Nidarosdomen zyska czerwone drzwi

Zdjęcie: Fredrik Tydén/NDR

Obecnie szare drzwi zostaną wymienione na drzwi z czerwonego, pomalowanego dębu z kutymi okuciami z żelaza. „Jestem przepełniony radością i wdzięcznością za przywilej, jakim jest możliwość wywarcia wpływu na tę fasadę. To w pewnym sensie moje dziecko, więc czuję się, jakbym właśnie przeżywał narodziny,” mówi pełen entuzjazmu artysta Fredrik Tydén.

W środę ogłoszono, że to właśnie on wygrał konkurs na artystyczny projekt nowych drzwi do norweskiej świątyni narodowej. Zgodnie z pozostałymi elementami sztuki na katedrze, drzwi mają przybliżać historię biblijną. Główny portal ozdobi Drzewo Poznania, zaś portale boczne – Adam i Ewa.

„Drzwi od stodoły”

Obecne drzwi w zachodniej fasadzie Nidarosdomen wstawiono jako rozwiązanie tymczasowe na jubileusz Olafa w 1930 roku i służyły aż do dziś. Małżeństwo Maske z Trondheim, niezadowolone z ich prostego wyglądu, w 2022 roku przekazało znaczną sumę pieniędzy na rzecz wymiany drzwi. Już od 1958 roku, kiedy król Olav V został konsekrowany, Tore Maske uważał, że wejście nie jest godne króla: „Pomyślałem wtedy: ‘Przecież to drzwi od stodoły.’”

Jego zdaniem drzwi nie przystawały do rangi norweskiej świątyni narodowej i od tamtej pory chciał przekazać środki na ich wymianę. „Noszę się z tym zamiarem, jak to powiedziałem, odkąd tylko zebrałem wystarczająco dużo pieniędzy, żeby tego dokonać,” opowiada Tore Maske. O nowych drzwiach mówi: „Początkowo zareagowałem: ‘Czerwone, doprawdy!’” Dodaje jednak, że ich wygląd stopniowo go przekonał, gdy bliżej poznał związaną z nimi historię. Chwali też artystę za wspaniałą pracę, którą włożył w projekt.

W zgodzie z otoczeniem

Jury, na czele z Idą Højgaard Thjømøe, konsultowało się z parafią, krajowym konserwatorem zabytków (riksantikvar) i Kościołem, ale to właśnie wewnętrzne dyskusje jury okazały się kluczowe przy podejmowaniu decyzji. „Szczególny nacisk kładliśmy na oryginalność, dążenie artysty do zachowania unikalnego charakteru oraz wyrażenie własnej praktyki artystycznej,” mówi Thjømøe.

Jednym z wymogów było także to, by zwycięski projekt dobrze komponował się z otoczeniem: „Chodzi zarówno o architekturę, jak i kontekst historyczny tego miejsca. Istotne było też kryterium wykonalności oraz sposób, w jaki artysta nawiąże współpracę z Bygghytta (warsztat katedralny),” wyjaśnia Thjømøe.

Zarówno tradycyjnie, jak i nowocześnie

Krajowy konserwator zabytków, Hanna Geiran, doradzała jury, aby upewnić się, że Nidarosdomen zostanie odpowiednio zachowana. „Możemy powiedzieć, że to najważniejsze drzwi w Norwegii,” twierdzi Geiran. Chwali Tydéna za poszanowanie tradycji z czasów średniowiecza przy jednoczesnym uwzględnieniu współczesnych akcentów. „Choć Nidarosdomen pochodzi ze średniowiecza, to nigdy nie obawiano się wprowadzać nowych rozwiązań podczas prac renowacyjnych i rekonstrukcyjnych. Przykładowo na zachodniej fasadzie można znaleźć posąg Boba Dylana,” podkreśla.

Jedną z nowoczesnych cech przyszłych drzwi będzie to, że elementy z kutego żelaza, takie jak liście i jabłka, powstaną w oparciu o wzory wygenerowane przez sztuczną inteligencję. Ma to być dialog między sztuką analogową a cyfrową. Morten Kokaas, jeden z mieszkańców, śledził konkurs i widział wszystkie 11 pozostałych projektów z pierwszego etapu, wystawionych latem 2024 roku przy Nidarosdomen. Jego zdaniem zwycięski projekt doskonale wpisuje się w charakter katedry. „Powiedziałbym, że to był jeden z moich faworytów. Dobry wybór,” ocenia.