Psychologia koloru: czy ma on wpływ na swoje samopoczucie?

Zdjęcie: www.verywellmind.com/KaterynaKovarzh

Czy czujesz pobudzenie widząc kolor czerwony? Czy niebieska barwa sprawia, że
odczuwasz spokój i zrelaksowanie? Artyści i projektanci wnętrz od dawna uważają,
że kolor może w ogromnym stopniu oddziaływać na nastroje, uczucia i emocje. Jak
zaznaczył Pablo Picasso, „Kolory, podobnie jak cechy, podążają za zmianami
emocji.”
Kolor to potężne narzędzie komunikacyjne, które może zostać użyte do zainicjowania
czynności, wywarcia wpływu na nastrój czy nawet na zmiany fizjologiczne, takie jak
zwiększone ciśnienie tętnicze , przyśpieszony metabolizm czy poziom zmęczenia
oczu.

"To niesamowite, jak kolory mogą wpływać na nasz nastrój i nasze zachowanie" -
mówi dr Rachel Goldman.
Poświęć chwilę i pomyśl o znajomym ci miejscu, czy wyróżnia się ono kolorem?
Pomyśl o ubraniach, które nosić i jak różne barwy ubioru wpływają a twoje
samopoczucie. Możliwe, że kiedy następnym razem poczujesz się smętnie, pomyśl o
tym i zauważ, czy twój nastrój nie zmienia się przy zakładaniu innego koloru.
Wielokrotnie to te drobne rzeczy czynią największą różnicę.

W skrócie:
Kolor może odgrywać ważną rolę w przekazywaniu informacji, tworzenia konkretnych
nastrojów, a nawet wpływać na podejmowane decyzje. Upodobania kolorystyczne
również wywierają wpływ na preferencje zakupowe, wybór garderoby czy sposób
przystrajania otoczenia.
Ludzie często wybierają przedmioty w kolorach wywołujących konkretne nastroje i
uczucia, przykładem może być kolor samochodu kojarzący się ze sportowym
charakterem, futurystycznym wyglądem, aerodynamiką czy niezawodnością. Kolory
ścian również mogą być wykorzystywane w tym celu, przykładowo delikatna zielona
farba pomoże stworzyć atmosferę sprzyjającą odpoczynkowi.

Czym jest psychologia koloru?
Psychologia koloru to analiza wpływu poszczególnych kolorów na ludzki nastrój i
zachowanie. Omawia sposoby w jaki kolory wpływają na reakcje emocjonalne, oraz
jak na te reakcje wpływają czynniki takie jak wiek czy tło kulturowe.

Tematyka zainteresowań w tym obszarze obejmuje:
- Znaczenie kolorów
- Jak kolory wpływają na fizjologiczne reakcje
- Emocjonalne reakcje na kolor
- Czynniki wpływające na preferencje kolorystyczne
- Różnice kulturowe w rozumieniu znaczenia kolorów i skojarzeń z nimi
- Czy kolory mogą wpływać na zdrowie psychiczne
- Jak kolory kształtują zachowania
- Sposoby wykorzystania kolorów w celu promowania dobrego samopoczucia
- Jak można wykorzystać kolory do poprawy bezpieczeństwa i urządzania
bardziej optymalnych środowisk pracy

Wiele dowodów w tym dopiero kształtującym się obszarze jest w najlepszym
wypadku anegdotycznych, lecz badacze i eksperci wyciągnęli ciekawe wnioski na
temat psychologii koloru i jej wpływu na nastroje, uczucia i zachowania.
Psychologiczne efekty koloru
Zgłębianie tematyki psychologii koloru pod względem naukowym to stosunkowo
nowe zjawisko, jednak ludzie od dawna interesowali się istotą i oddziaływaniem
barw. W kulturach starożytnych leczono wiele przypadłości czy manipulowano
emocjami właśnie przez dobór barw. Odgrywały również szczególną rolę w różnych
obrzędach duchowych.

Dlaczego kolor to tak potężna siła w naszym życiu? Jak może oddziaływać na nasze
ciała i umysły? Postrzeganie kolorów to często indywidualna kwestia, jednak niektóre
barwy odznaczają się uniwersalnym znaczeniem.

