I kto się teraz śmieje? Kawały, które zrujnowały kariery komików

Przeciągając strunę … Kyle Gass występujący z Tenacious D. Zdjęcie: Christopher Thomond/The Guardian 

Stąpając po cienkim lodzie. Kiedy podziwiamy komedię za jej szczerość, sprawiamy, że brzmi to jak grożący śmiercią wyczyn. Ale prędzej czy później pojawiają się ofiary. Kariera zespołu komediowo-rockowego Tenacious D została rzucona na cienki lód po tym jak członek tego duetu, Kyle Gass, powiedział improwizowany kawał o próbie zamachu na Donalda Trumpa. Skandal został należycie sprowokowany. „Wszystkie plany twórcze zostały wstrzymane”, jak stwierdził drugi wokalista zespołu, Jack Black. Jest to typowy przykład kawału, który poszedł o krok za daleko. Nie jest to pierwszy przypadek: wyjście na błazna jest ryzykiem zawodowym dla tych, którzy utrzymują się z mówienia oburzających rzeczy, często z marszu, w przestrzeni publicznej. Jest to zwłaszcza widoczne, kiedy amatorzy tego próbują. W panteonie pogrążających kawałów żaden nie zajmuje bardziej haniebnego miejsca od notatki zostawionej przez ministra skarbu Liama Byrne’a („nie ma już pieniędzy”) dla jego następcy Gordona Browna. Niczym Gass, Byrne prawdopodobnie widział to jako małą zawistną kpinę, przeznaczoną najpewniej tylko dla Browna. Ale niestety się upubliczniła i została użyta przez następną koalicję rządową, oraz pomogła utworzyć opinię, że „Partia Pracy doprowadziła kraj do bankructwa”, która utrzymywała opozycję w defensywie przez wiele lat. Byrne napisał później, że „spalił się ze wstydu” przez nieudany kawał. Gass odczuł swój wstyd wcześnie i poniżył się tymi słowami we wtorek „Chciałem bardzo przeprosić za brak rozsądku. Najmocniej przepraszam tych, których rozczarowałem”. Słowa te przytaczają na myśl inne przeprosiny mianowicie za kawał, który sprowokował przemoc skierowaną w polityków, dokładniej kawał Jo Brand powiedziany podczas nadawania programu Heresy przez BBC Radio 4 w 2019 roku. Jako odpowiedź na rzucanie koktajlami mlecznymi przytoczonego przez Nigela Farage, Brand zażartowała: „Czemu bawić się z koktajlami, kiedy można użyć kwasu akumulatorowego?” Jak później przyznał Brand „Był to prawdopodobnie prostacki i nieodpowiedni kawał, który mógł zdenerwować ludzi”. „Przepraszam”. W tym przypadku przeprosiny ledwie się powstrzymały od samoponiżenia, pomimo tego, że Farage – uważany za człowieka od dobrym poczuciu humoru – widział kawał jako namowę do przemocy i prosił, aby policja zainterweniowała. Kariera Branda nie ucierpiała - ale nie można powiedzieć tego samego o jego imienniku Russellu, którego praca dla BBC zakończyła się wkrótce po jego okrytym złą sławą dowcipnym telefonie do aktora Andrew Sachsa, w czasie jego programu w BBC Radio 2 w 2008 roku. Tamten prostacki telefon, który miał w obsadzie współgospodarza programu Jonathana Rossa krzyczącego „wyr… twoją wnuczkę” do automatycznej sekretarki aktora „Hotelu Zacisze” spowodowało burzę medialną i poruszenie w Izbie Gmin. Kariera Branda w BBC się skończyła. Znane jako „Sachsgate” był to rzadki przypadek ciągu „cancellowania” które doprowadziły do faktycznego odwołania. Żarty kończące kariery zazwyczaj nie należą do tego typu – ale istnieje okryty złą sławą wyjątek tej zasady. Michel Richards, znany jako Kramer z Kronik Seinfelda, był jednym z najbardziej kochanych komików w Stanach Zjednoczonych, gdy wstąpił na scenę Laugh Factory w Los Angeles w 2006 roku. Miał być to jego ostatni występ. Zdenerwowany zakłócaniem spokoju przez kilku czarnoskórych członków publiczności, Richards wypowiedział w ich stronę następujące słowa: „Pięćdziesiąt lat temu bylibyście do góry nogami z jeb…”. Po czym wielokrotnie użył w ich kierunku słowa na n. 

„Jestem artystą. Przekraczam granice”, Richard powiedział Davidowi Lettermanowi w następnym tygodniu. „Pracuje w bardzo nieopanowany sposób na scenie. Wykorzystuje wolne skojarzenia. Ale żebym stracił nad sobą kontrolę i powiedział coś takiego”, Richards kontynuował, „wiesz bardzo, ale to bardzo przepraszam”. Przeprosiny za jego rasistowski wybuch nie zostały przyjęte; jego kariera nie wróciła do normy. Ale odbicia od dna są możliwe o wiele częściej. Jednym z wcześniejszych zamieszań związanych z komedią i Trumpem obejmowało amerykańską aktorkę Kathy Griffin, „zcancellowaną” po tym jak pozowała do zdjęcia z przedmiotem przypominającym odciętą i zakrwawioną głowę ówczesnego prezydenta. Jej objazd został odwołany i zaczęło się dochodzenie FBI. „Jestem komikiem, przekroczyłam granicę […] proszę was o przebaczenie”, mówiła Griffin w swoich przeprosinach. Rok później jej zdanie się zmieniło „Cofam te przeprosiny. Jeb...” Jej następujący objazd „Laugh Your Head Off” był znany na całym świecie. Co Griffin zrozumiał z opóźnieniem, to że jeżeli kontrowersja cię nie skończy, to pomoże twojej karierze. Czy patrząc się na „Paedogeddon” Chrisa Morissa z edycji specjalnej „Brass Eye” myślimy o „pogrążeniu się” tylko dlatego że - po tym jak powstały wielkie polityczne i medialne brednie – rzadko pracuje w telewizji? Nie uważamy tak. Oburzenie było uważane za część przedstawienia. Konsekwencje tylko podbudowały mit o Morrisie. Tym bardziej epizod zespołu Tenacious D pozostanie w pośredniej kategorii osobliwych momentów w karierze raczej nieszkodliwych wystąpień, gdzie osoby, które sprawiają, że uśmiechamy się na chwilę (nie zawsze wszyscy) zdenerwują nas. Kiedy Billy Conolly żartował na scenie w 2004 roku o brytyjksim zakładniku w Iraku, Kennethie Bigley, wtedy pod groźbą ścięcia („Nie macie ochoty”, powiedział Conolly, „żeby się trochę pospieszyli?”) potępienie jego osoby było zaciekłe. Ale jednak po dwudziestu latach i pomimo jego upartej odmowy przeprosin, Conolly powrócił bez zakłóceń do statusu skarbu narodowego. „Brak rozsądku” nie musi być nieodwracalny. Jest sposób na naprostowanie każdego nawet najbardziej nieodpowiedniego żartu.