Co przyniesie 2025 rok dla bezpieczeństwa NATO i Europy?

Zdjęcie: https://www.dw.com/de/was-bringt-2025-für-die-nato-und-europas-sicherheit/a-71120537 

W złowieszczym przemówieniu Mark Rutte dał jasno do zrozumienia, jak blisko jest wojna od drzwi sojuszu obronnego. Sekretarz generalny NATO podkreślił w ten sposób priorytety Sojuszu w 2025 roku: „Przejazd z Brukseli do Ukrainy zajmuje tylko jeden dzień” - powiedział w grudniu komitetowi doradczemu Carnegie Europe. „Tak blisko spadają rosyjskie bomby. Tak blisko są irańskie drony. A nieco dalej walczą żołnierze Korei Północnej”. W swoim przemówieniu Rutte wezwał do publicznego poparcia dla zwiększonych wydatków i inwestycji na obronność państwa. Powinno to nie tylko wzmocnić europejskie bezpieczeństwo i wesprzeć Ukrainę, ale także uniemożliwić Rosji dalszą ekspansję.

Czy wyższe wydatki na obronność mogą uspokoić Trumpa?

Wyższe wydatki na obronność europejskich członków NATO pomogłyby również sojuszowi sprostać wyzwaniom stawianym przez nieprzewidywalnego prezydenta USA Donalda Trumpa. Wszyscy ostatni prezydenci USA wzywali Europejczyków do zwiększenia wydatków na obronność. Jednak to Trump jest jedynym, który zagroził, że pozostawi na lodzie członków, którzy nie wnieśli wystarczającego wkładu. Aby uniknąć niezadowolenia Trumpa, wiele krajów europejskich wywiązało się w zeszłym roku ze swojego zobowiązania wydając 2 procent PKB na obronę. Podczas, gdy Trump przygotowuje się do objęcia urzędu, pojawiają się propozycje zwiększenia docelowego poziomu wydatków NATO do trzech, a nawet czterech procent.

„Potrzebujemy więcej czasu, by przedyskutować między sobą, jaki dokładnie powinien być nowy cel. Ale z pewnością przekroczy on dwa procent”, potwierdził Rutte. „Będę szczery: Jeśli tylko wydamy więcej, ale nie zrobimy tego w bardziej ukierunkowany sposób, będzie to musiało być co najmniej cztery procent”. Eksperci zakładają, że Trump będzie próbował przeforsować cztery procent. „Europejczycy muszą przedstawić Stanom Zjednoczonym dobrą ofertę” – mówi w Deutsche Welle ekspert ds. obronności Gesine Weber z German Marshall Fund (GMF). „Może to być na przykład model, w którym USA są tylko kotwicą awaryjną, obrońcą, który interweniuje tylko wtedy, gdy wszystkie inne liny już się zerwały, a Europejczycy sami przejmują większość konwencjonalnej obrony Europy”.

Członkowie NATO ujawniają słabości

Europejscy członkowie Sojuszu zgadzają się, że muszą zrobić więcej dla własnej obrony, zwiększyć zdolności produkcyjne i wypełnić luki logistyczne. W 2024 roku NATO przeprowadziło ćwiczenia wojskowe Steadfast Defender, największe od zakończenia zimnej wojny. W grudniu sojusz postanowił zrewidować swoją strategię wojny hybrydowej z 2015 roku, ponieważ liczba aktów sabotażu rzekomo zleconych przez Moskwę gwałtownie wzrosła w ostatnich latach.

Kraje NATO starają się również stacjonować więcej żołnierzy na granicach Sojuszu. Na przykład Niemcy chcą wysłać około 5 000 żołnierzy na Litwę do 2027 roku. Organizacja jest szczególnie słabo przygotowana pod względem wywiadu, nadzoru i rozpoznania. Brakuje na przykład satelitów, które mogłyby obserwować terytorium wroga lub dużych śmigłowców transportowych, które byłyby w stanie przewozić nieporęczny sprzęt obronny i żołnierzy na duże odległości.

W nadchodzących latach planowane są ulepszenia w tym obszarze. Jednak zdaniem ekspertów minie jeszcze dużo czasu, zanim Europa będzie mogła zakończyć swoją zależność od USA. „Europejczycy mają niewiele satelitów, a wypełnienie tej luki może zająć od 10 do 15 lat”, wyjaśnia Rafael Loss dla Deutsche Welle. Jest on ekspertem ds. bezpieczeństwa i obrony w regionie euroatlantyckim w Europejskiej Radzie Stosunków Zagranicznych (ECFR) w Berlinie. Pierwszym wyzwaniem dla państw europejskich jest zapewnienie funduszy na takie projekty.

USA czerpie korzyści z NATO w regionie Indo-Pacyfiku

Europejscy członkowie NATO argumentują, że sojusz nie tylko gwarantuje bezpieczeństwo i dobrobyt po obu stronach Atlantyku, ale także wzmacnia odpowiedź Waszyngtonu na Pekin w regionie Indo-Pacyfiku. Aby przeciwstawić się „partnerstwu bez granic” Chin i Rosji, NATO pogłębiło relacje z czterema azjatyckimi partnerami - tzw. AP4 (Australią, Nową Zelandią, Koreą Południową i Japonią). W nadchodzącym roku współpraca obejmie wymianę większej ilości informacji wywiadowczych.” NATO stara się dać do zrozumienia chińskim radykałom w nadchodzącej administracji Trumpa, że będzie im znacznie trudniej przeciwdziałać Pekinowi bez NATO”, mówi Loss.

Trump i Ukraina

W lutym 2025 r. przypada trzecia rocznica inwazji Rosji na Ukrainę. Europejscy szefowie państw i rządów nadal deklarują wsparcie dla Kijowa. Nie mają jednak złudzeń, że będą w stanie zrekompensować ewentualną utratę wsparcia USA. Ze względu na własne ograniczenia budżetowe, zamożne państwa europejskie są niechętne do składania obietnic Ukrainie. Do tego dochodzi niepewność co do tego, czy USA, największe finansowe i wojskowe wsparcie Ukrainy, będzie kontynuowało swoją pomoc.

Kolejnym punktem spornym w ramach Sojuszu pozostaje potencjalne członkostwo Ukrainy w NATO, mówi Kristine Berzina, dyrektor zarządzająca GMF Geostrategy North z siedzibą w Waszyngtonie. Prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski jest przekonany, że przyszłość Ukrainy leży w NATO. Większość europejskich członków NATO opowiada się za członkostwem, z wyjątkiem Niemiec. Weber podkreśla jednak, że pozostanie to gołosłowne, jeśli administracja Trumpa odrzuci członkostwo. A wiceprezydent-elekt USA JD Vance już wyraził wątpliwości w tym względzie.

Podczas ponownego otwarcia katedry Notre-Dame w Paryżu w grudniu, prezydent Francji Emmanuel Macron również powitał Trumpa i Zełenskiego. Według ekspertów, jego celem było złagodzenie stanowiska Trumpa w sprawie Ukrainy i wpłynięcie na jego politykę na korzyść Kijowa. Nikt jednak nie wie, jak zachowa się Trump. Loss mówi: „To wielka niewiadoma”.