Wiedźmowa literatura: jak współcześni pisarze zmieniają postrzeganie czarownic

Jednak w ostatnich latach ta starożytna postać została odkryta na nowo poprzez nadanie jej nowoczesnych akcentów w nowym podgatunku literatury nazywanym przez niektórych „literaturą wiedźmową”. Powieści sklasyfikowane jako należące do tego nowego podgatunku często czerpią inspiracje z wydarzeń historycznych takich jak procesy czarownic z okresu średniowiecza i nowożytności. Na przykład akcja nagrodzonej powieści autorki A.K. Blakemore pod tytułem Wiedźmy z Manningtree (2021) rozgrywa się w mieście Manningtree w 1643 roku, gdy Matthew Hopkins rozpoczyna polowanie na czarownice. Krótka powieść Jenni Fagan zatytułowana Hex: Darkland Tales (2022) opiera się częściowo na historii Geillis Duncan, która była jedną z pierwszych kobiet oskarżonych o czary w procesach czarownic mających miejsce w North Berwick.

To odrodzenie można też zobaczyć w filmach i telewizji. W dostępnym na serwisie Netflix serialu Wednesday (2022) młoda bohaterka dowiaduje się o swoim magicznym dziedzictwie poprzez swoją przodkinię Goody Addams, która została oskarżona o czary w XVII wieku. Popularne seriale takie, jak Outlander (2014), The Chilling Adventures of Sabrina (2018) i Księga Czarownic (2018) również przedstawiają historyczne wierzenia i praktyki związane z czarami. Czarownice przedstawione w tych nowych mediach rzadko są podobne do brudnych wiedźm ze starszych historii. Nowa czarownica często jest piękna, jednocześnie mroczna i gotycka, oraz eteryczna i dzika. Nawet Disnejowska kontynuacja filmu Hocus Pocus przedstawia życzliwszą wersję sióstr Sanderson. Winnie Sanderson, choć nadal jest zabijającą dzieci wiedźmą, teraz staje się kobietą, która ceni swój sabat sióstr ponad wszystko. W tym wszystkim jedno jest pewne: historie o wiedźmach są pisane od nowa, a ich miejsce zajmuje nowy rodzaj opowieści.

Now She is Witch autorstwa Kirsty Logan

Ważnym dodatkiem do podgatunku literatury wiedźmowej jest Now She is Witch (2023) autorstwa Kirsty Logan. Książka ta idealnie oddaje magię tego typu historii. Powieść jest o Lux, dziewczynie, która sprzedaje trucizny i laleczki voodoo, i o tajemniczej Else, która szuka zemsty na lordzie, który zabija kobiety za uprawianie czarów. Wiele elementów, których można się spodziewać po literaturze o czarach, pojawia się w tej opowieści. Poprzez swoją bohaterkę Logan krytykuje hipokryzję retoryki używanej do piętnowania czarownic. Jak twierdzi Else: „Mężczyźni pożądają kobiet, ale to nie jest ich wina. To dlatego, że to kobiety są niegodziwe”. Lux jest również w podróży do samopoznania. Próbuje zrozumieć swoje miejsce na świecie i nadane jej imiona, czy to dziewica, matka, starucha, czy wiedźma. Miejscami, w których ta powieść naprawdę odnajduje swoją świetność, są momenty, w których zbacza ze ścieżki wyznaczonej dla niej w tym gatunku.

Średniowieczne miejsce akcji opowieści Logan wydaje się prawdziwe i wielowarstwowe, ale książka ma również nieziemski, niemal karnawałowy charakter. Podróż, którą odbywa Luz przez lasy zamieszkane przez barwne postacie, niemal przypomina podróż Czerwonego Kapturka do domu babci. Chociaż Lux jest w równym stopniu wilkiem, jak i zagubioną małą dziewczynką. W swojej powieści Logan wykorzystuje nie tylko historyczne wierzenia w czary, ale również folklor i baśnie. Jej czarownica jest skomplikowana: jest potężna, ale też bezsilna, jest kobietą, ale czasem mężczyzną, żadnym z nich lub i jednym, i drugim, jest prawdziwa i zmyślona, niebezpieczna i niewinna, jest dziewczyną i wilkiem. W centrum opowieści jest pragnienie zarówno u Lux, jak i Else, aby móc być czymś więcej niż tylko jedną rzeczą, aby po prostu istnieć bez martwienia się o to, jakie słowo lub rola zostaną użyte do ich zdefiniowania.

Zrozumienie mody na czarownice

W ostatnich latach czarownice zyskały popularność nie tylko w telewizji i literaturze. Feministyczne aktywistki i pisarki, takie jak Silvia Federici i Mona Chollet, zwracają się do czarownicy jako uosobienia niesprawiedliwości, potęgi lub buntu. Jedno spojrzenie na sekcję TikToka, którą pieszczotliwie nazwano WitchTok, ukazuje wiele osób identyfikujących się jako wiedźmy i przyzywających moc za pomocą kryształów uzdrawiających lub kart tarota. W czasach, gdy w wielu częściach świata ciała kobiet są nadal nadzorowane, wiedźma zachowuje zdolność przemawiania przez historię i na przestrzeni pokoleń. Być może ten proces zmieniania postaci czarownic da pisarzom nowy sposób opowiadania historii kobiet.