50 lat „Waterloo”: Jak porażka przyniosła ABBIE zwycięstwo na Eurowizji

Nie doświadczyli „Waterloo”: ABBA na Konkursie Piosenki Eurowizji w Brighton w Anglii w 1974 roku. Fot. APA/AFP/TT News Agency/OLLE LINDEBORG

Ich albumy sprzedały się w milionach egzemplarzy. Ich piosenki są chwytliwymi melodiami na wieki. Zespół ABBA jest jedną z najbardziej utytułowanych grup w historii muzyki i prawdziwym fenomenem popu. Björn Ulvaeus (78) jest przekonany, że Szwedzi zawdzięczają swój sukces udziałowi w Konkursie Piosenki Eurowizji, który 6 kwietnia obchodzi 50 rocznicę. „Myślę, że to był decydujący czynnik” - mówi muzyk, autor tekstów i producent zespołu ABBA.

„Jedyna droga na zewnątrz”

50 lat temu, 6 kwietnia 1974 roku, Agnetha Fältskog, Björn Ulvaeus, Benny Andersson i Anni-Frid Lyngstad zachwycili publiczność, miliony telewidzów na całym świecie i część międzynarodowego jury swoją piosenką „Waterloo” na Konkursie Piosenki Eurowizji w angielskim nadmorskim kurorcie Brighton. Szwecja po raz pierwszy zajęła pierwsze miejsce, a dla ABBY był to początek globalnego marszu triumfalnego. „W tamtych czasach bardzo trudno było przebić się poza Szwecją” - wspomina Ulvaeus. „Myślę, że Eurowizja była jedyną drogą na zewnątrz.”

Tak naprawdę chciał wziąć udział w ESC z zespołem ABBA już rok wcześniej. Kwartet wziął udział w Melodifestivalen, szwedzkim eliminacjach, z utworem „Ring Ring”, ale nie odniósł sukcesu. „W 1973 roku szwedzkie eliminacje miały jury, tak zwanych ekspertów, którzy wybrali złą piosenkę” - mówi Ulvaeus. „W szwedzkich gazetach pojawiło się ogromne oburzenie. Ludzie byli naprawdę wściekli i mówili, że zamiast tego powinni byli wybrać „Ring Ring” zespołu ABBA”.

Tą „niewłaściwą piosenką” było „You're Summer - You Never Tell Me No” zespołu Nova. Poza Szwecją tylko absolutni eksperci od Eurowizji będą pamiętać ten popowy duet. Być może również dlatego, że zespół nazywał się Malta, ale zmienił nazwę na Nova z powodu możliwego zamieszania na ESC. Ostatecznie Szwecja zajęła piąte miejsce w 1973 roku.

Łut szczęścia

Patrząc z perspektywy czasu, to był łut szczęścia dla Ulvaeusa, że nie udało mu się z ABBĄ przy pierwszym podejściu do Melodifestivalen. „Cieszę się, że wybrali złą piosenkę” - mówi legenda muzyki. „To było dla nas dobre, ponieważ w następnym roku po raz pierwszy pozwolili publiczności głosować i wygraliśmy z „Waterloo”. I wtedy tam pojechaliśmy”.

Zespół i jego wytwórnia byli pewni siebie i mieli wszystko gotowe do światowej premiery. „To było bardzo profesjonalne” - wspomina Ulvaeus. Album „Waterloo” został wydany w marcu. „Niektórzy z nas myśleli, że moglibyśmy wygrać. Ja sam myślałem, że może dotrzemy do szóstego lub siódmego miejsca. Spodziewałem się jednak, że będziemy się wyróżniać, ponieważ nasza piosenka tak bardzo różniła się od typowych eurowizyjnych utworów”.

17 artystów rywalizowało ze sobą w Brighton 6 kwietnia 1974 roku. 19 edycja Eurowizji miała odbyć się w Luksemburgu. Jednak Wielkie Księstwo wygrało dwa lata z rzędu i zorganizowało konkurs już w poprzednim roku. Podjęto decyzję o rezygnacji z organizacji wydarzenia po raz drugi ze względu na związane z tym koszty. Tak więc Wielka Brytania i BBC wkroczyły jako organizatorzy.

