Ukryte obiekty znalezione na obrazie Mleczarka Vermeera

Podczas gdy Rijksmuseum aktywnie przygotowuje się do największej w historii wystawy dzieł Vermeera przewidzianej na 2023 rok, eksperci odkryli ukryte w słynnym obrazie Mleczarka XVII-wiecznego holenderskiego mistrza Johannesa Vermeera, dzban i kosz, przedmioty, które artysta postanowił później zamalować - ogłosiło w czwartek Rijksmuseum w Amsterdamie.

‘Zaskakujące’ odkrycia w ponad 350-letnim dziele rzucają nowe światło na metody nieuchwytnego artysty, przed największą w historii wystawą jego prac zaplanowaną na 2023 rok w Rijksmuseum. 

Zaawansowane techniki skanowania ujawniły, że pod gładką białą ścianą, która podkreśla żółto-niebieskie ubranie mleczarki, Vermeer pierwotnie namalował dodatkowe szczegóły. "Ujawnia to niespodziewanie nowego Vermeera, to zdumiewające" - powiedział podczas konferencji prasowej Gregor Weber, dyrektor działu sztuk pięknych w Rijksmuseum.

Zmiany te sprawiają, że słynna postać mleczarki, widoczna na obrazie, wylewająca strumień mleka z glinianego dzbanka, "stoi przed nami w znacznie bardziej monumentalny sposób" - zauważył. 

Naukowcy wiedzieli już wcześniej, na podstawie zdjęć rentgenowskich wykonanych około dziesięciu lat temu, że pod warstwami farby w Mleczarce kryją się jakieś przedmioty, jednak do tej pory nie mieli pojęcia, czym są.

"Zbyt ruchliwa”

Jednym z najważniejszych odkryć było to, że artysta naszkicował na ścianie tuż za głową mleczarki drewniany stojak na dzbanki. Wcześniej sądzono, że mógł to być kominek. Jednak nowa technika, zwana ‘krótkofalową podczerwienią’, wyraźnie pokazała szczegóły dzbanków i drewnianej ramy.

Zazwyczaj stosowana w inspekcjach przemysłowych i celach wojskowych, technika ta wytwarza obrazy "fałszywych kolorów", które pokazują szkic w kolorze niebieskim, podczas gdy w rzeczywistości był on wykonany w kolorze czarnym.

Muzeum zastosowało podobne metody, aby odkryć proces twórczy stojący za Nocną Strażą Rembrandta i Dziewczyną z perłą Vermeera, malarza, po którym nie zachowały się żadne rysunki ani studia.

“W przypadku Mleczarki odkryliśmy, że praca nie zaczęła się pierwotnie od ładnej, białej ściany zakobietą. Początkowo była tam półka z wiszącymi na niej dzbankami" - powiedział AFP Taco Dibbits, dyrektor Rijksmuseum. "Po przemyśleniu Vermeer powiedział sobie: 'to zbyt ruchliwa kompozycja, przemaluję ją'" - dodał.

"Mniej znaczy więcej”

Eksperci dokonali kolejnego kluczowego odkrycia: zauważony wcześniej, zacieniony zarys można teraz uznać za "kosz ogniowy", utkany z wierzby, przedmiot, który służył w tamtym czasie do wietrzenia ubrań. Badacze znaleźli również grubą linię ‘pośpiesznie nałożonej’ czarnej farby pod lewym ramieniem mleczarki, co pokazuje, że Vermeer najwyraźniej wykonał szybki wstępny szkic. 

W dążeniu artysty do doskonałości wszystkie przedmioty i szczegóły zostały pieczołowicie pokryte farbą. Półka na dzbanki została, zastąpiona przez jasną, białą ścianę, a koszyk stał się znacznie mniejszym podgrzewaczem do stóp. Wprowadzone zmiany będą miały kluczowe znaczenie dla analizy późniejszych dzieł artysty, malowanych w prostocie, z blokami kolorów i grą światła i cienia. Można je zobaczyć w jego słynnej Dziewczynie z perłą, która również będzie częścią sztandarowej wystawy, powiedzieli eksperci. "Nauczył się, że mniej znaczy więcej" - powiedział Gregor Weber.

Ikoniczne dzieło Vermeera Dziewczyna z perłą będzie częścią wystawy Rijkmuseum zaplanowanej na okres od 10 lutego do 4 czerwca 2023 roku. Bridgeman Images

Wystawa, która potrwa od 10 lutego do 4 czerwca 2023 roku, prezentować będzie 27 z 35 dzieł malarza z muzeów na całym świecie. Niestety wiadomo niewiele o Vermeerze (1632-1675), który wiódł skromne życie w mieście Delft w czasie "złotego wieku" malarstwa holenderskiego. "To będzie pierwszy i ostatni raz, kiedy publiczność będzie mogła zobaczyć 27 Vermeerów zebranych w jednym miejscu" - mówi Taco Dibbits.