Carl Larsson pod lupą – analiza obrazu ,,Nu är det jul igen”

Zdjęcie: Helsingborgs Museum

W ramach nowo rozpoczętego projektu badawczego, realizowanego we współpracy Muzeum w Helsingborgu i Szwedzkiej Rady Dziedzictwa Narodowego, celem jest uzyskanie lepszego wglądu w wybór materiałów i technik malarskich zastosowanych przy obrazie poprzez ich analizę.
Projekt ma charakter współpracy specjalistów, w którym konserwatorka dzieł malarskich Christina Gräbe przeprowadzi badania naukowe obrazu Carla Larssona. Muzeum otrzyma pomoc ze strony pracowników Szwedzkiej Rady Dziedzictwa Narodowego, zarówno w zakresie analiz, jak i dostępu do specjalistycznego sprzętu. Część prac odbędzie się w Laboratorium Dziedzictwa Kulturowego w Visby, a część bezpośrednio w muzeum w Helsingborgu, z wykorzystaniem przenośnych urządzeń pomiarowych.

Dla muzeum ten obraz ma szczególne znaczenie, to pierwszy nabytek malarski w jego kolekcji, oznaczony numerem inwentarzowym W1-1, a zarazem jedno z najbardziej rozpoznawalnych i cenionych dzieł w zbiorach. Zakupiony został w 1908 roku bezpośrednio od Carla Larssona za kwotę 10 000 koron szwedzkich przez dr. Alberta Wadsteina, który wówczas zasiadał w zarządzie muzeum i pełnił funkcję jego przedstawiciela przy zakupie. Zachowały się dwa listy od Carla Larssona do Wadsteina dotyczące tej transakcji.

Ciekawostką związaną z tym dziełem jest fakt, że powstawało ono etapami, Larsson dodawał do niego kolejne elementy w różnym czasie. Pracę rozpoczął w wigilijny poranek 1906 roku, a ukończył dopiero w 1907, przy czym istnieją dowody na to, że w międzyczasie dwukrotnie wprowadzał zmiany. Mówi się, że namalował swoją córkę Suzanne już po oficjalnym zakończeniu pracy nad obrazem, ponieważ nie uczestniczyła ona w świętowaniu Bożego Narodzenia. Dzieło zostało następnie wysłane na wystawę w berlińskim Künstlerhaus, a po powrocie do Szwecji zyskało swój ostateczny wygląd.

Wczesna fotografia obrazu, wykonana przez samego Carla Larssona, pokazuje, że obraz pierwotnie wyglądał inaczej. W obecnej wersji widoczne są elementy, które nie pojawiały się wcześniej – na przykład wieniec, krzesło czy skrzypce dodane na ścianie, a także powiększone aureole światełek choinkowych. Ostatnio odkryto również postać dziewczyny stojącej za choinką. Wciąż się zastanawiamy kim ona jest.

Pierwszy etap badań został już zakończony, polegał on na pobraniu próbek farby z zawiniętych krawędzi obrazu, aby nie naruszyć powierzchni dzieła. Chodziło o zebranie jak najszerszej gamy barw i warstw malarskich. Nasza konserwatorka, Christina Gräbe, zabrała próbki do Visby, gdzie zostały one przebadane w Laboratorium Dziedzictwa Kulturowego przy wsparciu ekspertów ze Szwedzkiej Rady Dziedzictwa Narodowego. Całość badań dokumentuje Anna Bank, fotografka z Muzeum w Helsingborgu, która tworzy film o obrazie i projekcie badawczym.

Drugi etap badań zakłada zaangażowanie specjalistów ze Szwedzkiej Rady Dziedzictwa Narodowego, którzy odwiedzą muzeum, by przeprowadzić analizę obrazu przy użyciu mobilnego sprzętu badawczego. Mamy nadzieję, że uda nam się zobaczyć między innymi podmalówkę, czyli sposób, w jaki Carl naszkicował motyw. Widzimy już siatkę przez farbę, ale mamy nadzieję, że rysunek stanie się wyraźniejszy dzięki badaniom przy innym świetle.

W pierwszy dzień adwentu, od 1 grudnia do 13 kwietnia, obraz będzie wystawiony w Dunkers Kulturhus w Helsingborgu wraz z prezentacją projektu badawczego i filmu o obrazie. Obraz zostanie włączony jako oddzielna część wystawy „Ett hem” (dom), której otwarcie zaplanowano na 18 października 2024 r. i potrwa ona do 13 marca 2025 r.