Według najnowszych badań ponad jedna czwarta czytelników książek z gatunku YA to osoby powyżej 28. roku życia

Książki z gatunku Young adult na wystawie w księgarni Foyles w Londynie. Zdjęcie: Ben Pruchnie/Getty Images.

Literatura z gatunku YA, do której zaliczają się takie książki jak Igrzyska Śmierci, Przewodnik po zbrodni według grzecznej dziewczynki czy komiksy z serii Heartstopper, zazwyczaj kierowane są do nastoletnich odbiorców – jednak nowe badania wykazały, że ponad jedna czwarta czytelników YA w Wielkiej Brytanii to osoby powyżej 28. roku życia.

Badania zlecone przez wydawnictwo HarperCollins we współpracy z Nielsen Book, firmą gromadzącą dane na temat brytyjskiego przemysłu książkowego, sugerują, że od 2019 r. coraz większa liczba dorosłych czytelników sięga po literaturę YA. Według ich raportu 74% czytelników YA to osoby dorosłe, zaś 28% to osoby powyżej 28 roku życia. Jako przyczynę takiego stanu rzeczy naukowcy wskazują zmiany behawioralne określane jako „wschodząca dorosłość": młodzi ludzie dorastają obecnie wolniej oraz dłużej odraczają wstęp w to prawdziwe „dorosłe" życie. Wynikające z tego zjawiska poczucie niestabilności jak i bycia niejako „pomiędzy" dwoma etapami życia prowadzi do tego, że młodzi dorośli szukają ukojenia w literaturze przeznaczonej właśnie dla młodych dorosłych – tylko że dla niektórych z nich te książki pozostają źródłem komfortu nawet wtedy, gdy młodymi dorosłymi już nie są.

Dla 34-letniej Amy Jones, producentki gier wideo oraz autorki, YA to „po prostu kolejny gatunek, którym można się cieszyć". „Jestem świadoma tej powszechnie istniejącej opinii, że YA jest „frywolne”, że jest warte mniej niż fikcja skierowana do dorosłych, jednak się z tym nie zgadzam. Chociaż oczywiście, jak właściwie w każdym gatunku, istnieją przykłady źle napisanych lub słabych pod względem fabularnym książek YA, to można również znaleźć wśród nich prawdziwe arcydzieła – Fangirl, Nie o takiej córce marzyliście, The Hate U Give. Nienawiść, którą dajesz, Pułapka czasu, to wszystko książki, które nie tylko poruszają niezwykle ważne zagadnienia, takie jak tożsamość, dorastanie, rasizm, stosunki rodzinne czy żałoba, ale są także pięknie napisane" – mówi Amy.

Katherine Webber Tsang, która wspólnie z współautorką (oraz szwagierką) Catherine Doyle napisała bestsellerową serię fantasy z gatunku YA Bliźniacze korony, informuje, że wśród jej fanów znajdują się zarówno nastolatkowie jak i osoby dorosłe. „Lubię wierzyć, że seria Bliźniacze korony nadaje się dla wszystkich powyżej 13. roku życia” – mówi. „Na niedawnym spotkaniu autorskim jedna mama z córką powiedziały mi, że obie uwielbiają Bliźniacze korony i że wspólne czytanie tej serii sprawiło, że znacznie się do siebie zbliżyły. Naprawdę miło było to usłyszeć!” 

Według raportu korelacja między czytaniem dla przyjemności a dobrym samopoczuciem znajduje odzwierciedlenie w rosnącej popularności książek skierowanych do młodych dorosłych. „Czytelnicy w każdym wieku coraz częściej sięgają po YA jako źródło komfortu oraz nostalgii, a także jako sposób na zadbanie o siebie".

Literacka blogerka podróżnicza Julia Mitchell wyznaje, że czytanie „często dawało [jej] siłę, by przeć naprzód nawet, gdy życie bywało trudne".

„W szczególności pomaga w tym literatura YA" – dodaje 29-latka. „W te historie łatwo się wciągnąć i można się z nich wiele nauczyć, nawet będąc starszym od ich bohaterów."

Jones uważa, że istnieją dwa powody, dla których sięganie po literaturę YA można sklasyfikować jako „sposób dbania o siebie". Pierwszym z nich jest to, że „często jest bardziej przystępna niż wiele książek dla dorosłych, ponieważ skierowana jest przede wszystkim do nieco młodszych czytelników i tak właśnie jest pisana, przez co czytanie dla przyjemności, gdy jest się zmęczonym lub zestresowanym, staje się mniej obciążające". Drugim jest to, że „książki YA zwykle na pierwszym miejscu stawiają fabułę, więc jako forma eskapizmu są idealne".

Badanie wykazało również, że 29% osób od 14. do 25. roku życia „zdecydowanie identyfikuje się jako czytelnik", co widać po tym jak wielu z tych młodych ludzi decyduje się na budowanie swojej tożsamości online wokół lubienia książek, zwłaszcza na platformach takich jak TikTok czy Instagram. Co więcej, spośród ankietowanych młodych ludzi, którzy odpowiedzieli „bardzo prawdziwe" na stwierdzenie „myślę o sobie jako o czytelniku", 40% określiło się również jako „bardzo szczęśliwych". Z kolei wśród osób, które nie uważały się za czytelników, tylko 21% określiło się jako „bardzo szczęśliwych".

Alison David, dyrektorka ds. badań konsumenckich w HarperCollins, dodaje, że badania „sugerują, że dobre samopoczucie wynika z czegoś więcej niż tylko z samego aktu czytania – na przykład z relaksu jaki daje, eskapizmu czy samej treści książki. Psychologia bycia czytelnikiem to coś niezwykle potężnego.”

Webber Tsang zauważa też, że określanie się jako czytelnik stało się czymś „cool" wśród młodych ludzi. „Moim zdaniem to, że czytelnicy mają teraz tak wiele możliwości łączenia się ze sobą online i uczestniczenia w wydarzeniach, na których mogą spotkać się nie tylko ze sobą nawzajem, ale też z ulubionymi autorami, oznacza, że częściej czują się dumni z bycia czytelnikiem" – mówi.

Chociaż większość młodych ludzi, którzy wzięli udział w badaniu, stwierdziła, że dostrzega i doświadcza korzyści płynących z czytania, badanie wykazało też, że tylko 16% osób w wieku 14-25 lat czyta dla przyjemności codziennie lub prawie codziennie. Chłopcy w wieku od 14 do 17 lat częściej okazywali się niezainteresowani czytaniem – aż 38% z nich twierdziło, że czyta dla przyjemności rzadko lub wcale. Ponad połowa chłopców (55%) i dziewcząt (63%) stwierdziła, że ma zbyt dużo obowiązków szkolnych, by czytać książki dla przyjemności.

Cally Poplak, dyrektor zarządzająca HarperCollins Children's Books oraz Farshore, zauważa, że chociaż to, że młodzi ludzie mają pozytywne nastawienie do książek jest „naprawdę budujące", to jednak „zdecydowana większość młodych ludzi nie czyta codziennie".

Poplak zostawia nas z refleksją: „Jak możemy poradzić sobie z tą sprzecznością? Co możemy zrobić z tym, że dzisiejsi młodzi ludzie, którzy już teraz nazywani są „pokoleniem lęku", wiedzą, że czytanie jest dla nich dobre, a mimo to nadal nie sięgają po książki?"