Proza beżowa: Co to jest, kiedy się ją stosuje i kiedy się jej wystrzegać

W tym artykule, można poznać:

1. Definicję prozy beżowej.
2. Przykłady prozy beżowej.
3. Kiedy stosować prozę beżową.
4. Kiedy wystrzegać się prozy beżowej.

Co to jest proza beżowa?

Proza beżowa to styl pisania, który określa się poprzez uproszczone słownictwo, krótkie zdania oraz oszczędny opis. Nie owija się w bawełnę i nie stosuje słów, których większość ludzi powszechnie nie używa. Proza beżowa interesuje się ujęciem w sposób prosty i bezpośredni, nie przywdziewając twórczości w kwiecisty język.

Podczas gdy może to dobrze brzmieć, w kreatywnym pisaniu często uważa się to za nijakie. Tego rodzaju suchą prozę częściej można spotkać w podręcznikach, doniesieniach prasowych i dokumentach technicznych.

Prozy beżowa, fioletowa i błękitna

Poza prozą beżową, są inne pojęcia powszechnie używane do popisu typu próz. Oto proza fioletowa oraz niebieska.

• Proza fioletowa (ang. Purple Prose) to pojęcie, którym określa się nadmiernie kwiecisty język. Ten typ prozy używa mnóstwa przymiotników, przysłówków, porównań oraz okolicznych metafor, aby przywdziać dzieło. Struktura zdania prozy purpurowej często jest złożona, a czytelnik nie wie, co autor ma na myśli.
• Proza błękitna (ang. Blue Prose) odnosi się do zastosowania wulgaryzmów lub słownictwa wziętego prosto z gazet erotycznych. Stosowana w umiarze, przeklinanie ma miejsce w niektórych powieściach. Natomiast, gdy się rozgości w powieściach erotycznych, styl pisania wywodzący się z branży pornograficznej uważa się za zbyt prostacki i przekracza granicę zwykłej powieści.

Najlepiej się wystrzegać tych stylów pisania, chyba, że się celowo i oszczędnie się nich korzysta.

Przykłady prozy beżowej

Poniższe przykłady dają koncepcję wyboru prostego słownictwa, braku emocji oraz klarowności prozy beżowej:

• Wstał. Odwrócił się i skierował się do drzwi. Obserwowałam go jak odchodził. To koniec. Smutno mi.
• Nie ma domu. W dwa dni spłonął. Wszystko, co miał, pozostało w środku.
• Usiadła na kanapie i spojrzała na niego. Wyglądała na złą. „Jak się dzisiaj czujesz?”, pytała, „A, dobrze”, odrzekł.
• Dwie frakcje się do siebie zbliżyły. Po paru długich chwilach, rozpoczęto walkę. Przez długi czas walczono na bronie. Wielu ludzi zginęło.
• „Nienawidzę cię”, mówi do mnie. Nic nie mówię. Atmosfera jest ciężka. Denerwuję się. Nic mi do głowy nie przychodzi.

Jak widać, jest bardzo niewiele miejsca na emocje, głos, lub ikrę w powyższych przykładach. Proszę sobie wyobrazić lekturę całej książki napisanej w ten sposób. Szybko by się to znudziła. W rzeczywistości, większość próz beżowych nadużywa nadrzędną zasadę: pokaż, a nie mów. Ze względu na prostotę i brak różnorodności, nie wykorzystuje się jej nadmiernie w opowiadaniach oraz w powieściach. Jednak bywa, że ma miejsce bytu.

Kiedy stosować prozę beżową

Niektórzy krytycy oskarżyli Ernesta Hemingwaya o nadmiernie uproszczony styl pisania. A chociaż jest prawdą, że jego styl jest prosty, wciąż był w stanie ująć emocje oraz tworzyć dla czytelników przekonujące opowieści. Nadmiernie zachowując wskazówki w głowie, można przy okazji stosować prozę beżową właśnie do wzmocnienia stylu pisania, jak to czynił Hemingway.

1. Podczas kolejności czynności

Kolejności zdań bardzo sobie cenią prostą i bezpośrednią prozę. Oto jeden z przypadków, kiedy prościej znaczy często lepiej. To dlatego, że kolejność czynności z zasady są szybkie, a krótkie zdania, które nie zawierają zbędnych słów, usprawniają przekaz informacji.

