Co sprawia, że artysta jest wspaniały w swoim fachu? 5 powodów, dla których Goya, Frida Kahlo oraz Da Vinci są uwielbiani do dzisiaj

Goście Prado Museum w Madrydzie podziwiają obraz Velázquez’a „Panny dworskie”. Zdjęcie: rubiphoto/Shutterstock.

To pytanie, na które wielu z nas – nawet, gdy nie jesteśmy koneserami sztuki – sobie zadało, zwłaszcza w czasach, w których nowoczesne dzieła sztuki nie wydają się zbyt imponujące za pierwszym razem.

Komediant, Mayrizio Cattelan, 2019. Zdjęcie: WIkipedia Commons.

Na przykład, jak możemy określić wartość włoskiego artysty koncepcyjny Maurizio Cattelana i jego niesławnego Komedianta, który jest po prostu bananem przyklejonym do ściany? Dzieło zostało wystawione na wystawie Art Basel Miami w 2019 roku i zdobyło światową sławę.

Ironia, humor i parodia były częścią sztuki od jej początku, zwłaszcza w odłamach sztuki skupiających się na odkrywaniu samych siebie, które pojawiły się na początku dwudziestego wieku. Francuski pisarz Alfred Jarry oraz kierunek dadaistów, którego członkiem byli artyści tacy jak Marcel Duchamp, jako pierwsi zaczęli w ironiczny i krytyczny sposób traktować to, co uznawali za bezużyteczne w sztuce.

Jednakże w dzisiejszych czasach sztuka to biznes warty miliony dolarów. Pomimo śmiesznej egzekucji i techniki, praca Cattelana prawdopodobnie miała na celu krytykować sposób, w jaki jej wartość zostanie zadecydowana jedynie na podstawie jej wartości pieniężnej, a nie głębszym znaczeniu. Rzeczywiście, dwa z trzech dzieł wyprodukowanych przez artystę sprzedały się po 120 000 dolarów.

To nie oznacza, że Maurizio Cattelan jest złym artystą. Skandal, który wywołał jego banan na ścianie oznacza, że teraz wartość pieniężna jest ważniejsza niż dzieło samo w sobie. Jednak ignorując siły marketu, w jaki sposób uznajemy, że praca jest dziełem sztuki, a jej artysta – mistrzem w swojej dziedzinie?

Historia może znać odpowiedź na to pytanie

W odpowiedzi na pytanie co sprawia, że artysta jest wspaniały, możemy zwrócić się do niewyczerpalnego źródła, z którego możemy się uczyć, pojąć i rozpoznać jego charakterystyczne cechy. Dzięki niemu możemy uznać jakość, ekspresywność i oryginalność dzieła artysty, w historycznym kontekście czasu, w którym tworzyli oraz w związku ich relacji z innymi artystami. To źródło to historia sztuki.

Patrząc na artystów z przeszłości możemy znaleźć pięć kluczowych elementów wspaniałego artysty.

Ostatnia Wieczera, Leonardo da Vinci, Santa Maria delle Grazie w Mediolanie. Zdjęcie: Yuri Turkov/Shutterstock.

Innowacja i oryginalność. Wspaniali artyści posiadają unikalną perspektywą, która pozwala im na wprowadzenie nowych pomysłów, technik, czy też styli, które kształtują sposób w jaki rozumiemy i praktykujemy sztukę.

Tym sposobem mistrzowie sztuki odkrywają nowe sposoby na użycie materiałów artystycznych i narzędzi. Oprócz tego cechują się nową wizją - którą możemy nazwać “oryginalnością konceptu” - przez tworzenie dzieł z unikalnymi pomysłami, które nie zostały jeszcze spopularyzowane i oferowanie nowej narracji zostają częścią naszej kultury. Na przykład Leonardo da Vinci, znany z dzieł takich jak Mona Lisa  oraz Ostatnia Wieczerza, był innowatorem technik oraz konceptów.

Umiejętności techniczne. Wszyscy mistrzowie posiadają kontrolę nad techniką swojego wyboru, nieważne czy jest to malarstwo, rzeźbiarstwo, fotografia albo coś innego - narzędzia takie jak pędzle, dłuta, aparaty są używane do osiągnięcia najlepszych rezultatów.

Oprócz tego wykazują się kontrolą i prezycją w swoich pracach, z możliwością uchwycenia szczegółów w realistyczny albo ekspresywny sposób w zależności od ich stylu.

Skutki wojny, rycina nr 30 w Okropnościach wojny Franscisca Goya. Zdjęcie: Museo del Prado.

Wpływ historyczny i kulturalny. Wspaniały artysta ma wpływ, w swoich czasach albo później, na swoją widownię oraz innych artystów.

Ich prace często dokumentują albo odpowiadają na ważne wydarzenia odbywające się w ich życiu. Dla przykładu mogą posłużyć dzieła Goya, który ukazał okropności hiszpańskiej wojny niepodległościowej w latach 1808-1814 w postaci serii rycin. Picasso także często pokazywał ból i cierpienie doświadczone przez cywilów w baskijskim mieście Guernica, kiedy zostało ono zbombardowane w 1937 w jednej ze swoich obcnie najsławniejszych prac.

Odkrywanie nowych horyzontów. Mistrz często inspiruje i otwiera nowe drogi dla pozostałych artystów. Do tego typumożna zaliczyć Vincenta van Gogha, który pomimo braku rozezniania za życia, był w stanie stworzyć unikalny i charakterystyczny styl, który głęboko wpłynął na sztukę nowoczesną. Albo Frida Kahlo, której osobiste i symboliczne prace eksplorują koncept osobowości, bólu i kobiecości w sposób, który inspiruje artystów do dzisiaj.

Dzieła mistrzowskie ustanawiają nowe standardy w świecie sztuki. Są one kluczową częścią w kierunkach artystycznych, tak jak Picasso i kubizm, przez co stają się ostoją dla nowych pokoleń artystów.

Adresowanie widza. Dzieła mistrza często posiadają głebię emocjonalną, która pociąga widza i wywołuje w nim silne emocje albo głębokie zamyślenie.

Historia sztuki jest źrodłem wiedzy, dyscypliną, która łączy krytykę, estetykę i market. Pomimo innych, ciągle zmiennych, standardów na przestrzeni wieków, te kryteria pozwalają nam nie tylko zrozumieć kim są wielcy mistrzowie, ale także możemy kontynuować swoją naukę, dowiadywać się nowych perspektyw i historii z nimi związanych i pogłębić nasz szacunek do ich dzieł.

Wszystkie te punkty pomagają wyjaśnić nam, dlaczego niektóre dzieła wynoszą się ponad czasowe trendy i zostają częścią ponadczasowej mistrzowskiej kolekcji w świecie sztuki.