Kolory w czerwonym obszarze spektrum kolorów są określane jako barwy ciepłe,
obejmują one czerwony, pomarańczowy i żółty. Wymienione kolory wywołują
rozmaite emocje, od uczucia ciepła i komfortu po uczucie gniewu i wrogości.
Kolory po niebieskiej stronie palety są znane jako chłodne i obejmują niebieski,
fioletowy i zielony. Barwy te są często opisywane jako spokojne, ale mogą również
przywodzić na myśl uczucie smutku lub obojętności.

Symboliczne znaczenia kolorów
Znaczenia symboliczne często kojarzone z poszczególnymi kolorami:
- Czerwony: namiętność, ekscytacja, miłość
- Różowy: delikatność, powściągliwość, przyziemność
- Fioletowy; tajemniczość, dostojność, wytworność
- Niebieski: mądrość, nadzieja, rozsądek, pokój
- Zielony: natura, wzrost, świeżość
- Żółty: nadzieja, radość, niebezpieczeństwo
- Pomarańczowy: ciepło, uprzejmość, radość
- Biały: prawda, obojętność
- Czarny: dostojność, tajemniczość, chłód

Badanie z 2020 roku analizujące skojarzenia emocjonalne 4598 osób z 30 krajów
wykazało, że ludzie powszechnie łączą barwy z konkretnymi emocjami. Wyniki były
następujące:
- Czarny: 51% respondentów kojarzyło czerń ze smutkiem
- Biały: 43% osób kojarzyło biel z ulgą
- Czerwony: 68% łączyło czerwień z miłością
- Niebieski: 35% powiązało kolor niebieski z uczuciem ukojenia 
- Zielony: 39% powiązało zielony z zadowoleniem
- Żółty: 52% uznało, że żółty oznacza radość
- Fioletowy: 25% stwierdziło, że fiolet kojarzy im się z przyjemnością
- Brązowy: 36% powiązało brąz z obrzydzeniem
- Pomarańczowy: 44% kojarzyło pomarańczowy z radością
- Różowy: 50% łączyło róż z miłością

Badacze zasugerowali, że takie wyniki wskazują, że skojarzenia między kolorami a
emocjami wydają się mieć uniwersalne cechy. Te wspólne znaczenia mogą
odgrywać istotną rolę we wspomaganiu komunikacji.
Nasze odczucia względem kolorów są często bardzo osobiste i zakorzenione we
własnych doświadczeniach, czy kręgu kulturowym. Przykładowo, kolor biały w
kulturze zachodniej reprezentuje czystość i niewinność, lecz w krajach Wschodu jest
symbolem żałoby.

"Biorąc pod uwagę rozpowszechnienie barw w świecie, można by oczekiwać, że
psychologia kolorów jest dobrze rozwiniętą dziedziną" – zauważyli naukowcy Andrew
Elliot i Markus Maier w przeglądzie istniejących badań nad psychologią koloru. "Co
zaskakujące, do tej pory przeprowadzono niewiele prac teoretycznych lub
empirycznych na temat wpływu koloru na funkcjonowanie psychologiczne, a
wykonane prace były motywowane głównie względami praktycznymi, a nie rygorem
naukowym".

Psychologia koloru jako forma terapii
Wiele starożytnych kultur, takich jak Egipcjanie czy Chińczycy, praktykowali
chromoterapię, czyli zastosowanie kolorów w procesie leczenia. Współcześnie
chromoterapia jest często określana jako leczenie światłem lub ‘terapia kolorami.
Terapia jest nadal stosowana jako podejście holistyczne lub alternatywne. W ramach
leczenia:
- Czerwony służy do stymulacji ciała i umysłu oraz do pobudzenia krążenia.
- Uważa się, że żółty stymuluje nerwy i oczyszcza organizm.
- Pomarańczowy jest używany do leczenia płuc i zwiększania poziomu energii.
- Uważa się, że niebieski łagodzi choroby i leczy ból.
- Uważa się, że odcienie indygo działają łagodząco na problemy skórne.
Chociaż potrzebne są dalsze badania na tym polu, eksperyment z 2020 r. sugeruje,
że leczenie światłem może być skutecznym sposobem zwalczania uczucia
zmęczenia współczuciem oraz stresu pourazowego u pielęgniarek na oddziałach
intensywnej terapii.

