Po raz pierwszy nagrania z dronów uchwyciły orki używające narzędzi

Zdjęcie: Orka po lewej trzyma wodorost, co pozwala im na rolowanie go między swoimi
ciałami . Center for Whale Research

Ekologista behawioralny Michael Weiss był w szoku, gdy przeglądał nowe nagrania z
drona, które ukazywały badane przez niego stada orek żyjące w Salish Sea.
Zauważył on, że jedna z orek trzyma coś zielonego w pysku oraz zaobserwował
niecodzienne zachowanie: niektóre orki ocierały się o inne osobniki przez aż 15
minut. 
Na początku Weiss zbytnio się tym nie przejął, jak powiedział „ponieważ walenie
robią dziwne rzeczy”. Jednak na jego kamerach pojawiło się więcej takich nagrań.
„Przybliżyłem obraz, i rzeczywiście, dokładnie widać kawałek wodorostu, którego
używały gdy ocierały się o siebie nawzajem.”
Przez jedynie dwa tygodnie w 2024 roku, Weiss i jego zespół udokumentowali 30
przykładów tych ciekawych interakcji. Odkryli, że orki zamieszkujące południe -
charakterystyczna populacja orek oceanicznych - odrywają strzępy baniopieniu
Lütkego od dna morskiego, aby rolować go między swoimi działami, co naukowcy
określają jako “allokelping”. W nowym artykule opublikowanym w poniedziałek w
dzienniku Current Biology badacze powiedzieli, że może być to forma pielęgnacji
skóry, jak również sposób na zacieśnienie więzi społecznych z innymi członkami
stada.
Odkrycie to jest pierwszym momentem gdzie uchwycono walenie - ssaki morskie, do
których należą wieloryby, delfiny i morświnowate - korzystające z obiektu jako
narzędzia do pielęgnacji.
Teorie na temat allokelpingu

Weiss i jego zespół twierdzą, że istnieją dwa możliwe powody dla tego zachowania.
Jednym z nich może być higiena, między innymi usuwanie martwego naskórka.
Walenie często zrzucają martwy naskórek, co sprawia, że ich ciała są gładkie i
aerodynamiczne. Weiss dodaje, że zmiany skórne, szczególnie szare plamy stają się
coraz powszechniejsze u orek zamieszkujących południe, a allokelping może być
metodą na poradzenie sobie z tymi zmianami.
Weiss tłumaczy, że druga hipoteza twierdzi, że allokelping jest sposobem na
wzmocnienie więzi społecznych, jako że pary zwierząt przejawiające to zachowanie
były bliskimi krewnymi lub osobnikami zbliżonymi wiekiem.
„Te zwierzęta są niesamowicie związane społecznie”, powiedziała Deborah Giles,
naukowiec zajmujący się orkami w SeaDoc Society, która nie brała udziału w
badaniu. Dodała, że to zachowanie jest fascynujące, ale niespecjalnie zaskakujące.
Orki są ciekawe i lubiące dotykać innych zwierząt czy obiektów, a ich mózgi w
porównaniu z ich ciałami są dość duże, wyjaśnia Giles dodając, że niektóre obszary
mózgów orek są bardziej rozwinięte niż mózgi człowiek. Każda populacja orek ma
nawet swój własny dialekt.
Ekolog behawioralny na Georgetown University, Janet Mann badająca morskie ssaki
od 37 lat wyjaśnia, że walenie mają również czułą skórę. Orki znane są z tego, że
ocierają się o inne obiekty, takie jak plaże z gładkimi kamieniami w Kanadzie, albo
warstwy alg. Mann dodaje, że jednak niecodziennie widzi się dwa osobniki
używające narzędzia, żeby usuwać martwy naskórek.
„To (badanie) pokazuje, że wiemy bardzo mało na temat zachowań waleni w
naturze.”, mówi Mann.
Dodaje ona, że bez postępów technologicznych w sferze dronów i kamer, które
umożliwiły naukowcom na lepsze zrozumienie skomplikowanego życia waleni,
allokelping najprawdopodobniej nie zostałby odkryty. Na przestrzeni dziejów, walenie
obserwowano z brzegu lub łodzi, co oferowało ograniczoną perspektywę tego, co
dzieje się w wodzie. Drony za to oferują widok z lotu ptaka pokazując, co morskie
zwierzęta robią tuż pod powierzchnią. Mann twierdzi, że ta populacja
najprawdopodobniej korzysta z allokelpingu przez dłuższy okres czasu ale dopiero
teraz jesteśmy w stanie to zobaczyć.

