Rok lądowań na Księżycu USA po 52 latach powraca, a komercyjny lądownik ląduje w pobliżu południowego bieguna Księżyca

Zdjęcie: thepaper.cn

Odysseus ma przebywać na Księżycu przez około tydzień, aż do zapadnięcia zimnej księżycowej nocy. Odysseus przeciął tarczę Księżyca po wejściu na orbitę 21 lutego, a Stany Zjednoczone powróciły na Księżyc, będąc na jego powierzchni pierwszy raz od ponad pół wieku. 

Lądownik Intuitive Machines Odysseus wylądował w pobliżu południowego bieguna Księżyca 22 lutego o godzinie 18:23 czasu wschodnioamerykańskiego. Firma potwierdziła, że lądownik Odysseus stanął w pozycji pionowej i rozpoczął przesyłanie danych. Jest to pierwszy amerykański statek kosmiczny, któremu udało się lądowanie na powierzchni Księżyca od czasu lądowania na Księżycu Apollo 17 w 1972 roku, a także pierwsze lądowanie na powierzchni Księżyca przez prywatną firmę. Administrator NASA Bill Nelson powiedział: „Co za wspaniałe zwycięstwo, Odyseusz na Księżycu” i okrzyknął to wydarzenie „gigantycznym skokiem dla całej ludzkości”. Lądowanie zostało jednak zakłócone, gdy laserowy dalmierz lądownika nie zadziałał prawidłowo, co wymagało wdrożenia tymczasowego rozwiązania.

Problemy przy lądowaniu.

Misja nosiła kryptonim IM-1, a nazwa lądownika, Odyseusz, została zaczerpnięta od słynnego obieżyświata z mitologii greckiej. Lądownik 15 lutego wystartował na pokładzie rakiety SpaceX Falcon 9 z Centrum Kosmicznego imienia Johna F. Kennedy’ego na Florydzie i miał wylądować obok krateru Malapert A w pobliżu południowego bieguna Księżyca. 

Lądownik jest sześciokątnym cylindrem z sześcioma nogami służącymi do lądowania. Intuition Machines twierdzi, że korpus lądownika jest mniej więcej wielkości staromodnej brytyjskiej budki telefonicznej. Pełny paliwa statek waży około 1,905 kilogramów. Na jego pokładzie znajduje się sześć instrumentów NASA, w tym reflektor laserowy, który posłuży jako precyzyjny punkt orientacyjny dla przyszłych misji, nowe czujniki oparte na lidarze, które przetestują nowe technologie lądowania i dokładnie zmierzą wysokość i prędkość lądownika podczas schodzenia na powierzchnię Księżyca, radiolatarnia nawigacyjna, która pomoże przetestować autonomiczne lądowanie i technologie pozycjonowania i odbiornik radiowy o niskiej częstotliwości, który może być używany do pomiaru wpływu naładowanych cząstek na sygnały radiowe w pobliżu powierzchni Księżyca.

Odysseus zgodnie z planem wszedł na orbitę księżycową 21 lutego. Podczas końcowego etapi lądowania Odysseus doświadczył problemów z autonomicznym systemem nawigacji. Załoga odkryła, że dalmierz laserowy zamontowany na Odysseusie, który jest używany do określania wysokości i prędkości poziomej, nie działa prawidłowo, więc zespół uruchomił pokładowe instrumenty NASA, zbierając dane podczas opadania i lądowania przy użyciu technologii lidaru. Próba lądowania została opóźniona o dwie godziny, ponieważ do zbierania danych podczas opadania i lądowania wykorzystano technologię NASA. Tymczasowe rozwiązanie wymagało od zespołu zaprojektowania poprawki oprogramowania na ziemi i przesłania jej do Odysseusa. Ostatecznie rozwiązanie zadziałało.O godzinie 18:11 czasu wschodnioamerykańskiego dnia 22 lutego, Odysseus odpalił swoje główne silniki w krytycznym momencie 11-minutowego zwięszkonego spalania, aby zmniejszyć prędkość opadania lądownika w kierunku powierzchni Księżyca. O godzinie 18:23 Odysseus wylądował w pobliżu krawędzi krateru Malapert A, około 300 kilometrów od południowego bieguna. Zespół jednak potrzebował jeszcze 15 minut, aby uchwycić sygnał Odysseusa, potwierdzający, że lądownik dotknął powierzchni Księżyca. Dyrektor misji Tim Crain powiedział: „Odyseusz znalazł nowy dom. Możemy potwierdzić ponad wszelką wątpliwość, że nasze urządzenie znajduje się na powierzchni Księżyca i wysyła sygnały”. Bill Nelson powiedział, że był to pierwszy amerykański powrót na Księżyc od pół wieku. Przedstawiciel Intuitive Machines powiedział później, że po rozwiązaniu problemów z komunikacją kontrolerzy lotu powiedzieli, że: „Odysseus jest w pozycji pionowej i zaczął nadawać. W tej chwili pracujemy nad pobraniem pierwszych obrazów z powierzchni Księżyca”. Odysseus ma działać na powierzchni Księżyca przez około tydzień, aż do nastania zimnej księżycowej nocy.

