Skąd wywodzą się halloweenowe tradycje? Wyjaśniamy!

Źródło: Junjira Konsang/Shutterstock

Skąd wzięła się nazwa „Halloween”?

Jak większość ze świąt, Halloween jest związane z uprawą roli, w tym wypadku chodzi o czas zaznaczający koniec zbiorów i początek nowego roku. Zwyczaje i tradycję halloweenowe wywodzą się ze święta Samhain - starożytnego pogańskiego festiwalu celtyckiego, który oznacza „zakończenie lata”, dzień ofiarowania i pożegnania ciepła i światła. Dzień ten zaznacza sezon zbiorów i początek zimny (ciemniejszej połowy roku). Starożytni Celtowie wierzyli, że zasłona dzieląca świat zmarłych i żywych opada podczas Samhain, tworząc jedyną porę na rozmowę ze zmarłymi oraz wróżenie przyszłości.

Po tym, jak Imperium Rzymskie przejęło ziemie zamieszkane przez Celtów w I wieku n.e., Rzymianie połączyli wiele celtyckich tradycji, w tym Samhain, z własnymi. Dzień ten przekształcił się w „Dzień Wszystkich Świętych” (All Hallows’ Day lub  Allhallowmas, gdzie „hallows” oznaczało „uświęcać”). Wiele lat później Kościół rzymskokatolicki ustanowił 1 listopada „Dniem Wszystkich Świętych” na cześć wszystkich katolickich świętych. Obchodzono go mszą, ogniskami, a ludzie chodzili po wioskach przebrani za anioły i świętych. 2 listopada to „Dzień Zaduszny”, czyli dzień poświęcony czci zmarłych. Tak jak 1 listopada był nazywanym „Dniem Wszystkich Świętych” (All Hallows’ Day), tak 31 października był nazywany „Wigilią Wszystkich Świętych” (All Hallows’ Eve). Z czasem Wigilia „Wszystkich Świętych” została skrócona do Halloween!

Czarownice na miotłach

Dlaczego czarownice są tak popularnym strojem na Halloween? W średniowieczu kobiety określane jako „czarownice” (od anglosaskiego słowa „wicce”, czyli „mądra” –„the wise one”) praktykowały wróżbiarstwo. Taka kobieta zwijała się w kłębek przy kominku i wpadała w stan podobny do transu, poprzez śpiewanie, medytację lub stosowanie ziół halucynogennych. Przesądni ludzie wierzyli, że kobiety te wylatywały z kominów na miotłach i terroryzowały okolicę swoimi magicznymi czynami.

Wyławianie jabłek

Czy kiedykolwiek próbowaliście wyławiać jabłka? Rzymskie święto Pomony - bogini owoców i sadów, obchodzono około 1 listopada. Rzymianie wierzyli, że osoba, która wyłowi jabłko zębami, jako pierwsza wyjdzie za mąż w nadchodzącym roku. Wierzyli również, że skórki jabłek skrywają oznaki prawdziwej miłości. Zakochany obierał jabłko w jednym, długim, nieurwanym kawałku i rzucał je przez ramię, obracając się wokół własnej osi. Kształt skórki na ziemi reprezentował pierwszy inicjał jego prawdziwej miłości.

Dlaczego wykrawamy dynie?

Przed znaną nam dynią jack-o'-lantern używane były rzepy! W starożytnej Irlandii biesiadnicy wydrążali duże rzepy (lub ziemniaki czy brukwie) i rzeźbili w nich twarze demonów, aby odstraszyć duchy. Rzepę podpalano od środka świecą lub kawałkiem tlącego się węgla. Następnie umieszczali je w oknach lub przy drzwiach swoich domów, wierząc, że warzywa będą odstraszały złe duchy oraz zaproszą zmarłych bliskich do środka. Irlandzcy imigranci, którzy przybyli do nieznanego im świata, na początku XIX wieku, odkryli, że obfite dynie są lepszym substytutem rzepy. Jeśli chcesz wykroić przerażający lampion, spróbuj zrobić to w staroświecki sposób!

Zdjęcie: Wikimedia Commons under Creative Commons License. (Kto by pomyślał, że warzywa korzeniowe staną się tak przerażające!)

Skąd wziął się „Jack-o'-Lantern”?

Termin „jack-o'-lantern” pochodzi z XVII-wiecznej Wielkiej Brytanii, gdzie był używany w odniesieniu do mężczyzny z latarnią lub stróża nocnego. Brytyjczycy nazywali tak mężczyzn, których imion nie znali. Tak więc nieznany mężczyzna niosący latarnię był czasami nazywany „Jackiem z latarnią” lub „Jackiem z latarni”.

Według jednej z teorii termin „jack-o'-lantern” wywodzi się z irlandzkiego folkloru. Jak głosi historia, mężczyzna o imieniu Stingy Jack zaprosił diabła na drinka i poprosił go o zagranie w grę towarzyską, aby sprawdzić, czy diabeł może zamienić się w monetę, którą mógłby zapłacić za drinki oraz przedłużyć jego życie. Kiedy Jack umarł, Bóg nie wpuścił go do nieba, a diabeł nie wpuścił go do piekła. Zatem „Jack O'Lantern” obecnie wędruję przez wieczność po ziemi z latarnią wyrzeźbioną z rzepy, która oświetla mu drogę. Niezależnie od tego, czy ta teoria na temat pochodzenia terminu „jack-o'-lantern” została udowodniona, czy nie, stała się popularną i niezbyt straszną historią o duchach.

Niektórzy wierzą, że „jack-o'-lanterns” reprezentują chrześcijańskie dusze czyśćcowe. W „Dzień Wszystkich Świętych” (1 listopada) rzymscy katolicy odwiedzają nagrobki, aby uczcić pamięć zmarłych krewnych, natomiast w „Dzień Zaduszny” (2 listopada) katolicy modlą się za dusze, które według ich wierzeń przebywają w czyśćcu. Uważa się, że Stingy Jack wędruje bez końca w czymś w rodzaju czyśćca, więc łatwo dostrzec związek pomiędzy tymi historiami.

Dlaczego nosimy przerażające kostiumy?

W święto Samhain przesądni wieśniacy przebierali się w zwierzęce skóry i maski wykonane z płótna żaglowego lub lnu. W kostiumach wychodzili na zewnątrz i robili dużo hałasu, próbując oszukać kłopotliwe duchy, udając jednego z nich.

Dlaczego robimy psikusy?

Podczas Samhain przy stole ustawiono dodatkowe miejsce jako ofiarę dla zmarłych bliskich. W pobliżu drzwi umieszczano jedzenie, aby uspokoić uciążliwe duchy, które w przeciwnym razie mogłyby płatać figle mieszkańcom, takie jak przewracanie pojemników z mlekiem. Dzisiejsze „cukierek albo psikus” wywodzi się ze średniowiecza, kiedy to biedni ludzie zbierali od bogatych wypieki zwane „ciastkami dla duszy” (soul cakes). Ubodzy obiecywali, że w zamian za ciastka będą modlić się za zmarłych bliskich darczyńcy.