Wewnątrz wartego 5,5 miliarda dolarów kanału, który połączy Paryż z europejskimi drogami wodnymi - i rozkopie front zachodni

Ambitny kanał o długości 107 km (66 mil) połączy rzekę Oise z kanałem Dunkierka-Escaut, tworząc sieć dróg wodnych zdolnych do transportu dużych ładunków między Paryżem, Belgią, Holandią i Luksemburgiem, gdzie obecnie podróżują one drogą lądową, zatykając drogi.

Kanał musi jednak wytyczyć wrażliwe wody; zaczynając w Compiègne na południu i kończąc w Aubencheul-au-Bac na północy, przecina tereny, które niegdyś stanowiły front zachodni pierwszej wojny światowej. Projekt musi pokonać historyczne pola bitew, a także delikatne zadanie odkopania szczątków żołnierzy wzdłuż trasy.

Jednak z wysokimi śluzami i dziesiątkami mostów do zbudowania, rzeką do przekierowania i wielkim planem podniesienia kanału nad chronionym terenem podmokłym, to tylko jedna pozycja na długiej liście wyzwań, które należy pokonać, aby kanał mógł zostać uruchomiony w 2030 roku.

Pół wieku w trakcie tworzenia

Obecnie Canal du Nord jest najważniejszą drogą wodną łączącą dorzecze Sekwany z dorzeczem Escaut w północno-wschodniej Francji. 95-kilometrowy (59-milowy) kanał został uznany za niewystarczający już w momencie jego ukończenia w latach 60-tych XX wieku, ze względu na jego wąski prześwit ograniczający wielkość statków, które mógł transportować.

Kanał zastępczy dla większych statków został po raz pierwszy pomyślany blisko 50 lat temu, ale z trudem udało mu się wystartować. W 2013 r. projekt SNEC został poparty przez Unię Europejską, a w 2019 r. francuski rząd zawarł umowę o finansowaniu między UE, państwem i władzami lokalnymi na jego trasie.

SNEC o szerokości 54 metrów (177 stóp) będzie jak "przejście od małych dróg do autostrad", powiedział Jérôme Dezobry, prezes zarządu Société du Canal Seine-Nord Europe (SCSNE), która została utworzona w celu nadzorowania SNEC.

Kanał będzie w stanie transportować statki o wadze do 4 400 ton (ponad siedmiokrotnie więcej niż jego poprzednik), przewożąc równowartość 220 ciężarówek.

Firma projektowa i inżynieryjna Arcadis, która konsultowała projekt, twierdzi, że transport towarów drogami wodnymi powoduje trzykrotnie mniejszą emisję dwutlenku węgla niż transport drogowy, a po uruchomieniu kanał może co roku usuwać z dróg 760 000 ciężarówek.

Megaprojekt łączy w sobie wiele potężnych rozwiązań infrastrukturalnych. Jedna konkretna śluza będzie miała taką samą wysokość jak 10-piętrowy budynek i opróżni równowartość basenu olimpijskiego w 30 sekund, powiedział Dezobry.

"Ten projekt był szczególnie trudny ze względu na jego rozmiar i skalę - ponad 107 kilometrów długości i aż 60 mostów, trzy mosty kanałowe, siedem śluz i 700 hektarów plantacji ekologicznych" - powiedział dyrektor operacyjny Arcadis France Philippe Bourdon w e-mailu do CNN.

Wpływ na środowisko

Przecinając tereny podmokłe i rolnicze, SNEC wywołał pytania o jego wpływ na otaczający krajobraz.

Jak powiedział Dezobry, zamknięty kanał nie będzie wykorzystywał wód gruntowych i będzie pobierał wodę wyłącznie z rzeki Oise, która będzie przechowywana w zbiorniku o pojemności 14 milionów metrów sześciennych (494 milionów stóp sześciennych) budowanym w Allaines. Ta sama rzeka przechodzi obecnie znaczne zakłócenia, ponieważ robotnicy realizują dwuletni projekt zmiany jej biegu na odcinku 4 kilometrów (2,5 mili) między gminami Thourotte i Montmacq, aby zrobić miejsce dla kanału.

"To trudne... nie można przekierować rzeki bez żadnego wpływu na środowisko" - przyznał Dezobry.

Bourdon twierdzi, że podjęto wysiłki w celu ograniczenia wpływu na "istniejące strefy podmokłe i wrażliwy obszar ekologiczny doliny Tortille" oraz że utworzono nowe tereny podmokłe i lasy, aby zrównoważyć wszelkie szkody dla środowiska.