Powrót USA na Księżyc.

Poza Stanami Zjednoczonymi tylko Związek Radziecki, Chiny, Indie i ostatnio Japonia wylądowały na Księżycu. W latach 60’ i 70’ Księżyc był częstym celem amerykańskich lotów kosmicznych. Nie wynikało to tylko z naukowej ciekawości, lądowanie astronautów na satelicie Ziemi było postrzegane jako konieczność dla zapewnienia bezpieczeństwa narodowego, czyli zimnowojenny sposób na zademonstrowanie przewagi technologicznej Ameryki nad Związkiem Radzieckim. Jak podaje portal space.com, w latach 1969-1972 Stany Zjednoczone wysłały 12 astronautów na powierzchnię Księżyca w ramach sześciu misji Apollo. Misja Apollo 17 mająca miejsce ponad pół wieku temu, kiedy astronauci Gene Cernan i Harrison Schmitt wylądowali na jego powierzchni, to ostatni lot księżycowy Amerykanów. Po erze Apollo Stany Zjednoczone wystrzeliły szereg sond księżycowych, w tym amerykański Lunar Reconnaissance Orbiter, który krąży wokół Księżyca od 2009 roku. Ostatnio lądowanie na powierzchni Księżyca nie jest już najwyższym priorytetem. Tak było do grudnia roku 2017, kiedy to ówczesny prezydent Donald Trump zarządził, by NASA w najbliższej przyszłości ponownie wysłała astronautów na srebrny glob. Dało to początek programowi powrotu na Księzyc Artemis. Celem programu Artemis jest ustanowienie długoterminowej, zrównoważonej obecności ludzkiej na Księżycu i wokół niego do końca lat dwudziestych XX wieku oraz wykorzystanie wiedzy zdobytej w tym procesie, aby pomóc astronautom dotrzeć na Marsa pod koniec lat trzydziestych lub na początku lat czterdziestych XX wieku. W tym celu NASA powołała program Commercial Lunar Payload Service CLPS, w ramach którego organizacja zamawiała bilety na lądowniki zbudowane w USA w celu wysłania aparatury naukowej na Księżyc. Tutaj pojawia się firma Intuitive Machines, której NASA zapłaciła 118 milionów dolarów za transport ładunku podczas tej misji.Przybycie Odysseusa nie tylko oznacza, że Stany Zjednoczone pierwszy raz od ponad pół wieku ponownie znalazły się na powierzchni Księżyca, ale także oznacza pierwsze miękkie lądowanie komercyjnie zbudowanego i obsługiwanego statku kosmicznego na Księżycu. Misja jest częścią programu CLPS, którą NASA rozwija poprzez misje takie jak IM-1.  Artemis, umożliwia NASA przeprowadzanie większej liczby misji taniej i częściej. Urzędnicy NASA powiedzieli, że tworzą sieć infrastruktury dla astronautów Artemis na powierzchni Księżyca. Te komercyjne misje przygotują grunt pod przyszłe lądowania NASA na Księżycu.

Niepewna przyszłość programu CLPS.

Intuition Machines, firma stojąca za misją IM-1, została założona w 2013 roku przez współzałożyciela, prezesa i dyrektora generalnego Stephena Altemusa, który wcześniej był zastępcą dyrektora Centrum Lotów Kosmicznych NASA imienia Lyndona B. Johnsona. Poleganie na mniejszych, mniej doświadczonych firmach prywatnych wiąże się jednak z pewnym ryzykiem. W styczniu komercyjny lądownik księżycowy Peregrine firmy Astrobotic wystrzelił pierwszy ładunek w programie CLPS. Próba lądowania na Księżycu zakończyła się jednak niepowodzeniem. Wkrótce po starcie Peregrine na jego pokładzie doszło do anomalii, mianowicie usterki w układzie napędowym, która uniemożliwiła mu lądowanie na Księżycu. 10 dni później Peregrine odleciał z powrotem na Ziemię i spłonął w atmosferze.