Również, im konkretniej pisze się twórczość fikcyjną, tym lepiej czytelnicy będą za rozwojem akcji nadążać. Ostatnią rzeczą, którą się chce, jest to, aby epicki moment kulminacyjny dezorientował czytelnika. Podczas starć, najważniejsza jest wartka akcja.

2. Aby ująć charakter

Można mieć postać, która jest bardzo bezpośrednia lub chełpi się tylko tym, co ma do powiedzenia o swoich dokonaniach. Jeśli to ten przypadek, trochę prozy beżowej może pomóc oddać charakter tej postaci czytelnikowi — pod warunkiem, że to postać, z której perspektywy się mówi. Jeśli nie, można ją ująć poprzez dialog z inną postacią,

3. Aby utrzymać opowieść w ruchu

Trochę prozy beżowej nie zaszkodzi, kiedy się próbuje się cokolwiek utrzymać w ruchu. Nie każde miejsce nadaje się do wnikliwego opisu. Czytelnik może sam wypełnić puste miejsca. A zatem, jeśli jest coś nieistotnego dla fabuły, ale wymaga pewnego rodzaju krótkiego opisu, proza beżowa jest w porządku. Ale nie w nadmiarze. Nadmiar może sprawić, że lektura staje się nudna, a zatem to dobry pomysł, aby oszczędnie w tym przypadku z niej korzystać.

Kiedy wystrzegać prozy beżowej

Ogólnie rzecz biorąc, trzeba przez większość czasu wystrzegać się prozy beżowej. Jednak, są pewne przykłady, w których trzeba mieć się na baczności.

1. Podczas ujęcia uczuć

Jeśli jest jakakolwiek pora na więcej opisu niż ma się to w zwyczaju, to wtedy, kiedy próbuje się ująć uczucia. Kiedy na scenie coś się dzieje ważnego dla postaci, trzeba spędzić nieco czasu na dochodzenie, co ją ruszyło. I aby to zrobić, należy się wystrzegać zużytych frazesów. Można być trochę kreatywnym, aby się upewnić, że uczucia na scenie są wyraziste.

2. W dialogu

Podczas gdy wspomniałem o użyciu prozy beżowej w ujęciu osobowości postaci poprzez dialog, to powinien być jedyny raz, kiedy się ją stosuje do tego celu. Kiedy bohaterowie mówią do siebie w sposób zdawkowy, zaczynają brzmieć jak roboty, albo co gorsza, jak postacie fikcyjne. Aby uniknąć stworzenia postaci statycznych lub dwuwymiarowych, trzeba wystrzegać się stosowania prozy beżowej, chyba że tego wymaga od jednej z postaci.

Wskazówki, jak unikać prozy beżowej

Różnorodność pomaga czytelnikom w utrzymaniu zainteresowania. Czy się pisze romans, powieść fantastyczną lub fanfik, trzeba zwrócić uwagę na długość oraz składnię zdania. Podczas, gdy od czasu do czasu stosowanie struktury zdania podmiot-orzeczenie-dopełnienie jest w porządku, to dobrze czasem ją zmienić. Należy raz na jakiś czas stosować porównania oraz metafory. Jeśli znajdą się pewne nadużywane wyrazy, należy stosować synonimy.

Lecz przede wszystkim, trzeba spróbować rozwinąć rytm twórczości. Dobra twórczość ma skłonność do swobodnego przepływu, którego nie przerywają długie zdania marnej twórczości lub w sytuacji odwrotnej, kłopotliwych akapitów przekombinowanej prozy.

Proza beżowa: Myśli końcowe

W pisaniu jak w życiu, kluczem jest umiar. Proza beżowa w pewnych sytuacjach jest powszechna, lecz w nadmiarze może przytłoczyć opowieść. Należy wybierać dobry wyraz do danego zdania, lecz nie ma żadnej potrzeby, zbyt kurczowo trzymać się zdecydowanie uproszczonych słów lub zdań. Gdy edytuje się manuskrypt, trzeba mieć szeroko otwarte oczy na mierne ustępy, które same sobą przyciągają uwagę albo przerywają nurt narracyjny. Gdy wiadomo, jak zauważyć prozę beżową, jest znacznie łatwiej to naprawić podczas fazy edycji, albo ją wyeliminować w trakcie pisania!