Najnowsze badania nad psychologią koloru
Większość psychologów sceptycznie odnosi się do terapii kolorami i wskazuje na
częste przecenianie potencjalnych efektów leczenia. Kolejnym argumentem jest fakt,
że poszczególne barwy mają odmienne znaczenia w różnych kulturach.
Niestety zmieniające nastrój właściwości koloru mogą okazać się jedynie
tymczasowe. Niebieski pokój może początkowo wywoływać uczucie spokoju, lecz
efekt ten znika po krótkim czasie.

Jednakże, istniejące badania powiodły, że kolor może wpływać na ludzi na rozmaite,
często zaskakujące sposoby:
- Podczas gdy białe tabletki kojarzą się z większą ulgą w bólu, czerwone
pigułki kojarzą się z większymi właściwościami pobudzającymi.
- Czerwony powoduje u ludzi zwiększoną szybkość i siłę, co według
naukowców może być pomocne podczas zajęć sportowych.
- Zawodnicy ubrani na czarno są bardziej narażeni na otrzymanie kar w
rywalizacjach podczas wydarzeń sportowych.

Dodatkowe badania są wciąż wymagane
Zainteresowanie przedmiotem psychologii koloru stale rośnie, lecz wciąż pozostaje
kilka pytań bez odpowiedzi. Co wpływa na nasze skojarzenia z danym kolorem? W
jakim stopniu te skojarzenia wpływają na zachowanie w świecie?

Czy kolor może być używany do zwiększenia produktywności pracowników lub
poprawy bezpieczeństwa w miejscu pracy? Jakie barwy mają wpływ na zachowania
konsumentów? Czy niektóre typy osobowości preferują określone odcienie?
Ponieważ naukowcy nadal szukają odpowiedzi, możemy wkrótce dowiedzieć się
więcej o wpływie koloru na ludzką psychikę.

Dr Zena O’Connor, wykładowca na Wydziale Architektury, Projektowania i
Planowana na Uniwersytecie w Sydney sugeruje, że ludzie powinni być ostrożni
wobec wielu spostrzeżeń na temat psychologii koloru, na jakie napotykają.
„Wielu z tych twierdzeń brakuje potwierdzenia od strony praktycznej, wykazują one
fundamentalne wady (takie jak nadmierne uproszczenie przyczyn i subiektywna
walidacja) i mogą zawierać nie zawsze prawdziwe faktoidy” – wyjaśnia O’Connor.
„Ponadto takie stwierdzenia często odnoszą się do przestarzałych badań, pomijając
aktualne wyniki” – dodaje.

Podsumowanie:
Aby w pełni zrozumieć psychiczne i fizyczne skutki oddziaływania kolorów, potrzebne
są dalsze badania. Mogą istnieć uniwersalne skojarzenia, ale wiele innych
czynników, takich jak osobiste preferencje i indywidualne doświadczenia, również
odgrywa ważną rolę w unikalnej, osobistej reakcji emocjonalnej i behawioralnej.
Kolor może wywierać wpływ na efektywność
Badania pokazały, że pewne barwy oddziałują na ogólną wydajność. Nikt nie lubi
widoku ocenionego testu pokrytego czerwonym atramentem, jednakże pewne
badanie dowiodło, że widok czerwonego koloru przed podejściem do egzaminu miało
negatywny wpływ na końcowy wynik.
Podczas, gdy kolor czerwony jest często kojarzony z zagrożeniem, podnieceniem
czy podekscytowaniem, wiele wyników badań nad tym wpływem tej barwy w
większości było niejednoznacznych. Badanie wykazało jednak, że wystawianie
uczniów na działanie koloru czerwonego przed egzaminem ma negatywny wpływ na
wyniki testów.
W pierwszym z sześciu eksperymentów opisanych w badaniu, 71 amerykańskim
studentom uniwersytetów przed przystąpieniem do pięciominutowego testu
przedstawiono numer członkowski w kolorze czerwonym, zielonym lub czarnym.
Wyniki pokazały, że uczniowie którym, zanim przystąpili do testu, pokazano numer w
kolorze czerwonym, uzyskali sumy punktów o ponad 20% niższe niż ci, którym
przedstawiono liczbę zieloną i czarną.