„Nie było zbyt wielu przygotowań”

ABBA miała pozycję startową numer 8, a dyrygent Sven-Olof Walldoff, który wyszedł na scenę w kostiumie Napoleona, zebrał wielkie brawa w Brighton Dome. W rzeczywistości większość muzyki towarzyszącej pochodziła z taśmy, po zmianie zasad w tym zakresie. Promienne i w brokatowym makijażu Anni-Frid i Agnetha, którą prezenter BBC wielokrotnie omyłkowo nazywał Anną, weszły na scenę. ”My, my! At Waterloo, Napoleon did surrender” (fragment piosenki „Waterloo”; w tłumaczeniu na polski znaczy on: „Ojej, ojej! Pod Waterloo Napoleon się poddał” - przyp. tłum.)

W tamtych czasach nie było choreografii ani spektakularnych pokazów scenicznych. Perfekcjoniści z ABBY nie ćwiczyli tego porywającego występu. „Nie, nie było zbyt wielu przygotowań” - mówi Ulvaeus - „ponieważ panie, dziewczyny, wiedziały co robić. I zrobiliśmy to już w szwedzkich eliminacjach”. Tam zaśpiewały „Waterloo” po szwedzku. Poza tym wszystko pozostało takie samo, w tym kultowe już brokatowe kostiumy. „Więc po prostu powtórzyliśmy to, co zrobiliśmy wcześniej, ale po angielsku.”

Ekscytujący pojedynek na punkty

Agnetha, Björn, Benny i Anni-Frid otrzymali gromkie brawa za swój porywający występ. Ocena dziesięcioosobowego jury była bardziej surowa. Każdy kraj mógł przyznać w sumie dziesięć punktów - po jednym na członka jury - które zostały rozdzielone między kraje uczestniczące. Szwedzi otrzymali od Niemiec dwa punkty. Od Brytyjczyków, którzy startowali z Olivią Newton-John („Long Live Love”), otrzymali zero.

Ogłoszenie punktów przerodziło się w dreszczowiec i pojedynek Szwedów z włoską piosenkarką Gigliolą Cinquetti („Si”). Dopiero na krótko przed końcem ABBA została koronowana na zwycięzców z 24 punktami, ponieważ Włochy - na drugim miejscu z 18 punktami - były ostatnie w momencie ogłaszania podziału punktów i nie mogły przyznać żadnych punktów własnemu zawodnikowi. Niemcy zajęły ostatnie miejsce, remisując punktami z Portugalią, Norwegią i Szwajcarią.

Dla ABBY występ oznaczał wyczekiwany rozwój kariery. Singiel „Waterloo” podbił listy przebojów na całym świecie. Album o tej samej nazwie stał się najlepiej sprzedającym się albumem w Szwecji i osiągnął szóste miejsce w Niemczech. Był to początek światowej kariery - nawet w początkowo sceptycznej Wielkiej Brytanii. Dziś tysiące turystów przyjeżdża do Londynu co tydzień, aby zobaczyć spektakularny pokaz hologramów „ABBA Voyage” i musical „Mamma Mia” z piosenkami zespołu ABBA.

Brak wspólnego występu na ESC

Bez Eurowizji byłoby „bardzo trudno”, Björn Ulvaeus jest tego pewien. „Nie sądzę, że tak by się to potoczyło”. Z drugiej strony ostateczne miejsce w Eurowizji było mniej istotne. „Nawet gdybyśmy zajęli piąte miejsce, mielibyśmy wielki przebój „Waterloo”, który zapoczątkowałby naszą karierę. Zwycięstwo nie było tak ważne, jak sam udział”.

Aby uczcić 50 rocznicę, w Brighton Dome zostanie zainstalowana tablica upamiętniająca zespół ABBA. BBC produkuje nowy film dokumentalny. Album zostanie ponownie wydany w wersji deluxe. Fakt, że Konkurs Piosenki Eurowizji odbywa się w Szwecji we wszystkich miejscach w roku rocznicy „Waterloo”, jest przez niektórych postrzegany jako coś więcej niż tylko zbieg okoliczności. Jednak wielkie nadzieje wielu fanów raczej nie zostaną spełnione 11 maja. Björn Ulvaeus niedawno dał jasno do zrozumienia, że członkowie ABBY nie wystąpią razem podczas muzycznego show w Malmö.