Psycholożka i noblistka - sylwetka Olgi Tokarczuk

Olga Tokarczuk, laureatka literackiego Nobla. Zdjęcie: Martin Meissner / AP. Wyborcza.pl

Tokarczuk urodziła się 20 stycznia 1962 w Sulechowie. Jej rodzicami są nauczyciele Wanda Słabowska i Józef tokarczuk. Pisarka, po przeprowadzce do Kietrza, rozpoczęła naukę liceum ogólnokształcącym im C.K. Norwida.
Zadebiutowała w magazynie młodzieżowym „Na przełaj”, pisząc pod pseudonimem Natasza Borodin. Udało jej się opublikować dwa opowiadania. 
Jest absolwentką Wydziału Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego. Po studiach pracowała jako psycholog kliniczny w Wałbrzychu.

Twórczośćl literacka i nagrody
W 1993 roku ukazałasię jej pierwsza powieść „Podróż ludzi księgi”. Dużym sukcesem okazał się „Prawiek i inne czasy” wydany w 1996. W 2007 opublikowała „Biegunów”. Autorka wspominała, że napisanie tej powieści zajęło jej 3 lata, a większość notatek robiła podczas podróży. „Ale nie jest to książka o podróży. Nie ma w niej opisów zabytków i miejsc. Nie jest to dziennik podróży ani reportaż. Chciałam raczej przyjrzeć się temu, co to znaczy podróżować, poruszać się, przemieszczać. Jaki to ma sens? Co nam to daje? Co to znaczy” – napisała we wstępie. W 2008 roku za ten utwór otrzymała Nagrodę Literacką „Nike”, a dziesięć lat później Man Booker International Prize.
Kolejną „Nike” przyznano Tokarczuk w 2015 roku za „Księgi Jakubowe lub wielka podróż przez siedem granic, pięć języków i trzy duże religie, nie licząc tych małych”. Ta powieść okazała się największym sukcesem autorki, przełożono ją na trzynaście języków. To za nią  pisarka w 2018 roku została uhonorowana literacką Nagrodą Nobla. Akademia Szwedzka doceniła ją za „wyobraźnię narracyjną, która z encyklopedyczną pasją reprezentuje przekraczanie granic jako formę życia.”

Działalność społeczno-kulturowa 
Olga Tokarczuk była współorganizatorką Festiwalu Opowiadania. Prowadziła zajęcia z twórczego pisarstwa na Uniwersytecie Opolskim oraz warsztaty prozatorskie w Studium Literacko-Artystycznym na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Była członkinią partii Zieloni 2004, aktywnie angażuje się w sprawy uchodźców i praw mniejszości narodowych. Zajmuje się działalnością na rzecz praw człowieka oraz zwierząt. 
Od 2015 roku Tokarczuk z Karolem Maliszewski organizują Festiwal Góry Literatury w Nowej Rudzie.
W 2020 powołała fundację (Fundacja Olgi Tokarczuk), która „Jest przestrzenią dla swobodnej rozmowy o możliwościach literatury w diagnozowaniu świata”.

Nowy przejaw twórczości
W marcu zeszłego roku ukazało się libretto[1], stworzone przez Tokarczuk, do opery Aleksandra Nowaka „Ahat ilī. Siostra bogów”. Jest to utwór napisany na podstawie powieści „Anna In w grobowcach świata”, który powstał w wyniku zainteresowania noblistki mitem o sumeryjskiej bogini InAnnie. W dniu wydania libretta Tokarczuk odbierała tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Gdańskiego.

Scenarzystka
Noblistka wielokrotnie pisała scenariusze. Współpracowała z Agnieszką Holland podczas tworzenia „Pokotu”- adaptacji własnej powieści pod tytułem „Prowadź swój pług przez kości umarłych”. Współtworzyła „Eroticę 2022”, antologię filmów o kobiecej erotyce w dystopijnej przyszłości. Stworzyła scenariusz do „Zanikania Pani B.”- noweli wyreżyserowanej przez Annę Gajzek.

Połączenie, którego nikt się nie spodziewał

Piosenkarka Dua Lipa co pewien czas poleca książki, które według niej są warte przeczytania. Ostatnio zachwyciła się książką Olgi Tokarczuk „Prowadź swój pług przez kości umarłych”. Powieść ukazała się w angielskim tłumaczeniu Antonii Lloyd-Jones pt. „Drive Your Plow Over the Bones of the Dead”. 
Dua Lipa zaprosiła Olgę Tokarczuk do rozmowy w ramach Klubu Książki Service95 w mediach społecznościowych, gdzie piosenkarka co miesiąc nagrywa rozmowy z autorami wybranych dzieł literackich. Głównym tematem opublikowanej - 7 stycznia -rozmowy z noblistką była jej książka "Prowadź swój pług przez kości umarłych" z 2009 roku. Płaszczyzną porozumienia między kobietami stała się astrologia - której Dua Lipa jest fanką - mająca ogromne znaczenie symboliczne w powieści Tokarczuk. „Nie mam terapeuty, ale mam astrologa” – wspomniała piosenkarka.

Tokarczuk z tytułem „doktor honoris causa”

Laureatka Literackiej Nagrody Nobla została uhonorowana tytułem doktora honoris causa Sorbony 25 marca. Odebrała go podczas uroczystości na znanej paryskiej uczelni w towarzystwie kilku innych laureatów z różnych kontynentów. „Uhonorowanie mnie zaszczytnym tytułem doktory honoris causa uważam za symboliczne i polityczne uznanie przez Akademię naszej "Krainy Metaksy", z której wszyscy przecież się wzięliśmy i w której spotykamy się, wciąż jak najbardziej realnie, choć bez granic, paszportów i języków” - powiedziała Tokarczuk podczas ceremonii.
Olga Tokarczuk została uhonorowana tym przez wiele uczelni, w tym: Uniwersytetu Warszawskiego, Uniwersytetu Wrocławskiego, Uniwersytetu Gdańskiego, Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Uniwersytetu Jagiellońskiego, Uniwersytetu Sofijskiego i Hong Kong Baptist University.
 

[1] Libretto- podstawa dzieł operowych, operetek, musicali lub baletów