Kolor i zakupy
Psychologia kolorów sugeruje, że różne odcienie mogą wywierać rozmaite skutki, od
ogólnej poprawy nastroju po powodowanie niepokoju. Jednak, czy kolor kupowanego
produktu w pewien sposób zdradza twoją osobowość? Przykładowo, czy kolor lakieru
zakupionego samochodu może mieć związek z jakimiś ukrytymi cechami osobowości
lub dziwactwami?
Kupując przedmioty, twoje preferencje kolorystyczne mogą mówić coś o wizerunku,
jaki kreujesz. Upodobania co do koloru ubrań, które nosisz, aż po lakier samochodu,
którym jeździsz, mogą czasami informować o tym, jak chcemy, aby inni ludzie nas
postrzegali. Inne czynniki, takie jak wiek i płeć, mogą również wpływać na nasze
wybory kolorystyczne.
- Biały: Jak wielu naszych czytelników zasugerowało, kolor biały może
wydawać się świeży i czysty. Jest on często używany, aby wywołać poczucie
młodości i nowoczesności.
- Czarny: Nasi czytelnicy często opisują czerń jako "mocną” barwę, co może
być powodem, dla którego to najpopularniejszy kolor w luksusowych
pojazdach. Ludzie często opisują go jako seksowny, potężny i tajemniczy.
- Srebrny: Jest to trzeci najpopularniejszy kolor pojazdów, kojarzący się z
poczuciem innowacyjności i nowoczesności. Produkty high-tech są często
srebrne, więc kolor ten jest często postrzegany jako świeży, nowoczesny i
innowacyjny.
- Czerwony: Czerwony to odważny, przyciągający uwagę kolor, więc
preferowanie tego typu samochodu może oznaczać, że chcesz stworzyć obraz
mocy, działania i pewności siebie.
- Niebieski: Ludzie często opisują niebieski jako kolor stabilności i
bezpieczeństwa. Jazda niebieskim samochodem lub SUV-em może
wskazywać, że jesteś niezawodny i godny zaufania.
- Żółty: Według ekspertów prowadzenie żółtego pojazdu może oznaczać, że
jesteś ogólnie szczęśliwą osobą i być może nieco bardziej skłonną do
podejmowania ryzyka niż przeciętni ludzie.
- Szary: Eksperci sugerują, że osoby jeżdżące szarymi samochodami nie chcą
się wyróżniać i preferują bardziej subtelne rozwiązania.

Oczywiście, na nasz wybór koloru często wpływa cena, dostępność opcji i inne
praktyczne kwestie. Nie należy pomijać również faktu, że referencje kolorystyczne
mogą zmieniać się z czasem.
Osoba może preferować jaśniejsze, bardziej przyciągające uwagę kolory, gdy jest
młodsza, a z wiekiem zwracać się ku bardziej tradycyjnym barwom. Osobowość
kupującego może odgrywać ważną rolę w doborze kolorów, jednak tu często duży
wpływ mają takie czynniki jak cena, a także dostępność.
Na przykład zakup białego pojazdu może nie polegać na chęci, aby ludzie myśleli, że
jesteś młody i nowoczesny, a prawdziwy powód może kryć się w klimacie, w którym
żyjesz; osoby mieszkające w miejscach o wysokim nasłonecznieniu zazwyczaj wolą
jasne pojazdy od ciemnych.

Zapamiętaj
Więc jaki jest wynik końcowy? Eksperci odkryli, że chociaż kolor może mieć wpływ
na to, jak się czujemy i działamy, efekty te zależą od czynników osobistych,

kulturowych i sytuacyjnych. W celu lepszego zrozumienia mechanizmu psychologii
kolorów, potrzebne są dalsze badania naukowe.