Fenomen kulturowy
Giles mówi, że obecnie badacze orek prawdopodobnie będą szukać takich
zachowań.
Orki nie są jedynymi przedstawicielami waleni, które używają narzędzi. Mann, która
badała delfiny w Shark Bay w Australii mówi, że widziano jak niektóre delfiny
butlonose ostrożnie usuwały gąbki i wykorzystywały je do straszenia zdobyczy na
dnie morza, jest to wyrafinowane zachowanie, które przejawia tylko niewielka część
populacji.
Inne delfiny butlonose używają swoich ogonów uderzając nimi w ziemię w okręgu, co
tworzy błotne koła, które są pułapką dla ryb. Długopłetwiec oceaniczny znany jest z
tego, że od dawna korzysta z sieci stworzonej z bąbelków do łapania ryb.
Czy te przykłady zaliczają się do używania narzędzi jest przedmiotem debaty w
środowisku naukowym, ale mimo to, są to zachowania związane ze zdobywaniem
pożywienia. Allokelping wyróżnia to, że jest on potencjalnie pożyteczny dla zdrowia
skóry i relacji społecznych - innymi słowy, wydaje się być on praktyką kulturalną.
Philippa Brakes, ekolog behawioralny Whale and Dolphin Conservation, organizacji
non-profit, która nie była zaangażowana w badania mówi, że allogrooming
(wykorzystujący narzędzia) jest głównie ograniczony do ssaków naczelnych, co
sprawia, że cała sytuacja jest niezwykła. „To wydaje się przełomowy moment w
historii waleni, bo udowadnia, że nie potrzeba kciuka, aby posługiwać się
narzędziem”.
Brakes, który zajmuje się nauką społeczną i kulturą u waleni dodaje, że nowe
badanie „mówi całkiem dużo o tym jak istotna dla tych gatunków jest kultura”. Każda
populacja - w tym przypadku, orki żyjące na południu - ma dialekt do komunikacji,
specyficzne strategie na pozyskiwanie pożywienia, a obecnie i unikalny sposób
używania narzędzi.

Brakes twierdzi, że w dynamicznie zmieniającym się środowisku kultura zapewnia
fenomenalną metodę do adaptacji dla zwierząt, podobnie jak u ludzi.
„To kolejny powód, dla którego trzeba chronić ich środowisko i ich zachowanie”,
zauważyła.
‘Zupełnie nowe’ znalezisko
Zgadza się, orki żyjące na południu są krytycznie zagrożone i chronione przez prawo
zarówno w Stanach Zjednoczonych jak i w Kanadzie, a ich liczba to zaledwie 74
osobniki. Jako, że baniopień Lütkego zmniejsza zasięg występowania ze względu na
działalność człowieka, która zaburza dno morza oraz coraz częstsze fale upałów
spowodowane zmianami klimatu, cały system chyli się ku upadkowi.
Lasy wodorostów są głównym habitatem dla młodych łososia chinook - istotnego
składnika diety orek, tłumaczy Giles. Orki występujące na południu przez ostatnie
lata spędzały coraz mniej czasu w Salish Sea, prawdopodobnie przez malejącą ilość
pożywienia, mówi Monika Wieland Shields, współzałożycielka i dyrektora organizacji
non-profit Orca Behavior Institute.
„To badanie sprawia, że zastanawiam się czy jednym z powodów dla którego
osobniki z południa nadal odwiedzają Salish Sea nawet w okresie gdy nie ma zbyt
dużej ilości łososi jest allokelping.”, napisała Shields we wiadomości dla CNN.
To badanie prowadzi do nowych obszarów zainteresowań nauki.
„Te dane na temat waleni są bardzo ważne, ponieważ są zupełnie nowe”, mówi Dora
Biro, badaczka zdolności poznawczych u zwierząt na University of Rochester, która
nie brała udziału w badaniu.
Biro, która głównie bada użycie narzędzi u dzikich szympansów zwyczajnych dodała,
że przykłady użycia narzędzi w środowisku lądowym są o wiele bardziej
rozpowszechnione niż w środowisku wodnym. Teraz pracuje z zespołem Weissa aby
lepiej zrozumieć przyczyny takiego zachowania.
Ale dla Brakesa, nie potrzeba celu: „Celem może być tylko zacieśnianie więzi
społecznych, a to sprawia, że i tak jest to narzędzie.”