Historia Hogmanay

Zdjęcie: historic-uk.com

Uważa się, że wiele tradycyjnych obchodów Hogmanay zostało pierwotnie przywiezionych do Szkocji przez najeźdźców Wikingów na początku VIII i IX wieku. Nordowie, czyli ludzie pochodzący z jeszcze bardziej północnej części Europy niż Szkocja, zwracali szczególną uwagę na nadejście przesilenia zimowego, czyli najkrótszego dnia, i w pełni świętowali jego nadejście hucznymi imprezami.

Na Szetlandach, gdzie wpływ Wikingów był najsilniejszy, Nowy Rok jest nadal nazywany Yules, wywodząc się od skandynawskiego słowa oznaczającego zimowe święto Yule.

Wiele osób może zaskoczyć fakt, że Boże Narodzenie nie było obchodzone jako święto i było praktycznie zakazane w Szkocji przez około 400 lat, od końca XVII wieku do lat pięćdziesiątych XX wieku. Powód tego sięga lat reformacji protestanckiej, kiedy to prostolinijny Kirk ogłosił, że Boże Narodzenie jest świętem katolickim i jako takie wymaga zakazu.

Tak było aż do lat pięćdziesiątych XX wieku, kiedy to wielu Szkotów pracowało w okresie Bożego Narodzenia i obchodziło swoje święto przesilenia zimowego w Nowy Rok, podczas którego rodzina i przyjaciele zbierali się na przyjęciu i wymieniali prezentami, które stały się znane jako hogmanays.

Istnieje kilka tradycji i przesądów, o które należy zadbać przed północą 31 grudnia: obejmują one sprzątanie domu i usuwanie popiołu z ognia, istnieje również wymóg oczyszczenia wszystkich długów, zanim "dzwony" zabrzmią o północy, a głównym przesłaniem jest posprzątanie pozostałości starego roku, odpoczynek i powitanie młodego, szczęśliwego Nowego Roku.

Zaraz po północy tradycyjnie śpiewa się ‘’Auld Lang Syne’’ Roberta Burnsa. Burns opublikował swoją wersję tej popularnej ballady w 1788 roku, choć melodia była w obiegu ponad 80 lat wcześniej.

Czy powinna stara znajomość zostać zapomniana

I nigdy nie uczczona w pamięci?

Czy powinna stara znajomość zostać zapomniana,

a (także) dawno minione czasy?

W originale:

 “Should auld acquaintance be forgot and never brought to mind?
Should auld acquaintance be forgot and auld lang syne
For auld lang syne, my dear, for auld lang syne,
We’ll take a cup o kindness yet, for auld lang syne.”

 Nieodłączną częścią imprezy Hogmanay, która jest kontynuowana z równym entuzjazmem do dziś, jest powitanie przyjaciół i nieznajomych z ciepłą gościnnością i oczywiście mnóstwem obowiązkowych pocałunków dla wszystkich.

‘’Pierwszy gość’’ (lub ‘’pierwsza stopa, która przekroczy próg’’ domu po północy) jest nadal powszechny w całej Szkocji. Aby zapewnić szczęście dla domu, pierwszą osobą powinien być ciemnowłosy mężczyzna, który powinien przynieść ze sobą symboliczne kawałki węgla, kruche ciastka, sól, ciemną babeczkę i odrobinę whisky. Uważa się, że ciemnowłosy mężczyzna jest powrotem do czasów Wikingów, kiedy to wielki blond nieznajomy przybywający do drzwi z wielkim toporem oznaczał duże kłopoty i prawdopodobnie niezbyt szczęśliwy Nowy Rok!

Pokazy fajerwerków i procesje z pochodniami, które odbywają się obecnie w wielu miastach Szkocji, przypominają starożytne pogańskie imprezy z dawnych czasów Wikingów.

Tradycyjna ceremonia noworoczna polegała na przebieraniu się w skóry bydła i chodzeniu po wiosce z kijami. Uroczystości obejmowały również rozpalanie ognisk i rzucanie pochodni. Skóra zwierzęca owinięta wokół kijów i podpalona wytwarzała dym, który uważano za bardzo skuteczny w odstraszaniu złych duchów: ten dymiący kij był również znany jako Hogmanay.

Wiele z tych zwyczajów jest kontynuowanych do dziś, zwłaszcza w starszych społecznościach zamieszkujących Highlands i Wyspy Szkocji. Na wyspie Lewis, na Hebrydach Zachodnich, młodzi mężczyźni i chłopcy formują się w przeciwstawne grupy; lider każdej z nich nosi owczą skórę, podczas gdy inny członek niesie worek. Orszaki przechodzą przez wioskę od domu do domu, recytując gaelicki wierszyk. Chłopcy otrzymują bułeczki z owocami (ang. bannocks) do swojego worka, zanim przejdą do następnego domu.

Jedna z najbardziej spektakularnych ceremonii ognia odbywa się w Stonehaven, na południe od Aberdeen na północno-wschodnim wybrzeżu. Gigantyczne kule ognia są obracane na długich metalowych słupach, z których każdy wymaga wielu mężczyzn do ich przenoszenia, gdy są przenoszone w górę i w dół High Street. Uważa się, że pochodzenie jest związane z przesileniem zimowym, a kołyszące się kule ognia oznaczają moc słońca, oczyszczającą świat poprzez pochłanianie złych duchów.

Odwiedzający Szkocję powinni pamiętać, że 2 stycznia jest również świętem narodowym w Szkocji, a ten dodatkowy dzień to za mało czasu, aby zregenerować siły po tygodniu intensywnej zabawy i wesołości. Wszystko to stanowi część dziedzictwa kulturowego Szkocji, starożytnych zwyczajów i tradycji, które otaczają pogańskie święto Hogmanay.