Maggie Smith, mistrzyni uszczypliwości na scenie i ekranie

Członkini obsady „Downton Abbey” Maggie Smith pozuje do zdjęć dla mediów w hotelu w centrum Londynu, Wielka Brytania, 13 sierpnia 2015 roku. Finałowy sezon „Downton Abbey” miał mieć premierę we wrześniu. Zdjęcie archiwalne: REUTERS/Dylan Martinez

Była jedną z niewielu aktorów, którzy dostąpili zaszczytu zdobycia potrójnej korony: Oscara (dwukrotnie), Emmy (czterokrotnie) i Tony – Smith z łatwością przechodziła od występów w sztukach Szekspira i Oscara Wilde’a do odgrywania ról w serii „Harry Potter” i hitowej serii telewizyjnej „Downton Abbey”. Jednak przemyślenia nad własną sztuką były dla aktorki czymś wstrętnym. Zazdrośnie strzegła ona swojej prywatności i odrzucała oznaki sławy. „Chciałabym móc po prostu wejść do Harrodsa i zamówić sobie osobowość” – powiedziała kiedyś. „To by o wiele ułatwiło życie”. Być może jej obawy co do swojego rzekomego braku osobowości były tym, co pchnęło ją do wcielania się w wiele innych osób. Pierwszą nominację do Oscara otrzymała w 1965 roku za rolę Desdemony u boku Laurence’a Oliviera w „Otellu”, jednak pierwszego Oscara zdobyła za rolę nauczycielki w Edynburgu w filmie „Pełnia życia panny Brodie” z 1969 roku. Drugą nagrodę otrzymała za rolę drugoplanową w komedii z 1978, „Suita kalifornijska”, gdzie występowała u boku Michaela Caine’a. Inne jej role, które zdobyły uznanie krytyków, to Lady Bracknell w sztuce Wilde’a „Bądźmy poważni na serio” na scenie West Endu, 92-letnia kobieta zaciekle walcząca z demencją w sztuce Edwarda Albee’ego „Three Tall Women” oraz jej rola w czarnej komedii „Gosford Park” z 2001 roku.

Gwiazda „Harry’ego Pottera” i „Downton Abbey”

W XXI wieku była najbardziej kojarzona z rolą profesor McGonagall we wszystkich siedmiu filmach z serii „Harry Potter” oraz z rolą Hrabiny Wdowy w hitowym serialu telewizyjnym i filmach będących spin-offami „Downton Abbey”. Rola ta wydawała się wręcz stworzona dla aktorki znanej z ciętych komentarzy i złośliwych uwag. Margaret Natalie Smith urodziła się 28 grudnia 1934 roku w Essex, na północny wschód od Londynu. Jako mała dziewczynka przeprowadziła się do Oxfordu, gdy jej ojciec, patolog, objął stanowisko na uniwersytecie. Tam, w wieku 17 lat, zaczęła próbować swoich sił w lokalnym teatrze. Wielki przełom w jej karierze nastąpił w 1956 roku wraz z broadwayowym „New Faces”. Jej rola w brytyjskim kryminale „Nowhere to Go” przyniosła jej nominację do nagrody BAFTA. Kolejne lata przyniosły aktorce szereg uznanych ról w filmach (w tym „Podróże z moją ciotką”, „Pokój z widokiem” i „Tajemniczy ogród”), na scenie („Lettice and Lovage”, „Virginia”) oraz w telewizji („David Copperfield”, „Mój dom w Umbrii”). Krytyk Irving Wardle chwalił usta aktorki, które rozciągały się od szerokiego, zachęcającego uśmiechu do „wessanego jadu łasicy w zatoczce” – umiejętność, którą doskonale wykorzystała w „Downton Abbey”. 

Dla wielu widzów jej cięty charakter w przebojowym serialu historycznym, który emitowano w latach 2010–2015, był głównym powodem do jego oglądania i przyniósł jej liczne nagrody – choć niewiele pomógł w jej pragnieniu prowadzenia prywatnego życia. „Żyłam kompletnie normalnym życiem aż do »Downton Abbey«. Nie żartuję, chodziłam do teatru, chodziłam do galerii, miejsc tego typu, kompletnie sama. Teraz nie mogę tego robić, to okropne” – powiedziała na festiwalu BFI Radio Times w 2017 roku. Smith była znana z tego, że była wymagająca zarówno wobec siebie, jak i wobec innych. Reżyser teatralny Peter Hall, który blisko współpracował z nią przez wiele lat, powiedział: „Ona sama siebie wpędza w perfekcję”. Przez osiem lat pozostawała w burzliwym małżeństwie z aktorem Robertem Stephensem, które zakończyło się, gdy grali świeżo rozwiedzioną parę w sztuce Noela Cowarda „Private Lives”. Mieli dwóch synów – aktorów Toby’ego Stephensa i Chrisa Larkina. Smith ponownie wyszła za mąż za swoją nastoletnią miłość, pisarza Beverleya Crossa, który był dla niej ostoją spokoju aż do jego śmierci w 1998 roku. W 1990 roku Smith otrzymała od królowej Elżbiety tytuł szlachecki i została mianowana Dame.