Wolna aborcja w Hiszpanii

Pierwsze posiedzenie plenarne Trybunału Konstytucyjnego po jego wznowieniu, z Cándido Conde-Pumpido (na pierwszym planie) jako nowym prezesem.
Zdjęcie: Samuel Sánchez

Prawie 13 lat po tym, jak partia PP złożyła apelację, Trybunał Konstytucyjny zatwierdził ustawę o zdrowiu seksualnym i reprodukcyjnym, która zezwala na wolną aborcję w Hiszpanii do 14 tygodnia ciąży. Odnowiony skład Sądu Najwyższego nie dostrzega w tym żadnego elementu niekonstytucyjności. 
Długo wyczekiwany wyrok pozwoli teraz na stworzenie stabilnych ram prawnych, które uznają prawo kobiet do przerwania ciąży bez konieczności składania wyjaśnień i spełniania jakichkolwiek wymogów, określonych w poprzednim rozporządzeniu. To bardzo rozsądne, że nowa większość w Trybunale Konstytucyjnym zdecydowała się na odblokowanie oczekujących na rozpatrzenie apelacji o tak dużym znaczeniu politycznym jak ta. 
Ustawa promowana w 2010 roku przez rząd José’go Luísa Rodríguez’a Zapatero, stanowiła uznanie prawa kobiet do decydowania o własnym życiu i
dostosowała hiszpańskie ramy prawne dotyczące aborcji do tych panujących w pozostałej części Europy.

Projekt rozporządzenia sporządzony przez sędziego powołanego przez większość konserwatywną został odrzucony siedmioma głosami do czterech, a ostateczny tekst ustawy zostanie teraz przygotowany przez sędzinę Montalbán, zgodnie z kryteriami nowej większość.
Należy zauważyć, że w odrzuconym projekcie uznano niekonstytucyjność aborcji jedynie w kwestii pobocznej. Nowy wynik oznacza całkowite i zdecydowane poparcie dla systemu warunków zapisanych w prawie stosowanym bez żadnych problemów od ponad 12 lat.

To, co wydarzyło się w ciągu tej długiej dekady, pokazuje sprzeczności w partii PP, która odwołała się od reguły, ale jednocześnie wyrzekła się jej modyfikacji, gdy miała bezwzględną większość, która na to pozwalała, za prezydentury Mariano Rajoya. Ustawa ratyfikowana obecnie przez Konstytucję zakładała zasadniczą zmianę przepisów dotyczących aborcji w Hiszpanii. Od 1985 r. rządziło nią bardzo restrykcyjne prawo, które zezwalało na aborcję
tylko w trzech przypadkach: poważnego zagrożenia zdrowia fizycznego lub psychicznego kobiety, gwałtu lub wad rozwojowych płodu. 

Większość aborcji znajdowała uzasadnienie w zagrożeniu zdrowia psychicznego matki, jednak za każdym razem istniało ryzyko, że zarówno kobiety, które dokonały aborcji, jak i lekarze, którzy się nimi zajmowali, mogli zostać pociągnięci do odpowiedzialności karnej. Niepewność prawna doprowadziła do reformy z 2010 r., w której system założeń został zastąpiony prawem warunków, które implikowały całkowitą dekryminalizację aborcji i zezwalały na przerwanie ciąży dobrowolną decyzją kobiety do 14 tygodnia ciąży.

Na mocy tej decyzji prawo do aborcji w Hiszpanii osiągnęło pewną stabilność, która pozwoli na definitywne oddzielenie go od wojenek partyjnych. 
Ostatnie wypowiedzi lidera partii PP Alberto Núñez’a-Feijóo w obronie ustalenia konkretnych etapów ciąży, w których można będzie dokonać aborcji wskazują, że partia ewoluuje w tym kierunku. Ostatni raz partia konserwatywna próbowała wrócić do poprzedniego systemu, gdy Alberto Ruiz-Gallardón był ministrem sprawiedliwości, z bardzo przestarzałym projektem, który nie tylko miał przywrócić poprzedni model, ale miał go również uczynić jeszcze bardziej restrykcyjnym niż ten z ustawy z 1985 roku. Mobilizacja społeczna jaką wywołało to wśród kobiet skłoniła Ruiz’a Gallardón’a do poddania się i rezygnacji ze stanowiska. 

Konstytucyjne zatwierdzenie ustawy jest równoznaczne z wejściem w życie nowej reformy, która została już zatwierdzona w Kongresie i Senacie, która eliminuje wymogi wprowadzone przez PP w 2015 r. i stanowi, że system zdrowia publicznego gwarantuje, że aborcja jest usługą publiczną oferowaną świadomie przynajmniej w każdej stolicy prowincji. Obecnie tylko 15,7% aborcji przeprowadza się w ośrodkach publicznych, a pięć wspólnot (Madryt, Aragonia, Kastylia-La Mancha, Murcja i Estremadura) w ogóle nie przewiduje tego typu zabiegu.

Po opublikowaniu orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego prawo do swobodnego przerywania ciąży będzie w Hiszpanii chronione, co położy kres niepewnościom w tym temacie, które trwały zbyt długo.