Czy jednorożce są prawdziwe? Dowody, teorie i legendy

Zdjęcie: JENNIFER A SMITH / GETTY IMAGES

Jednorożec to mityczne stworzenie najczęściej ukazywane jako podobne do konia z, pojedynczym rogiem na czole, symbolizujące wdzięk i czystość w różnych kulturach i folklorze. Te legendarne stworzenia nadal galopują po polach ludzkiej wyobraźni, od 4000-letnich rzeźb cywilizacji doliny Indusu, aż po kawę Starbucks Unicorn Frappuccino.

Ten trwający od dawna mit skłania do zadania pytania: Czy jednorożce naprawdę istnieją? Zaskakująco - i wbrew współczesnym przekonaniom - odpowiedź brzmi: tak. Ale nie w sposób, w jaki byśmy myśleli. Przyjrzyjmy się zatem tej magicznej istocie, jej symbolice i teoriom na jej temat.

Legenda o mitycznych stworzeniach

Wierzenia dotyczące jednorożców są bogate i różnorodne, a ich wariacje można znaleźć w kulturach na całym świecie. W mitologii zachodniej przedstawia się je często jako podobne do koni stworzenia z jednym rogiem na czole. Są symbolem czystości, wdzięku i rzadkości, uważane za nieuchwytne i magiczne istoty. Wedle niektórych opowieści, tylko dziewice mogły oswoić jednorożca lub zbliżyć się do niego.

W różnych kulturach wierzono, że róg jednorożca, często nazywany alicornem, posiada magiczną moc uzdrawiania i zdolność neutralizowania trucizn. Jednorożce były kojarzone z boskością i uważane za symbole Chrystusa w średniowiecznej symbolice chrześcijańskiej.

Jednorożce pojawiały się w opowieściach począwszy od czasów starożytnych Chin po średniowieczną Europę, symbolizując wszystko: od siły i odwagi po niewinność i harmonię z naturą. Stworzenia te są czasami łączone z tęczą, uznawaną za przejaw ich eterycznej esencji. Ten związek podkreśla ich funkcję jako pośredników między światami, w których przyziemność i magia przeplatają się ze sobą.

Jako „piękne konie” ozdobione pojedynczym, spiralnym rogiem, przemierzają nie tylko ziemskie krajobrazy. Na przykład spotkanie jednorożca we śnie może oznaczać pragnienie poczucia cudu lub połączenia z wewnętrznym dzieckiem.

Do jakich celów służy róg?

Oprócz dobrych wibracji, łączenia światów i wywoływania zachwytu, magiczna esencja stworzenia często wywodzi się z jego rogu. Istnieje wiele różnych hipotez na temat jego magicznych właściwości leczniczych.

Jak zauważył argentyński pisarz i marzyciel - Jorge Luis Borges: „pierwsza wersja jednorożca jest niemal identyczna z najnowszą”. Innymi słowy, rogacz rzadko jest czymś więcej niż koniem z jednym rogiem.

Zgodnie z tym, co Joe McCormick i ja omawiamy w naszym odcinku podcastu „Jednorożce mitycznego świata”, ta baśniowa bestia symbolizuje wszystko, od grzesznego pożądania po samego Jezusa Chrystusa - ale cel jej pojedynczego rogu rzadko jest jasny. Na szczęście nasz odcinek zawiera kilka kuszących biologicznych sugestii, dlaczego te fantazyjne bestie mogą pochwalić się tak bajeczną wypukłością.

Po pierwsze, możemy odłożyć na bok bardziej magiczne właściwości. Organizmy świata naturalnego nie oczyszczają jezior ani nie leczą rannych paladynów swoimi kostnymi naroślami. Kuszące jest również odrzucenie koncepcji przedstawionej w filmie Legenda Ridleya Scotta z 1985 roku, zgodnie z którą róg jest „pojedynczym stożkiem sięgającym prosto do nieba”, tak jakby funkcjonował jako rodzaj boskiej anteny,

Idea anteny rogowej nie jest jednak aż tak naciągana.
 

Poszukiwanie odpowiedzi u narwali

Najsłynniejszym prawdziwym jednorożcem świata przyrody jest narwal (Monodon monoceros), zwierzę morskie z pojedynczym kłem, które zamieszkuje Arktykę. Kłus ten nie posiada jednak żadnych magicznych cech; w rzeczywistości jest to przerośnięty ząb kła, który wyrasta prosto z twarzy stworzenia.

