Han Kang zdobywa literacką Nagrodę Nobla za „intensywną prozę poetycką” konfrontującą ludzką kruchość

Południowokoreańska pisarka Han Kang na Międzynarodowym Festiwalu Książki w Edynburgu w sierpniu w 2016 roku. Zdjęcie: Roberto Ricciuti/Getty Images

53-letnia Han rozpoczęła swoją karierę od publikacji zbioru wierszy w południowokoreańskim magazynie, a następnie zadebiutowała w 1995 roku zbiorem opowiadań. Później zaczęła pisać dłuższe utwory prozatorskie, między innymi takie jak Wegetarianka, jedna z jej pierwszych książek przetłumaczonych na język angielski. Powieść zdobyła Międzynarodową Nagrodę Bookera w 2016 roku i opisuje próbę młodej kobiety, która stara się żyć bardziej „roślinną” egzystencją po makabrycznych koszmarach o ludzkim okrucieństwie.

Han jest pierwszą południowokoreańską autorką, która zdobyła literacką nagrodę Nobla i zaledwie osiemnastą kobietą spośród 117 nagrodzonych od 1901 roku. Zwycięzca otrzymuje nagrodę pieniężną w wysokości 11 milionów koron szwedzkich (1 miliona dolarów).

Znaczna część twórczości Han stawia pytanie, wypowiedziane przez postać z jej powieści Europa z 2019 roku, której bohaterka jest dręczona przez koszmary: „Gdybyś mogła żyć tak, jak pragniesz, co zrobiłabyś ze swoim życiem?” Choć wiele bohaterek Han to kobiety, narracja jej prozy często prowadzona jest z perspektywy mężczyzn.

„Zanim moja żona przeszła na wegetarianizm, zawsze myślałem o niej jako o zupełnie niewyróżniającej się pod każdym względem”, zaczyna się jej powieść Wegetarianka. „Jeśli jednak nie było w niej nic szczególnie przyciągającego, ani też żadnych wad, nie było zatem żadnego powodu, dla którego nie mielibyśmy się pobrać”.

Pierwotnie napisana i opublikowana w języku koreańskim książka Wegetarianka została przetłumaczona na język angielski przez Deborah Smith, która miała wówczas 28 lat. Smith, jak sama przyznaje, była „jednojęzyczna do 21 roku życia” i zdecydowała się na naukę koreańskiego z powodu braku tłumaczy angielsko-koreańskich. Akademia Szwedzka pochwaliła twórczość Han za jej „wyjątkową świadomość powiązań między ciałem a duszą, żywymi a umarłymi”. Akademia stwierdziła, że dzięki swojemu „poetyckiemu i eksperymentalnemu stylowi”  Han „stała się innowatorką we współczesnej prozie”.

Anna-Karin Palm, członkini Komitetu Noblowskiego w dziedzinie literatury, powiedziała, że czytelnicy niezaznajomieni z twórczością Han powinni zacząć od Nadchodzi chłopiec, powieści z 2014 roku, odzwierciedlającej powstanie w Gwangju w 1980 roku, kiedy to ponad 100 cywilów zostało zabitych podczas prodemokratycznych demonstracji prowadzonych przez studentów w południowokoreańskim mieście. Nadchodzi chłopiec pokazuje, jak „żywi i umarli są zawsze ze sobą powiązani i jak tego rodzaju traumy pozostają w populacji przez pokolenia”, powiedziała Palm podczas czwartkowej ceremonii. Ale „intensywne, liryczne” pisarstwo Han działa niemal jak pocieszenie w obliczu tej historycznej przemocy, dodała Palm. „Jej bardzo delikatna, precyzyjna proza sama w sobie staje się niemal przeciwwagą dla brutalnej hałaśliwości władzy”, stwierdziła.

Przed ogłoszeniem wyników, Ellen Mattson, inna członkini komisji, szczegółowo opisała, w jaki sposób jury wybiera corocznego laureata literatury. „Zaczynamy od bardzo długiej listy około 220 nazwisk”, powiedziała Mattson. „Następnie musimy poruszać się po tej ogromnej gamie nazwisk — i tam potrzebujemy pomocy ekspertów z różnych części świata”. Ostatecznie komitetowi udaje się zebrać „około 20 nazwisk”, które następnie zostają zawężone do krótkiej listy pięciu autorów. „To tam zaczyna się prawdziwa praca”, powiedział Mattson. Następnie każdy członek komisji musi „przeczytać wszystkie teksty tych pięciu autorów”, zanim zaczną wybierać zwycięzcę.

Ogłaszając przyznanie nagrody, Mats Malm, stały sekretarz Akademii Szwedzkiej, powiedział, że Han „miała zwykły dzień” i „właśnie skończyła kolację z synem”, gdy zadzwonił, aby jej pogratulować.

„Ona nie była na to przygotowana, ale zaczęliśmy omawiać przygotowania na grudzień”, powiedział. Uroczystość wręczenia Nagrody Nobla odbędzie się w Sztokholmie 10 grudnia, w rocznicę śmierci Alfreda Nobla.