Prace Konserwacyjne nad obrazem Vermeera sugerują, że mógł być on jego ostatnim dziełem

Zdjęcie: Rijksmuseum/Carola van Wijk/The Leiden Collection

Prace konserwacyjne nad obrazem Młoda Kobieta siedząca przy wirginale, jedynym autorstwa Vermeera znajdującym się w prywatnym zbiorze, odkryły warstwę zanieczyszczenia powietrza z XVII wieku pomiędzy warstwami farby, które pomogły wyznaczyć datę rzadkiego obrazu Starego Mistrza, według „The Art Newspaper”.

Chodzi głównie o cząstki skalenia – produktu ubocznego rozkwitającego przemysłu ceramicznego Delftware w mieście rodzinnym Vermeera – które ugrzęzły w obrazie, prawdopodobnie po tym, jak po raz pierwszy został odłożony do wyschnięcia. Ich obecność sugeruje, że Vermeer wrócił do płótna wiele lat później w celu dodania żółtej chusty, rozłożonej na barkach osoby siedzącej przy wirginale. Ten ostatni dotyk mógł zakończyć jego ostatnie dzieło.

Obecnie wystawiany w Muzeum H’ART w Amsterdamie jako część wystawy Od Rembrandta do Vermeera, obraz ten znajduje w kolekcji Thomasa Kaplana, Amerykańskiego miliardera i samozwańczego opiekuna arcydzieł ze Złotej Ery Holandii. Jego wystawa Leiden Collection zawiera 75 dzieł, a 18 z nich są autorstwa Rembrandta. Vermeer lubi się chwalić – i ma powód, dlaczego.

Obraz ten miał niejasne pochodzenie. Przez dekady wątpliwe było, komu można by było go przypisać, ale w momencie jego pojawienia się w Sotheby w 2004 roku, ekspercki cenzus przechylił się na jego korzyść.

Kaplan, który otworzył licytację, ale przegrał z kasynowym magnatem Steve’m Wynnem, ostatecznie zdołał nabyć obraz cztery lata później, kiedy Wynn postanowił go sprzedać. Kaplan kupił obraz wraz z autoportretem Rembrandta.

Kaplan niedawno zadbał o przebadanie i zachowanie Vermeera przez Davida Bulla (zmarłego w 2024 roku), z wyraźnymi wskazówkami jak subtelny ma być ów proces, według „The Art Newspaper”, podobno powiedział „Chcę zobaczyć artystę, a nie odnawiającego”. W rezultacie, na obrazie widać bardziej czytelne modelowanie fałd na białej satynowej sukni modelki, łagodniejsze cienie i przyjaźniejszą twarz – po usunięciu późniejszej poprawy nałożonej na usta i brwi. Jak się okazuje, Vermeer miał do tego lżejszą rękę niż niektórzy z jego fanów.

Arthur Wheelock, niegdysiejszy kurator Narodowej Galerii Sztuk, a obecnie wewnętrzny ekspert Kaplana, twierdzi, że malowanie rozpoczęło się ok. 1670-1672, a zostało wznowione w ostatnim roku twórczości Vermeera, 1675. Chusta, jak powiedział „The Art Newspaper”, mogła odzwierciedlić zmianę w modzie po inwazji Francuskiej na Republikę Zjednoczonych Prowincji w 1672 roku. Bądź ta zmiana mogła być czysto komercyjna – zrobiona na żądanie kupującego. Oryginalny właściciel pozostaje nieznany, chociaż spekulacje są skupione na patronach Vermeera, Pietera van Ruijvena i Marii de Knuijt.

Obraz otrzymał też bardziej pasujące obramowanie. Zniknął jaskrawy pozłacany interes ze sprzedaży Sotheby’ego, a w jego miejsce wstawiono Holenderską ebonitową ramkę, bardziej pasującą do cichej pozy na obrazie. Dzieło w tegoroczną jesień ma zostać przeniesione do Norton Museum of Art. w West Palm Beach, w samą porę na przyłączenie się do ptaków odlatujących na zimę do ciepłych krajów.

Na pokaz w wystawie Od Rembrandta do Vermeera zostanie wystawiony pierwszy obraz Rembrandta zakupiony przez Kaplana, dzieło na papierze, Młody Lew Odpoczywa (1638-1642). Kaplan ogłosił, że Młody Lew zostanie wystawiony na sprzedaż w przyszłym roku i ma nadzieję, że będzie on najdroższym dziełem na papierze sprzedanym na aukcji.