Jego dokładne przeznaczenie pozostaje przedmiotem sporu naukowego, ale może on funkcjonować jako narząd zmysłu, ponieważ jest wypełniony wrażliwymi zakończeniami nerwowymi. Niektórzy badacze teoretyzują, że narwale wykorzystują go do skupienia swoich silnych zdolności echolokacyjnych, za pomocą których polują na ryby, krewetki i kałamarnice.

Z kolei Martin Nweeia z Harvard's School of Dental Medicine sugeruje, że może on być wykorzystywany do wykrywania zmian w zasoleniu wody. Mimo to, sensoryczne wyjaśnienia dotyczące kłów narwali są podcięte przez fakt, że samice rzadko je hodują. Podobnie jak w większości przypadków różnic w dymorfizmie płciowym, zwykle możemy założyć, że kluczową rolę odgrywa kojarzenie.

To z kolei prowadzi nas z powrotem do mitycznego stworzenia nazywanego jednorożcem.

Krycie czy samoobrona?

Być może tylko samce tego gatunku mogą pochwalić się rogami jako sposobem na sparing z potencjalnymi rywalami lub komunikowanie sprawności seksualnej potencjalnym partnerom. Przynajmniej ten drugi powód byłby zgodny z pismami greckiego historyka Ctesiasa z V wieku p.n.e., w których róg jednorożca jest czerwony, czarny i biały, co brzmi bardzo podobnie do świątecznego pokazu godowego.

Innym oczywistym rozwiązaniem jest to, że zapewniają one jednorożcowi możliwość obrony przed drapieżnikami, takimi jak myśliwi lub jego legendarny rywal, lew. To przynajmniej zgadza się z jednym z najbardziej powiązanych rzeczywistych odpowiedników tego stworzenia: nosorożcem.

Średniowieczne jednorożce w sztuce europejskiej wyglądały potulnie, ale starsze teksty opisywały bardziej przerażające stworzenia. Pierwszy rzymski pisarz Pliniusz Starszy pisał, że jednorożca nie można wziąć żywcem, a inni przedstawiali go jako stworzenie zdolne do pokonania lwów. Wydaje się, że czasami najbardziej oczywiste przypuszczenie jest najtrafniejsze.
 

Syberyjskie jednorożce: The Real Deal

Niegdyś jednorożce naprawdę istniały - ale nie były to magiczne, błyszczące jednorożce, które można znaleźć na okładkach zeszytów Lisy Frank lub w bajkach na dobranoc dla dzieci. Według naukowców, te bardzo realne zwierzęta, znane jako jednorożce syberyjskie, podobno wędrowały po zachodniej Syberii tysiące lat temu.

Znane również jako Elasmotherium sibiricum, jednorożce syberyjskie stanowią fascynujący kontrast dla tradycyjnego jednorożca z mitologii. W przeciwieństwie do często przedstawianych rogatych stworzeń przypominających konie, ten syberyjski był prawdziwym prehistorycznym ssakiem przypominającym nosorożca.

Jednak zanim miłośnicy uroczych jednorogich białych koni zaczną świętować, czeka nas trochę złych wiadomości: Te realne jednorożce w niczym nie przypominały swoich mistycznych odpowiedników. Ważyły nawet dwa razy więcej niż nosorożce i miały wystające garby na ramionach.

Dotychczas naukowcy uważali, że to prehistoryczne stworzenie żyło w okresie od późnego pliocenu do wczesnego okresu plejstocenu, czyli od około 2,6 miliona do 200 000 lat temu. Jednakże najnowsze badania i dowody kopalne sugerują, że te autentyczne jednorożce faktycznie żyły stosunkowo niedawno, a według niektórych szacunków ich obecność datuje się na okres od 35 000 do 39 000 lat temu.

Ostatecznie przypominający nosorożca jednorożec wyginął z powodu kombinacji czynników, w tym zmieniających się warunków klimatycznych i zmian w roślinności. Środowisko uległo zmianie, a jego siedliska pastwiskowe zmniejszyły się, a zwierzę miało trudności z przystosowaniem się. Niezależnie od jego solidnych rozmiarów i unikalnego rogu, presja przekształcającego się ekosystemu doprowadziła do jego ostatecznego zniknięcia z Ziemi.