Harry Potter i Dama z jednorożcem

Seria Harry Potter

W 1997 roku wydawnictwo Bloomsbury Publishing w Londynie w Anglii wydało książkę J.K. Rowling o tytule Harry Potter i Kamień Filozoficzny. W 2007 roku seria Harry Potter miała siedem części i opowiadała o życiu młodego czarodzieja, Harry’ego Pottera, który uczęszczał do Szkoły Magii i Czarodziejstwa Hogwart. Jako że książki stały się światową sensacją, Warner Bros Entertainment wyprodukował filmy z serii Harry Potter. Pierwszy wszedł do kin w 2001 roku, a ostatni w 2011 roku. Pokazane w prawie każdym filmie o Harrym Potterze, repliki tapiserii Damy i jednorożca znajdują się na ścianach pokoju wspólnego Gryffindoru.

Zdjęcie planu pokoju wspólnego Gryffindoru, w tym repliki Damy z jednorożcem w tle, Warner Bros, Studio UK. Masterpieces MNBA.

Plan zdjęciowy

Według Warner Bros. Studio UK, pokój wspólny Gryffindoru jest uważany za jeden z najbardziej niezwykłych planów filmowych, ponieważ jego budowa zajęła prawie trzy miesiące. Dla porównania, Wielka Sala (gdzie bohaterowie często jedzą i uczą się) zajęła prawie tyle samo czasu, a była znacznie większa. Dział dekoracji scenografii zdecydował się na wykorzystanie obrazów Damy i Jednorożca ze względu na ich średniowieczny charakter. Zamiast tworzyć tapetę inspirowaną zestawem gobelinów, odtworzyli tapiserie do powieszenia na ścianach, tak jak w średniowieczu.

Ale co sprawia, że tapiserie Dama z jednorożcem są tak intrygujące w filmach o Harrym Potterze?

Klatka z filmu Harry Potter i Czara Ognia, tapeta ukazująca Damę z Jednorożcem, reż. Mike Newell, 2005. Warner Bros. Studio UK.

Dama z jednorożcem: Smak, ok. 1500 r., Musée de Cluny, Paryż, Francja.

Historia tapiserii

W 1882 roku Musée de Cluny w Paryżu zdobyło zbiór sześciu tapiserii, które powstały pod koniec XV wieku. Zbiorczo znane są jako Dama z Jednorożcem. Historykom sztuki zajęło 39 lat zrozumienie, że pięć tapiserii reprezentuje pięć zmysłów.

Pierwsze pięć tapiserii to: Le Toucher (Dotyk), Le Goût (Smak), L’odorat (Węch), L’ouïe (Słuch), and La Vue (Wzrok). Szósta, i ostatnia, tapiseria to À Mon seul désir (Mojemu jedynemu pragnieniu), której obecność w zbiorze wciąż pozostaje zagadką. Obecnie historycy sztuki wierzą, że tapiseria reprezentuje nasz szósty zmysł, czyli głos serca.

Dama z jednorożcem: Mojemu jedynemu pragnieniu, ok. 1500 r., Musée de Cluny, Paryż, Francja.

Pięć zmysłów

Pięć zmysłów pojawiało się w sztuce we wczesnym średniowieczu. Pierwszy raz były przedstawione przez gotyckich encyklopedystów jako pięć różnych zwierząt. Później, Arystoteles zilustrował pięć zmysłów w Parva Naturalia, książce o naturalnych zjawiskach duszy i ciała. Choć Arystoteles wierzył w symboliczną naturę zwierząt, skupiał się na zmysłach człowieka. Przedstawienie pięciu zmysłów przez Arystotelesa jest najlepiej rozpoznawalne dzięki tapiserii Dama i jednorożec.

W pierwszych pięciu tapiseriach, dama wykonuje czynność związaną z każdym zmysłem: dotyka rogu jednorożca i flagi, smakuje słodycze z naczynia, węch to dama tworząca pachnącą girlandę, słuch to dama grająca na instrumencie, a wzrok to lustro. 

