Uwolnienie od niewolnictwa w 2023 roku

Protesty przeciwko niewolnictwu © Shutterstock

Jako jedna z wiodących na świecie prawników zajmujących się walką ze współczesnym niewolnictwem i handlem ludźmi, rozumiem znaczenie tej sprawy dla uznania ofiar transatlantyckiego handlu niewolnikami. Czyniąc to, pragnę również uhonorować wszystkie przeszłe i obecne ofiary niewolnictwa na całym świecie. Transatlantycki handel niewolnikami trwał ponad 400 lat. Szacuje się, że od 12 do 15 milionów Afrykańczyków, w tym dzieci, mężczyzn i kobiet, a być może nawet więcej, zostało przemocą i siłą zabranych ze swoich domów w Afryce, aby sprzedać ich jako niewolników. Setki, jeśli nie tysiące, statków zostało wysłanych, aby przewieźć ich w łańcuchach do europejskich kolonii i plantacji w obu Amerykach, gdzie byli krzywdzeni, poniżani i degradowani w trakcie wykorzystywania ich jako niewolników do produkcji niezwykle dochodowych towarów, takich jak tytoń, bawełna i cukier. Data obchodów Międzynarodowego Dnia Pamięci o Handlu Niewolnikami i jego Zniesieniu jest znacząca, ponieważ w nocy z 22 na 23 sierpnia 1791 roku na wyspie Saint Domingue, obecnie Haiti, rozpoczęło się powstanie, które zapoczątkowało wydarzenia prowadzące do zniesienia transatlantyckiego handlu niewolnikami. Ten Międzynarodowy Dzień ma na celu zapisanie tragedii handlu niewolnikami w pamięci wszystkich dotkniętych nią osób. Dziś oddajemy cześć wszystkim tym, którzy stracili życie i wolność jako ofiary tego przerażającego handlu ludźmi. Lecz niewolnictwo nie ustało. ONZ szacuje, że w dzisiejszym świecie co najmniej 50 milionów ludzi, w tym dzieci, żyje we współczesnym niewolnictwie, w tym 28 milionów osób zmuszanych do pracy, z czego 23% jest wykorzystywanych seksualnie w celach komercyjnych, a 22 miliony osób jest uwięzionych w przymusowych małżeństwach. W naszym współczesnym świecie, w którym każdy kraj uznał za przestępstwo posiadanie ludzi jako niewolników, trudno jest zamknąć oczy na te liczby i zaakceptować fakt, że na całym świecie miliony ludzi są traktowane przez innych tak, jakby byli ich własnością lub niewolnikami. Niestety, ONZ potwierdziła niedawno, że liczba skutecznych oskarżeń przeciwko handlarzom spada na całym świecie od 2017 roku, a wraz z epidemią Covid-19 liczba skazanych handlarzy ponownie spadła o oszałamiające 27%. 

Czy jest w tym jakiś związek?
Zasada niekarania istnieje w wielu międzynarodowych przepisach i politykach dotyczących handlu ludźmi i pracy przymusowej, aby wymagać od państw ochrony ofiar przed ściganiem lub karaniem za jakiekolwiek bezprawne czyny, które mogły popełnić w bezpośrednim wyniku handlu ludźmi lub pracy przymusowej. Zaszczytem była współpraca z obecnymi i poprzednimi Specjalnymi Sprawozdawcami ONZ ds. Handlu Ludźmi w ramach ich misji mającej na celu wzmocnienie świadomości państw w zakresie ich obowiązków ochrony ofiar przed kryminalizacją i innymi formami karania. Jednak państwa często nie przestrzegają tego krytycznego obowiązku, a w mojej praktyce prawnej i jako ekspert często z niepokojem obserwowałem, że częścią planów biznesowych handlarzy ludźmi i osób zniewalających jest poleganie na tym, że państwa aresztują ofiary, zamiast identyfikować je jako ofiary i świadków przestępstw oraz badać, kto był odpowiedzialny za ich handel ludźmi lub zniewolenie. Niestety, liczba osób objętych współczesnym niewolnictwem znacznie wzrosła w ostatnich latach. Szacuje się, że w 2021 roku. we współczesnym niewolnictwie znajdowało się o 10 milionów osób więcej niż w 2016 roku. 

Czego potrzebujemy?
Potrzebujemy przywództwa ze strony państw i między państwami, aby uznać rolę organizacji społeczeństwa obywatelskiego, która opiekuje się ofiarami. Potrzebujemy formalnych mechanizmów identyfikacji ofiar, które zostaną wprowadzone w każdym państwie członkowskim ONZ; politycznej woli państw, by badać wszystkie formy handlu ludźmi i wykorzystywania, a nie tylko niektóre z nich. Potrzebujemy skutecznych systemów ochrony ofiar i sumiennych wysiłków na rzecz postawienia sprawców przed wymiarem sprawiedliwości. Potrzebujemy, aby państwa zapewniły ofiarom dostęp do prawników, którzy mogą im doradzać, w tym ubiegać się o odszkodowanie, czy to bezpośrednio od sprawców, czy z państwowych funduszy odszkodowawczych, a także musimy wdrożyć bezpieczne procedury, które pomogą ofiarom współczesnego niewolnictwa odzyskać równowagę po tym, co wycierpiały, bez wstydu, strachu lub kar ze strony państw, w tym aresztowania, uwięzienia lub deportacji. 

Nasza obietnica, że to zrobimy, musi zostać ponowiona dzisiaj, gdy upamiętniamy wszystkich tych, których wolność i życie zostały utracone w transatlantyckim handlu niewolnikami. Niewolnictwo, praca przymusowa i handel ludźmi, we wszystkich swoich formach, są kontynuowane na całym świecie, a przy niewielkiej dbałości państw o prawa i potrzeby ofiar oraz przy danych wskazujących na rosnący poziom bezkarności sprawców, liczby te będą nadal rosły. Nasza praca tutaj, choć czasami może wydawać się oszałamiająca ze względu na ogrom stojącego przed nami zadania, wciąż nie została wykonana.