Han Kang zdobywczynią literackiego Nobla za „pełną poezji i intensywności prozę” stawiającą czoła ludzkiej kruchości

Zdjęcie: Roberto Ricciuti/Getty Images

Kariera  Han zaczęła się od kilku wierszy opublikowanych w południowokoreańskim czasopiśmie, a nabrała rozpędu po jej prozatorskim debiucie, czyli zbiorze opowiadań wydanym w 1995 roku. Z czasem Han zaczęła pisać dłuższe formy prozatorskie, najbardziej znaną z nich jest Wegetarianka, jedna z jej pierwszych książek przetłumaczonych na język angielski. Powieść, która zdobyła Międzynarodową Nagrodę Bookera w 2016 roku, opowiada o próbie młodej kobiety, by prowadzić bardziej „roślinne” życie po doświadczeniu makabrycznych koszmarów o ludzkiej okrutności. Han jest pierwszą południowokoreańską autorką, która zdobyła literacką Nagrodę Nobla, i dopiero 18. kobietą spośród wszystkich laureatów począwszy od 1901 roku. Nagroda, ogłoszona w czwartek w Szwecji, wiąże się z gratyfikacją w wysokości 11 milionów koron szwedzkich (1 milion dolarów). Przez twórczość Han przewija się pytanie, wyrażone najlepiej przez postać z jej powieści Europa z 2019 roku, której protagonista dręczony jest koszmarami: „Gdybyś mógł żyć tak, jak pragniesz, co zrobiłbyś ze swoim życiem?”. Chociaż wielu bohaterów prozy Han to kobiety, jej utwory często są opowiadane z perspektywy mężczyzn. „Zanim moja żona została wegetarianką, zawsze myślałem o niej jako o kimś zupełnie przeciętnym pod każdym względem,” czytamy na pierwszej stronie powieści Wegetarianka. 

„Jednakże, skoro nie było w niej nic szczególnego, ale też niczego, co by ją dyskwalifikowało, nie było powodu, byśmy nie mogli się pobrać”. Wegetarianka została napisana po koreańsku i początkowo dostępna tylko w Korei, a na angielski przetłumaczyła ją Deborah Smith, która miała wówczas 28 lat. Smith, jak sama przyznała, była „jednojęzyczna do 21. roku życia” i zdecydowała się na naukę koreańskiego z powodu niedostatku angielsko-koreańskich tłumaczy. Akademia Szwedzka doceniła twórczość Han za jej „unikatową świadomość powiązań między ciałem a duszą, żywymi a zmarłymi.” Dzięki swojemu „poetyckiemu i eksperymentalnemu stylowi” według Akademii Han „stała się innowatorką w prozie współczesnej”. Anna-Karin Palm, członkini Komitetu Noblowskiego ds. literatury, stwierdziła, że czytelnicy niezaznajomieni z twórczością Han powinni zacząć o powieści pod tytułem Human Acts, która nawiązuje do Masakry w Gwangju z 1980 roku, kiedy ponad 100 cywilów straciło życie podczas prodemokratycznych demonstracji prowadzonych przez studentów w południowokoreańskim mieście. W Human Acts autorka ukazuje jak „żywi i zmarli są ze sobą ściśle połączeni oraz jak tego rodzaju traumy pozostają w społeczeństwie przez pokolenia”, stwierdziła Palm podczas czwartkowej ceremonii ogłoszenia nagrody. 

Jednak „intensywna i liryczna” proza Han ma niemal kojące działanie w obliczu tej historycznej przemocy, dodała Palm. „Jej delikatna, precyzyjna proza sama w sobie staje się przeciwwagą dla brutalnego hałasu władzy”, powiedziała. Przed ogłoszeniem Ellen Mattson, inna członkini komitetu, szczegółowo opisała, jak panel sędziowski wybiera literackiego laureata każdego roku. „Zaczynamy od dość długiej listy, która liczy około 220 nazwisk”, powiedziała Mattson. „Następnie musimy przejść przez tę ogromną listę nazwisk – i tutaj potrzebna jest nam pomoc ekspertów z różnych części świata”. Ostatecznie komitet decyduje się wybrać „około 20 nazwisk”, po czym zwęża listę jeszcze raz, aż zostaje tylko pięciu autorów. „To właśnie na tym etapie zaczyna robić się trudno”, oznajmiła Mattson. Każdy członek komitetu musi „przeczytać wszystko, co napisało tych pięciu pisarzy”, aby móc wybrać jednego zwycięzcę. Ogłaszając nagrodę, Mats Malm, stały sekretarz Akademii Szwedzkiej, zdradził, że dla Han był to „zwyczajny dzień” i że „właśnie kończyła kolację ze swoim synem”, kiedy zadzwonił, aby jej pogratulować. „Nie była przygotowana na tę informację, ale zaczęliśmy już omawiać przygotowania na grudzień”, powiedział. Ceremonia wręczenia Nagrody Nobla odbędzie się w Sztokholmie 10 grudnia, w rocznicę śmierci Alfreda Nobla w 1986 roku.