„Powieść Frankenstein to coś więcej niż historia o potworze”, mówi profesor 

shutterstock
 
W 200. rocznicę opublikowania „Frankensteina” Mary Shelley, profesor UT Dallas udowadnia, że książka jest czymś więcej niż przerażającą historią na Halloween. 

Według dr Sabriny Starnaman asystentki klinicznej w School of Arts and Humanities prowadzącej zajęcia na temat książki, Frankenstein oferuje prowokujące do myślenia spojrzenie na naukę i etykę. 

„Choć można by pomyśleć, że zajęcia na temat Frankensteina będą pełne grozy, mroku i trwogi, to twierdzę, że są to zajęcia zadające jedne z najbardziej kluczowych, dosadnych ludzkich pytań” - powiedziała Starnaman - „w tym pytania o odpowiedzialność, jaką twórcy lub naukowcy mają wobec swoich dzieł, lub nauki”. 

Shelley napisała Frankensteina w wieku 19 lat, a książka została opublikowana rok później, w 1818 roku. Książka opowiada historię Victora Frankensteina, młodego naukowca poszukującego tajemnicy życia, który w tajnym eksperymencie tworzy potwornego stwora. 

Starnaman powiedziała, że reprezentacja potwora Frankensteina znacznie się zmieniła od oryginalnej kreacji z książki Shelley. 

„Kiedy ludzie przebierają się za stwora Frankensteina, zwykle przebierają się za postać Frankensteina z filmu z 1931 roku, z płaską głową i śrubami, co w żaden sposób nie jest tym, co jest w książce. Gdyby ludzie przebierali się za postacie z książki, nie rozpoznalibyśmy ich” - powiedziała. 

Podczas gdy od początku XX wieku nakręcono dziesiątki filmów o tym stworzeniu, Starnaman powiedział, że wiele osób byłoby zaskoczonych treścią oryginalnej książki. 

„To niesamowicie dobrze napisana książka i jest szokująco głęboka i poruszająca. Moja klasa ma 90 uczniów. Część mnie zastanawiała się, czy dzisiejsi uczniowie będą czytać i ekscytować się powieścią z początku XIX wieku” - powiedziała. „A faktycznie czytają. Uważają, że jest bardzo dobra”. 

Starnaman powiedziała, że Frankenstein jest uważany przez wielu za pierwszą powieść science fiction. 

„Victor Frankenstein miał wspaniałą wizję, że jego dzieło będzie mu wdzięczne, będzie go czcić i całe przedsięwzięcie wypadnie znakomicie.  A kiedy jego stworzenie ożyło, uznał je za groteskowe, potworne i przerażające” - powiedziała. „Mary Shelley badała nie tylko kwestie technologiczne, ale także kwestie człowieczeństwa”. 

Na swoich zajęciach Starnaman korzysta z wersji Frankensteina opublikowanej przez MIT Press. Oprócz oryginalnego tekstu książka zawiera adnotacje i eseje, które wyjaśniają naukę stojącą za historią i badają społeczne i etyczne aspekty kreatywności naukowej. 

Oprócz studiowania Frankensteina klasa bada również inne pisma, które poruszają podobne kwestie naukowe — takie jak sztuka R.U.R. Karela Čapka, która obejmuje tworzenie sztucznych ludzkich pracowników, którzy wyglądają jak ludzie, oraz Frankenstein w Bagdadzie Ahmeda Saadawiego, iracka powieść o mieście rozdartym przez wojnę i obcą okupację oraz o poskładanym stworzeniu, które powstaje, by pomścić swoich obywateli. 

Starnaman powiedziała, że Frankenstein jest tekstem ponadczasowym, zauważając, że wciąż istnieją współczesne nagłówki i odniesienia, które analizują tę historię.  

„Jest on używany do mówienia o wszelkiego rodzaju postępie naukowym, o który martwimy się, że będzie miał niezamierzone konsekwencje” - powiedziała. „Pomysł stworzenia czegoś, co ostatecznie wykracza poza zamierzenia lub jest czymś więcej, niż twórca może sobie poradzić — lub ma konsekwencje społeczne — jest nam bardzo dobrze znany i często wykorzystywany do kwestionowania etycznych implikacji postępu w nauce”.