Chłopiec-Saam Ante: – Film jest tak samo aktualny teraz jak 50 lat temu

Zdjęcie: SCANPIX

Film o chłopcu Saamie, Ante, stanowił przełom dla telewizji i kina w języku saamskim.

W tym roku film z 1975 roku obchodzi swoje jubileuszowe 50-lecie. Z tej okazji zostanie pokazany na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Tromsø (TIFF).

– „Zaskakujące, że film jest wciąż aktualny 50 lat po premierze 5 stycznia 1975 roku w NRK,” mówi Sverre Porsanger, który zagrał Ante.

– Jestem trochę dumny
Scenarzysta Tor Edvin Dahl powiedział NRK, że wydaje mu się dziwne, iż film nadal ma znaczenie.

– „Myślałem, że od dawna jest przestarzały. Później powstały znacznie ważniejsze i lepsze filmy na temat Saamów,” mówi Dahl.

Dodaje:
– „Jestem naprawdę wzruszony, że film zostanie pokazany ponownie. Jestem trochę dumny, że mogłem go stworzyć. Najwyraźniej coś w tej historii sprawiło, że przetrwała tak długo.”

Przypadek zadecydował o powstaniu filmu
Sverre Porsanger, który zagrał Ante, uważa, że film dobrze zniósł próbę czasu i nadal jest aktualny.

– „Tutaj, w Tana, gdzie mieszkam, dzieci saamskie nadal oglądają film. Pokazuje on hodowlę reniferów, gdzie sytuacja jest prawie taka sama jak wtedy,” mówi Porsanger i dodaje:

– „Serial i film opisują uniwersalne kwestie związane z hodowlą reniferów: ingerencję w tereny, działalność górniczą i ludzi zmuszonych do rezygnacji z tradycyjnego zajęcia.”

Dahl, autor scenariusza, przyznaje, że film powstał przez przypadek.

– „Napisałem wcześniej książkę-raport o Saamach. Wtedy zgłosił się do mnie ktoś z prywatnej firmy filmowej Centralfilm,” mówi.

Firma zdecydowała się na stworzenie serialu telewizyjnego o Saamach, aby móc sprzedawać go za granicę.

– „Zapytano mnie, czy mogę napisać dla nich scenariusz,” wspomina Dahl.

Saamski był prawie niewidoczny
Dyrektor Międzynarodowego Saamskiego Instytutu Filmowego (ISFI), Anne Lajla Utsi, powiedziała NRK, że film o Ante jest ważny.

– „Film nie został stworzony przez saamskiego reżysera, ale jest ważny. Miał saamskich aktorów i pokazywał autentyczny obraz społeczności saamskiej. Było to istotne w czasie, gdy Saamowie byli prawie niewidoczni,” mówi Utsi.

Dahl przyznaje, że takie słowa bardzo go cieszą.

– „Cieszę się, że udało mi się tak trafnie uchwycić temat. Mieszkałem w Finnmarku przez rok (1962-63) i napisałem tę książkę-raport. Dzięki temu miałem dobry kontakt z saamskimi społecznościami i poznałem ich codzienne życie,” mówi Dahl.

Saamska „filmowa rewolucja”
Dziś sytuacja produkcji filmowej wśród Saamów wygląda zupełnie inaczej.

To sami Saamowie opowiadają większość historii o swoim narodzie.

ISFI stoi na czele saamskiej rewolucji filmowej, angażując saamskich scenarzystów, reżyserów i aktorów.

Partnerami Saamów są globalne firmy, takie jak Disney i Netflix.

W najbliższych latach spodziewany jest „boom filmowy” – powstanie około 20 saamskich filmów i seriali.

W ramach TIFF 2023 nie będzie premier saamskich filmów pełnometrażowych, ale kilka krótkich filmów zostanie zaprezentowanych:

• „Áhčči – Han Pappa” Johannesa Vanga
• „Oahpes bahá” Silje Bürgin-Borch i Vegarda Bjørsmo
• „Mii leat // Mii gávdnot” Oli Sollie
• „Áhkuin” Sunná Nousuniemi, Tuomas Kumpulainen
• „In My Hand” Liselotte Wajstedt, Marja Helander

W programie przewidziano także pokaz kina niemego z muzyką na żywo: „Med ackja och ren i Inka Läntas vinterland”.