musimy się przygotować. Ale dlaczego są to akurat te? Według Wahla, mieli oni dużo więcej możliwości do wyboru. ,,Z pewnością moglibyśmy przygotować 15-20 różnych scenariuszy, ale musieliśmy wybrać ostatecznie sześć. Rozważyliśmy prawdopodobieństwo wystąpienia katastrofy, jak duże konsekwencje może to mieć dla nas, jak nowa i zaskakująca będzie ta informacja dla widzów i jak dobrze nasz kraj jest przygotowany na każdy kryzys. Albo jak źle jesteśmy przygotowani’’ – mówi Wahl.

Te katastrofy nas przerażają

Zapytaliśmy także Norwegów, które z tych katastrof niepokoi ich najbardziej:

Odpowiedzi pokazują, że większość Norwegów obawia się czegoś innego niż to, co znajduje się na szczycie listy ekspertki Cecilie Daae. Daae była dyrektorką Dyrektoriatu ds. Bezpieczeństwa Społecznego i Gotowości Kryzysowej (DSB) w latach 2015-2020 oraz członkinią Komisji ds. Całościowej Gotowości. Obecnie jest dyrektorką Narodowego Centrum Wiedzy o Przemocy i Stresie Traumatycznym (NKVTS). Mówi ona, że istnieje kilka scenariuszy, z którymi będziemy mieć trudności, aby sobie poradzić oraz wywołają one duży niepokój w społeczeństwie. 

Poniżej Daae wymieniła sześć katastrof z nowego serialu telewizyjnego od najmniej do najbardziej przerażającej. Jest to jej osobista opinia po wielu latach pracy w zakresie gotowości kryzysowej. Zaczynamy od końca jej listy. 

6. Wybuch wulkanu

,,Unieruchomiony przez popiół’’ – może tak pomyślisz. Cóż, odwołane loty oznaczają, że wakacyjna podróż najprawdopodobniej przepadnie. ,,Jeśli dojdzie do wybuchu wulkanu, na przykład na Islandii, możesz mieć znacznie poważniejsze problemy niż odwołane wakacje’’ – wyjaśnia Daae. ,,Bardzo duże wybuchy mogą wpłynąć na rolnictwo i systemy pogodowe także w Norwegii. Może to prowadzić zarówno do ekstremalnych zjawisk pogodowych, jak i nieurodzaju. W Norwegii mamy wrażliwy system zaopatrzenia w żywność, z niskim poziomem samowystarczalności’’ – mówi.

,,Więc w najgorszym przypadku wybuch wulkanu w innym miejscu na świecie może doprowadzić do niedoborów żywności w Norwegii. Zatem może odwołana wycieczka na Gran Canarię nie będzie największym problemem? Na południu Islandii znajduje się wulkan Laki. Gdyby doszło do jego erupcji, Europa i Rosja mogłyby potencjalnie zostać mocno dotknięte. Skutki wybuchu byłyby znaczne także w części Azji i Ameryki Północnej’’ – wyjaśnia Daae.

5. Powódź

Może nie jest to do końca poprawne stwierdzenie, że staliśmy się dobrzy w radzeniu sobie z powodziami, ale jest to klęska żywiołowa, którą znamy. W Norwegii doświadcza się jej dosyć często. Ale czy może być gorzej niż to, czego dotąd doświadczyliśmy i jak źle wtedy jest? Według eksperta, znacznie gorzej. ,,Zmiany klimatyczne prowadzą do tego, że pogoda staje się wilgotniejsza i gwałtowna, a ekstremalne zjawiska pogodowe, takie jak ulewne deszcze, zostaną na zawsze. Dlatego sytuacja będzie się znacznie pogarszać’’ – mówi Daae. 

Powodzie, ulewne deszcze i osunięcia ziemi mają oczywiście poważne konsekwencje dla tych, którzy są nimi dotknięci. Mogą to być zniszczenia mienia i domów. Życie także może zostać utracone. ,,Tak więc wyzwaniem jest zarówno poważne traktowanie ryzyka, jak i myślenie o planowaniu przestrzennym i zapobieganiu w całkowicie inny sposób niż obecnie’’ – twierdzi Cecilie Daae. 

