Stephen King, influencer wśród seryjnych pisarzy

© Photo Krista Schlueter/NYT-Redux-REA 

Wpływ ma jego zmysł wzbudzania przerażenia, ale także uwaga, jaką przywiązuje do psychologii, emocji zaczerpniętych z dzieciństwa, do Ameryki małych miast. Wielu pisarzy, takich jak Craig Davidson czy Stephen Graham Jones, odwołuje się do autora To. 

Każdego roku kilka powieści ma zaszczyt zostać uwzględnionymi na liście ulubieńców Stephena Kinga. Otrzymują słowa uznania od mistrza fantastyki i horroru umieszczane z tyłu książki lub, co lepsze, na samej okładce. Ponieważ King nie zadowala się tylko byciem płodnym autorem, stał się również centralną postacią amerykańskiej literatury. Zawdzięcza to swojej twórczości o niezwykłej spójności oraz publicznemu zaangażowaniu przeciwko koncentracji w wydawnictwach, ale także wpływowi, jaki udało mu się wywrzeć na całe pokolenie pisarzy. „Jego twórczość pozostaje wpływowa od niemal pół wieku, a wielu młodych autorów dorastało z jego książkami” – zauważa Valentin Baillehache, redaktor zbiorów Noir i Imaginaire de Rivages. „Dodajmy do tego, że jego spisane wspomnienia stały się niezastąpionym przewodnikiem pisarskim”. 

W przedmowie do nowego wydania ,,Lśnienia'' (1977) opublikowanego we Francji przez JC Lattès, pisarka Delphine de Vigan przypomina, jak Stephen King czyni psychologię swoim surowcem. „Zło, które pochodzi z zewnątrz, nadprzyrodzone zagrożenie spotyka zło wewnętrzne; to, które wynika z historii postaci, ich dzieciństwa, traum, ograniczeń” – pisze. Następnie podkreśla, jak dramatyczne napięcie u niego wynika ze zderzenia realizmu z fantastyką. 

Kanadyjski autor Craig Davidson, który tej jesieni wyda mroczny i poruszający zbiór opowiadań zatytułowany ,,Cascade'', przyznaj, że King miał wpływ na jego twórczość, zwłaszcza na jego dbałość w kreowaniu postaci. Znajduje to odzwierciedlenie w jego uwadze skupionej na dzieciństwo w całej złożoności bohatera, jest to tematyka bliska autorowi ,,Carrie''. Davidson, podobnie jak King, nie waha się opowiadać o możliwej okrutności tego wieku, nie zawsze tak łagodnego (w opowiadaniu ,,Zaginiony bliźniak''), ani powracać do trudnej pracy systemu ochrony dzieci (w opowiadaniu ,,Goryle piątkową nocą''), często porywając czytelnika w wir emocji. „Nieograniczony urok Kinga polega na jego umiejętności szkicowania swoich postaci w sposób, który wydaje się łatwy, ale konsekwentny, oraz na sposobie, w jaki jego świat zdaje się nas otaczać” – opisuje Craig Davidson. „Jest w jego stylu rytm i prawie folklorystyczny charakter, który skłania cię do zanurzenia się w światy, które tworzy dla swoich czytelników." 

W przypadku Kinga kreowane światy są zazwyczaj miniaturowe, zredukowane do skali małego miasta. Nawet gdy bierze na tapet fantastykę (Baśniowa opowieść, 2023), brama prowadząca do jego rozległego świata znajduje się w altanie ogrodowej, na głębokim Zachodzie. Amerykański pisarz rdzennego pochodzenia, Stephen Graham Jones, z plemienia Pikanis (Czarne Stopy), wyciągnął z tego pewną lekcję. „Najbardziej znaczącą dla mnie powieścią jest prawdopodobnie To (1986). To, co mnie nauczyła – i w pewnym sensie czego nie wiedziałem – to, że małe miasta także mogą być miejscami opowiadanej historii”. 

Echa możemy zobaczyć w jego ostatniej powieści grozy, ,,Moje serce to piła łańcuchowa'', gdzie Proofrock, mała miejscowość w stanie Idaho, jest pełnoprawną postacią, a jej gwałtowna gentryfikacja jest również pośrednio opisana przez seryjne morderstwa, które będą miały miejsce mieć tam miejsce. „Szczególna magia To wyraża się przez nostalgię” – kontynuuje pisarz. „King pisze mniej więcej o swoim własnym dzieciństwie, ale czyni je ekscytującym dzięki grozie, fantastyce”. To, co przebija się u Stephena Grahama Jonesa, to hołd złożony w jego ostatniej powieści slasherom (podgatunek horroru) określonej opieki lub w powtarzającym się konflikcie między tradycją a nowoczesnością. 

W ,Jedyni dobrzy Indianie'', autor rdzennego pochodzenia ukazał grupę czterech przyjaciół z wspólnoty Blackfeet (tej samej, z której się wywodzi), uwięzionych przez klątwę natury, która chciała pomścić bezmyślną eksterminację stada reniferów przez nich w młodości. Podobnie jak u Kinga, lęk związany z przejawem zła wyrażał traumy Ameryki. Albo kiedy horror prowadzi dialog z historią, z którą kraj nie chce się zmierzyć. 

„Stephen King przede wszystkim przyczynił się, dzięki mocy i wpływowi swojej twórczości, do zatarcia granic między literaturą tzw. „białą” a literaturą gatunkową” – zauważa Francis Geffard, wydawca Terres d’Amérique w Albin Michel i założyciel festiwalu America w Vincennes. „Naznaczył całe pokolenie autorów, którzy odwołują się do jego dzieł, jak Colson Whitehead, Bret Easton Ellis i Karen Russell, by wymienić tylko kilku”. „Czasem nie chciałbym być pod tak tak dużym wpływem [Kinga]” – dodaje Craig Davidson, „Ale doszedłem do wniosku, że pochłonięcie i miłość do tak dużej części jego twórczości w tak młodym wieku mogły pozostawić tylko niezacieralne piętno, a zatem także na moich książkach.” 

Kiedy autor zostawia trwały ślad w całej literackiej scenie, można zastanawiać się, w jaki sposób to dziedzictwo jest przyswajane – świadomie lub nieświadomie – przez jego rówieśników. „Wpływ jest jak odruch bezwarunkowy – jak kolano, które podskakuje, gdy jest uderzone przez młotek na odruchy lekarskie” – wyjaśnia to Craig Davidson. Doktor Stephen King jeszcze długo będzie wywoływał te odruchy: jego powrót jest już oczekiwany we Francji w lutym 2024 roku (w Polsce już wydanej), pod własnym wpływem, z powieścią skoncentrowaną na Holly Gibney, postaci już obecnej w jego trylogii Bill Hodges.