Innym rozwiązaniem negocjacji w sprawie istniejących terenów podmokłych jest po prostu - lub nie tak po prostu - przejście nad nimi.

Być może największym wyczynem inżynieryjnym będzie 1,3-kilometrowy (0,8 mili) most żeglowny, który podniesie kanał o 30 metrów nad chronionymi terenami podmokłymi w dolinie Sommy. Dezobry twierdzi, że projekt jest przedmiotem przetargu i będzie kosztował około 400 milionów euro (429 milionów dolarów). Rozpoczęcie budowy zaplanowano na 2025 rok.

Jednak nie wszyscy popierają budowę kanału. W oświadczeniu przesłanym pocztą elektroniczną, Extinction Rebellion Compiègne, która jest częścią kolektywu sprzeciwiającego się kanałowi, stwierdziła: "Projekt ten nie został opracowany w celach ekologicznych, ale z myślą o wizji wzrostu gospodarczego".

Grupa prowadząca kampanię na rzecz ochrony środowiska twierdzi, że obszary, które są rozwijane w celu złagodzenia wpływu kanału na środowisko, "są już naturalne" i "nie zrekompensują (tego), co zostanie zniszczone".

"Nie wierzymy, że kanał znacząco zmniejszy emisję CO2", powiedział Extinction Rebellion, argumentując, że zamiast tego pozwoli na zwiększenie przepustowości autostrad dla większej liczby ciężarówek. Dodano, że "obecnie nic nie wskazuje na to, że kanał będzie często używany. Niestety, możemy (budować) infrastrukturę, która nie będzie wykorzystywana zgodnie z oczekiwaniami. W tym celu niszczy się i sztucznie zabudowuje duży obszar".

Podejmowanie działań na froncie zachodnim

Jednak pomimo wszystkich wyzwań inżynieryjnych, być może najbardziej przyciągającym uwagę elementem kanału jest jego trasa przez historyczne pola bitew.

"Sto tysięcy żołnierzy z pierwszej wojny światowej wciąż spoczywa pod polami, wioskami i miastami wzdłuż frontu zachodniego" - powiedziała CNN Claire Horton, dyrektor generalna Commonwealth War Graves Commission (CWGC). "Ten znaczący projekt infrastrukturalny daje rzadką okazję do odzyskania szczątków niektórych z tych żołnierzy z obszaru, który był sceną wielu intensywnych bitew".

Kanał przechodzi przez Péronne na wschodnim skraju pola bitwy nad Sommą i Cambrai dalej na północ, miejsce znaczących bitew pod koniec wojny. "Potencjalnie można odzyskać setki żołnierzy" - powiedział CNN rzecznik CWGC.

CWGC współpracuje z władzami francuskimi i Société du Canal nad operacjami poszukiwawczymi. Wykopaliska wzdłuż odcinków trasy rozpoczęły się w tym roku i potrwają do 2024 roku przed wykopaniem kanału.

Szczątki zostaną przeniesione do Beaurains, gdzie podjęte zostaną próby identyfikacji żołnierzy. Prawdopodobieństwo pozytywnej identyfikacji jest niskie, twierdzi CWGC, nawet z opcją pobierania próbek DNA.

Brytyjski cmentarz Loos w Pas-de-Calais jest obecnie rozbudowywany przez CWGC, aby zapewnić miejsce dla 1200 ciał, w tym tych znalezionych podczas wykopalisk związanych z kanałem.

Wpływ gospodarczy

The canal has also been touted as an economic stimulus and 500 people are currently working on it, says Dezobry, with that figure anticipated to rise to 6,000-8,000.

By linking northeastern France to a 20,000-kilometer (12,400-mile) network of large-gauge European waterways from Paris to Antwerp, host region Hauts-de-France is betting on the project having local benefits. Inland ports are planned along the SNEC route, aiding exports, as well as providing recreational opportunities, say its designers.

In a statement to CNN, president of the Hauts-de-France regional council Xavier Bertrand said the canal will “transform” the area, adding that it will benefit the “tourism, accommodation, catering and river transport industries.”

But an economic boom could itself have unintended consequences. Even if the canal is able to preserve and conserve its surrounding environment, there have been concerns raised that the potential for an increase in people living and working along its route could place additional stresses on water resources.

Despite the canal’s stop-start history, the Société du Canal Seine-Nord Europe is confident its construction timeline can be met and the canal will become operational in 2030.