Tak czy owak, nie budzi to dużego niepokoju wśród ludzi. Większość ocenia tę katastrofę jako średnio poważną.

4. Pożary lasów

Pożary lasów mogą być straszne. Mając w pamięci pożary w Kalifornii, wiadomo, jak tragiczne mogą być skutki. Czy jest to scenariusz, którego możemy się tutaj spodziewać? ,,Wraz z cieplejszym, suchszym klimatem i bardziej ekstremalną pogodą, zwiększa się prawdopodobieństwo, że może to również wydarzyć się w Norwegii. Oznacza to, że musimy być przygotowani na większe, częstsze i bardziej intensywne pożary lasów’’ – mówi Daae. Umieściła ona pożary lasów w środku swojej listy przerażających katastrof. 

Jednak w przeciwieństwie do listy Daae, katastrofa ta znajduje się na szczycie listy Andreasa Wahla. Jest on prowadzącym nowego programu na NRK i mówi, że ten odcinek wywarł na nim ogromne wrażenie. ,,Przed rozpoczęciem pracy nad programem pomyślałem, że ogromne pożary lasów, które widzimy za granicą, raczej nie grożą nam w Norwegii. Teraz wiem lepiej. Wcale nie muszą to być tak wielkie pożary, żebyśmy mieli problemy. Trzy średniej wielkości pożary jednocześnie w Østlandet to wystarczająco, żeby nasz system przeciwpożarowy okazał się niewystarczający’’ – mówi. Norwegowie również opowiedzieli się za umieszczeniem tego zagrożenia mniej więcej na środku skali. 

Jednak wróćmy teraz do początku sprawy. Katastrofą, którą była szefowa ds. sytuacji kryzysowych umieściła na trzecim miejscu, jest burza słoneczna.

3. Burza słoneczna

Najpierw warto wyjaśnić, czym ona jest. Według Store norske leksikon (Wielkiej Encyklopedii Norweskiej), burza słoneczna jest definiowana w następujący sposób: ,,Jest to zjawisko, które powstaje, gdy skoncentrowane silne strumienie naładowanych elektrycznie cząstek za Słońca uderzają w Ziemię. Na naszej planecie burza słoneczna prowadzi do zakłóceń w polu magnetycznym i powoduje intensywną aktywność zorzy polarnej’’.

Aby taka burza mogła mieć duże konsekwencje dla ciebie i mnie, musi wystąpić kilka czynników w tym samym czasie. Ale w ciągu 100 lat istnieje około 65% prawdopodobieństwa, że coś takiego się wydarzy, a teraz minęło już dobrze ponad 100 lat od najsilniejszej burzy słonecznej we współczesnej historii, która dotknęła Ziemię. Wtedy wystarczyło 17 godzin, żeby odczuć jej skutki.

Tzw. burza Carringtona z 1859 roku zniszczyła linie telegraficzne w całych Stanach Zjednoczonych. Światło na niebie było tak silne, że można było czytać gazetę na zewnątrz w środku nocy. Burza wywołała silne zorze polarne, które były obserwowane na całym świecie. 

Gdyby coś takiego dziś nas spotkało, sytuacja mogłaby być trudna. Burza mogłaby wpłynąć na sieć energetyczną, satelity i systemy nawigacyjne. ,,Krótkotrwałe awarie prądu można opanować. Jednakże duże, długotrwałe incydenty i ich wpływ na całkowicie zdigitalizowane społeczeństwo to coś, o czym tak naprawdę wiemy zbyt mało. Jest duża niepewność co do tego, jak mogłoby to wyglądać’’ – mówi Cecilie Daae. 