Szósta tapiseria, Mojemu jedynemu pragnieniu jest łatwo rozpoznawalna na ścianach pokoju wspólnego Gryffindoru.

Zdjęcie planu pokoju wspólnego Gryffindoru, replika Dama z jednorożcem: Mojemu jedynemu pragnieniu, Warner Bros. Studio, UK. Nicole Kearney.

Choć nie znamy oryginalnego właściciela tapiserii, pojawia się na nich wyhaftowana czerwona flaga z niebieskim pasem i trzema półksiężycami. Małe kwiaty i liście, znane jako wzór kwiatowy, są w tle tapiserii. Ta dekoracja była popularnym wzorem od końca XV wieku do początku XVI wieku.

Dama z jednorożcem: Wzrok, ok. 1500 r., Musée de Cluny, Paryż, Francja.

Dama z jednorożcem: Dotyk, ok. 1500 r., Musée de Cluny, Paryż, Francja.

Nierozwiązana tajemnica

„Damie” z tapiserii w każdym ustawieniu towarzyszy lew i jednorożec. Co ciekawe, jednorożce nie były uznawane za mitologiczne stworzenia w średniowieczu, a ich istnienie nigdy nie było kwestionowane. W tamtych czasach, nikt w średniowiecznej Europie nie widział lwa lub słonia, ale ich prezencja, tak jak w przypadku jednorożca, była niezaprzeczalna.

Tytuł zbioru tapiserii jest równie zdumiewający ze względu na obecność drugiej, niższej kobiety w czterech z sześciu tapiserii (Smak, Węch, Słuch i Mojemu Jedynemu Pragnieniu). Dyrektorka Musée de Cluny Élisabeth Taburet-Delahaye nazwała tę kobietę „demoiselle”, określenie używane w średniowieczu w odniesieniu do damy dworu królowej lub księżniczki.

Dama z jednorożcem: Słuch, ok. 1500 r., Musée de Cluny, Paryż, Francja.

Znaczenie w Harrym Potterze

Bez względu na wszystko, ani „damy” w Damie z jednorożcem, ani alegorie pięciu zmysłów nie były ważnym czynnikiem w wyborze zbioru tapiserii do filmów. To lew towarzyszący damie przemówił do projektantów scenografii.

Fani serii wiedzą, że w Hogwarcie są cztery domy; Gryffindor, Slytherin, Ravenclaw i Hufflepuff. Każdy dom ma swoje kolory i motywy, a symbolem Gryffindoru był lew, reprezentujący odwagę uczniów. Nie jest zatem zaskakujące to, że tapiseria Dama z jednorożcem została wybrana na pokrycie ścian, które mają kolory Gryffindoru – złoty i szkarłatny.

Co jednak oznacza jednorożec dla Harry’ego Pottera?

Dama z jednorożcem: Zapach, ok. 1500 r., Musée de Cluny, Paryż, Francja.

Jednorożec

Od IV wieku przed naszą erę znane były opowieści o niesamowitym stworzeniu nazywanym jednorożcem, którego róg miał moc uleczenia każdej żywej istoty. Choć niektóre zwierzęta w sztuce symbolizują jakąś cnotę, jednorożec był najświętszy, a jego moc jest reprezentowana poprzez chrześcijańską ikonografię.

Może jednorożec w Damie z jednorożcem symbolizuje również niezwykłe przetrwanie głównego bohatera. Harry Potter był „chłopcem, który przeżył”, więc może jego cud wybrzmiewa w obecności jednorożca.

Dlatego też, w fantastycznym świecie czarodziejów i czarownic, dział dekoracji filmów o Harrym Potterze sprytnie zawarł średniowieczne motywy rycerstwa i mitologii poprzez tapiserie Dama i jednorożec. Następnym razem, gdy będziesz oglądać Harry’ego Pottera, miejmy nadzieję, że rozpoznasz wspaniałe średniowieczne gobeliny wiszące w pokoju wspólnym Gryffindoru.