Holandia zwraca Indonezji 288 skradzionych eksponatów

Te ozdobne kolczyki z królestwa Tabanan znalazły się wśród 288 artefaktów zwróconych Indonezji. Zdjęcie: Jeroen Jumelet / ANP / AFP dla Getty Images

Holenderski rząd odesłał 288 eksponatów do ich ojczystego kraju, skradzionych Indonezji podczas okresu kolonialnego archipelagu, a pośród nich bronie, monety, biżuteria i tkaniny. „Te przedmioty nigdy nie powinny były się tu znaleźć” – mówi Eppo Bruins, holenderski minister edukacji, kultury i nauki dla Dutch News. „W okresie kolonialnym miały miejsce grabieże, rabunki i inne rodzaje przymusowej utraty dóbr kulturowych. Zwrócenie ich jest kwestią materialnej sprawiedliwości”. Ceremonia 20 września w Wereldmuseum w Amsterdamie była drugim przypadkiem, kiedy Holandia zdecydowała się na oddanie skradzionych dóbr do jej byłych kolonii. W 2022 roku niezależny Komitet ds. Zasobów Kolonialnych (Commissie Koloniale Collecties) w raporcie zlecił krajowi zwrot eksponatów. Pierwsza repatriacja miała miejsce w lipcu 2023 roku, kiedy rząd holenderski zwrócił 478 obiektów Indonezji i Sri Lance.

Zgodnie z oświadczeniem, wśród nowo zwróconych artefaktów znajdują się cztery rzeźby hindusko-buddyjskie. Jedno z dzieł, podobizna boga Ganesha, zostało przetransportowane do Holandii ze wschodniej Jawy w 1843 roku na polecenie administratora kolonialnego. Pozostałe trzy, przedstawiające bogów Bhairave, Nandi i Brahmę, zabrano w połowie XIX wieku z Singasari, kompleksu świątynnego z późnego XIII wieku, znajdującego się we Wschodniej Jawie.Jednak większość repatriowanych przedmiotów trafiła do Holandii w następstwie wojny na południu Bali z 1906 roku, podczas której wojska holenderskie zaatakowały królestwa Badung i Tabanan. „Około 1000 Balijczyków zostało zabitych, podczas gdy straty Holendrów wyniosły 4 osoby” – pisze Catherine Hickley dla Art Newspaper. „Tydzień później holenderska armia zaatakowała pałac w królestwie Tabanan i aresztowała króla, który zginął tej samej nocy wraz z następcą tronu w wyniku samobójstwa”.

W raporcie doradczym Komitetu ds. Zasobów Kolonialnych obiekty podzielono na kilka kategorii: „oficjalne łupy”, takie jak rzeczy należące do obalonych królów balijskich, skonfiskowane monety i bronie oraz eksponaty znajdujące się w prywatnej kolekcji holenderskiego artysty, który zakupił je lub pozyskał w inny sposób. Indonezyjski rząd oficjalnie zwrócił się z prośbą o zwrot tych istotnych kulturowo przedmiotów, znanych zbiorczo jako Kolekcja Puputan Badung, we wrześniu zeszłego roku. Jak wynika z oświadczenia, komisja przygotowuje obecnie zalecenia dotyczące dodatkowych wniosków o repatriację z Nigerii, Sri Lanki, Indii i Indonezji. Niektórzy krytycy repatriacji podnoszą obawy co do tego, w jaki sposób biedniejsze kraje będą dbały o zwrócone artefakty. Marieke van Bommel, dyrektor generalna Wereldmuseum, mówi Lynsey Chutel z „New York Times”, że „złodziej nie ma prawa mówić prawowitym właścicielom, co mają robić ze swoją własnością”.