Magnar Gullikstad Johnsen jest kierownikiem Geofizycznego Obserwatorium w Tromsø. Mówi, że w razie takiego zdarzenia musimy szybko reagować. ,,Średnio zajmuje to około dwóch dni od momentu wyrzucenia magnetycznej chmury ze Słońca do jej uderzenia w Ziemię. Jednakże im silniejsza burza, tym szybciej do nas dotrze’’.

2. Cyberwojna

,,Jesteśmy w pełni zdigitalizowanym społeczeństwem, więc duże ataki cyfrowe mogą mieć ogromne konsekwencje’’ – mówi Cecilie Daae. Umieściła tę katastrofę na drugim miejscu swojej listy. ,,Przykładem może być wyłączenie naszego systemu bankowego na dłuższy czas. Co wtedy zrobimy?’’. Wspomina także o tym, jak dezinformacja może wywołać ogromne niepokoje społeczne. ,,Najbardziej przygnębiające jest to, że krytyczne funkcje społeczne i infrastruktura mogą zostać dotknięte w sposób, który stworzy ogromne wyzwania dla każdego z nas. Dlatego tak ważne jest indywidualne przygotowanie na kryzys’’.

Wojna cyfrowa to również coś, co przeraża ludzi w naszym kraju. Ponad 50% osób ankietowanych w badaniu Norstat uważa, że to coś, co jest bardzo lub dość niepokojące. Jednak to, co przeraża Cecilie Daaa najbardziej, dotyczy zdolności dbania o życie i zdrowie.

To, co warto mieć w domu: 

• 20 litrów czystej wody pitnej na osobę, przechowywanej w kanistrach lub butelkach;
• żywność przechowywana w temperaturze pokojowej;
• grill, kuchenka turystyczna lub piecyk biwakowy;
• ciepłe ubrania, koce, kołdry i śpiwory;
• zapałki i świece;
• drewno, jeśli masz piec lub kominek;
• kuchenka gazowa lub naftowa do użytku wewnętrznego jako alternatywa dla pieca opalanego drewnem;
• umowa na nocleg, jeśli nie masz alternatywnego źródła ciepła;
• latarki albo czołówki na baterie, korbkę lub panele słoneczne;
• radio DAB na baterie, korbkę lub panele słoneczne;
• leki i apteczka pierwszej pomocy;
• tabletki jodowe (dotyczy dzieci i dorosłych poniżej 40. roku życia, kobiet w ciąży i karmiących);
• artykuły higieniczne, czyli chusteczki nawilżane, płyn do dezynfekcji rąk, pieluchy, papier toaletowy i produkty menstruacyjne;
• baterie i naładowany powerbank;
• trochę gotówki i kilka kart płatniczych;
• jedzenie i woda dla zwierząt domowych;
• papierowa lista z ważnymi numerami telefonów, na przykład telefonami alarmowymi, na pogotowie, do weterynarza, rodziny, przyjaciół i sąsiadów.

(Źródło: Dyrekcja ds. Bezpieczeństwa Społecznego i Gotowości Kryzysowej)

1. Odporność na antybiotyki 

Strach przed tym, że antybiotyki przestaną działać, jest czymś, co Cecilie Daae uważa za naprawdę przerażające ,,To powoli rozwijająca się potencjalna katastrofa o ogromnych konsekwencjach’’ – mówi. Wiele infekcji, które dzisiaj z łatwością leczymy za pomocą antybiotyków, były kiedyś śmiertelne.

Daae mówi, że strach ten może być związany z tym, że z wykształcenia jest lekarzem. ,,Myśl o tym, że nie będziemy mieć żadnej pomocy, jest przerażająca. Wiemy także, że to rosnący problem, zwłaszcza w kontekście rosnącego braku leków’’. 

,,Jakie jest prawdopodobieństwo, że w niedalekiej przyszłości będziemy mocno dotknięci odpornością na antybiotyki?’’

,,Eksperci twierdzą, że trudno jest określić prawdopodobieństwo tego typu zdarzenia, ale problem właściwie już istnieje, a jego skala rośnie. Jest mała produkcja nowych typów antybiotyków, które mogłyby działać przeciwko takim odpornym bakteriom’’.