Historia przyszłości: jak science fiction ewoluowało na przestrzeni czasu

Science fiction zasługuje na pochwałę. W końcu kto by pomyślał, że dwa słowa o tak przeciwstawnych definicjach można połączyć, tworząc tak potężny i popularny gatunek? Nauka bada rzeczywistość poprzez fizyczne i naturalne obserwacje, eksperymenty i teorie konceptualne, podczas gdy fikcja fabularyzuje wydarzenia i postacie z wyobraźni za pomocą kreatywnych mediów. Science fiction w jakiś sposób udaje się pogodzić te dwa przedsięwzięcia. W wywiadzie dla The Varsity, dr Bart Testa, profesor nadzwyczajny w U of T’s Cinema Studies Institute, wyjaśnił, że jest to „literatura fantastyczna, która redukuje swoją fantazję na podstawie spekulacji w odniesieniu do kosmosu lub technologii”. 

Kiedy i jak zaczęło się science fiction?
„Science fiction zaczęło się jak wiemy w XIX wieku podczas przemysłowej i technicznej ekspansji i innowacji", powiedział Testa. Rewolucja przemysłowa, która rozpoczęła się pod koniec XVIII wieku i trwała przez wiek XIX, opisuje okres, w którym proces produkcyjny przeniósł się z domu do fabryki. Zmiana ta zwiększyła skalę produkcji, różnorodność produktów i standard życia. Jednak nie możemy mieć tych wszystkich wzlotów bez pewnych upadków, prawda? Industrializacja doprowadziła do powstania pracochłonnych miejsc pracy w fabrykach, co z kolei często skutkowało złymi warunkami pracy dla ich pracowników. Testa wspomniał, że „wielu pisarzy science fiction lubi odwoływać się do rewolucji przemysłowej. Widzieli, jak świat przemysłowy rozkwita wokół nich i zaczęli fantazjować i spekulować na temat tego, co może się wydarzyć, a czasami te fantazje stawały się rzeczywistością". 

Jak praktyczne jest czytanie science fiction?
Według Testy, fantastyka naukowa zawsze „miała dużą publiczność" i była bardzo popularna wśród osób studiujących nauki ścisłe. „Być może fantastyka naukowa trafiła do ich wyobraźni - co było możliwe, a co niemożliwe do zrobienia", kontynuował Testa. Wyjaśnił, że fantastyka naukowa pomogła ukształtować trzy pokolenia techników i naukowców. Rozważmy to, o czym wspomniał Testa - to dość niesamowite, prawda? Fakt, że zwykły gatunek literacki miał tak ogromny wpływ na ścieżkę obraną przez naukowców - aby osiągnąć szczyt postępu technicznego w obecnym wieku - wydaje się niewiarygodny. Ale jak science fiction zdołało tego dokonać? Sprytnie maskuje rzeczywiste problemy - czy to środowiskowe, etyczne czy społeczne - jako problemy dotyczące innej rzeczywistości. Pozwala to czytelnikom spojrzeć na te kwestie z nowego punktu widzenia, co często skutkuje głębszym zrozumieniem autorskiej koncepcji tych wyzwań. 

Trzy wynalazki inspirowane science fiction

Jakie, jeśli w ogóle, są ograniczenia tego gatunku?
Od swoich skromnych początków w niedrogich magazynach pulpowych, autorzy science fiction musieli przestrzegać ścisłych ograniczeń. „Redaktorzy tych magazynów, według wszelkich danych, byli dyktatorami", powiedział Testa. „Mówili pisarzom, co powinni i muszą powiedzieć, a czego nie powinni i nie mogą robić". W rzeczywistości science fiction koncentrowało się głównie na nauce, wielkich rządach i technologii, ponieważ redaktorzy ci byli zazwyczaj pro-naukowi, pro-rządowi lub popierali technologię militarną, według Testy. Pisarze science fiction nie pozwolili jednak na kontynuowanie tej tyranii, buntując się przeciwko normom gatunku. Ikoniczną postacią był Isaac Asimov, pisarz science fiction i profesor biochemii na Uniwersytecie Bostońskim. Według Testy, Asimov był członkiem zbuntowanej grupy science fiction, która uważała, że redaktorzy magazynów pulpowych mają zbyt wąskie horyzonty, by inwestować w literaturę. Złoty wiek science fiction nastąpił bezpośrednio po publikacji science fiction w miękkiej oprawie. Testa opisał ten wiek jako „okres, w którym ograniczenia zostały do pewnego stopnia usunięte". Złoty wiek skupiał się głównie na poszerzeniu naukowego aspektu pisarstwa. „Wiele z tego, co wybieramy z science fiction, pochodzi z tego złotego okresu", powiedział Testa. Teraz, przechodząc od złotego wieku, science fiction doświadczyło kolejnego okresu ekspansji granic - takiego, w którym zdecydowanie mniej optymistycznie patrzono w przyszłość. Testa dał tego przykład, odnosząc się do powieści napisanej przez J.G. Ballarda zatytułowanej The Drowned World, którą opisał jako „apokaliptyczną powieść, w której świat jest w dużej mierze pokryty wodą". 

Science fiction w perspektywie
Podsumowując, jasne jest, że science fiction, gatunek tak wpływowy na naukowców i postęp współczesnego świata, nie rozwinął się pod wpływem chwili. Gatunek ten odczuwał różne formy presji, lecz udało mu się nie tylko je przetrwać, ale także pokonać przeszkody rzucone mu na drodze. Pracowitość pisarzy i czytelników, którzy trwali przy tym gatunku i wywalczyli jego wolność, pozwoliła im zaprezentować światu prawdziwą wartość science fiction.