Zdjęcie:https://www.theguardian.com/science/2024/dec/23/middle-children-are-more-cooperative-than-their-siblings-study-suggests
Od ponad wieku trwa debata: czy kolejność, w której się ktoś urodził oddziałuje, na osobowość? Czy sumienni pierworodni i kreatywni najmłodsi to tylko błędne stereotypy stworzone na podstawie słabych dowodów? Po dekadach sprzecznych opinii z nielicznych badań wynikało, że różnice nie są wyraźne. Jednakże w badaniu opublikowanym w poniedziałek psychologowie podważają stare założenia i donoszą, że kolejność ma znaczenie.
W jednym z największych badań dotyczących kolejności urodzenia, wielkości rodziny i osobowości, kanadyjscy badacze zebrali dane od ponad 700 tys. ochotników i odkryli, że przeciętnie – „środkowe” dzieci miały lepsze wyniki od swojego rodzeństwa, dotyczące cech, które są kluczowe przy współpracy. Wyniki również były lepsze w rodzinach wielodzietnych, co sugeruje, że ludzie są bardziej skłonni wykształcić cechy pomagające w kooperacji, jeśli dorastając, są częścią większej grupy. Różnice nie są ogromne, lecz Michael Ashton i Kibeom Lee – profesorowie psychologii kolejno na Brock University w Ontario i na University of Calgary w Albercie, wierzą, że podważają pogląd jakoby kolejność urodzenia oraz liczba wychowywanych razem dzieci nie mają znaczącego wpływu na osobowość. W czasopiśmie naukowym Proceedings of the National Academy of Sciences piszą: „Waga tych dowodów wskazuje obecnie, że stopnie cech osobowości różnią się w zależności od kolejności urodzenia i ilości rodzeństwa”.
Badacze teoretyzowali na temat wpływu kolejności urodzenia przez ponad wiek. W 1874 roku Francis Galton – człowiek wszechstronnie wykształcony, najmłodszy z dziewięciorga rodzeństwa, zbierał dane dotyczące grupy angielskich naukowców i odkrył, że większość z nich była pierworodnymi. Przypuszczał, że najstarszym rodzice poświęcali najwięcej uwagi, wynosząc ich przy tym na wyżyny intelektualne.
Lata później austriacki psycholog Alfred Adler twierdził, że pierwsze dzieci często są sumienne i odpowiedzialne, a te najmłodsze mogą być niezależne i kreatywne, ponieważ chcą się wyróżniać. Środkowe dzieci uważał za rozjemców, chociaż inni mówili, że są „zapomnianymi dziećmi”.
Ashton i Lee przeanalizowali cechy osobowości ponad 700 tys. osób anglojęzycznych, które zdradziły czy są pierworodnym, środkowym, najmłodszym dzieckiem czy jedynakiem. Osobna grupa 75 tys. ochotników odpowiedziała na te same pytania, podając liczbę dzieci, z którymi się wychowywali. Poprzednie badania wykazywały, że dzieci pierworodne są nieznacznie mądrzejsze od tych urodzonych później, co zostało potwierdzone przez kanadyjskie opracowanie. Jednak naukowcy zauważyli też pewne różnice. Osoby, które miały więcej rodzeństwa, zwykły mieć wyższe wyniki dotyczące cech związanych ze współpracą – chodzi o ugodowość i tendencję do bycia uczciwym i szczerym wobec innych. Środkowe dzieci miały najwyższy wynik, odrobinę przewyższając pierworodnych i najmłodszych. Odkrycia sugerują, że jeśliby losowo wybrać jedynaka i kogoś z sześcioosobowej rodziny, istnieje 60% prawdopodobieństwa, że bardziej ugodowa będzie osoba z większej rodziny. „Nie można wiele powiedzieć o czyjejś osobowości na podstawie kolejności urodzenia albo wielkości rodziny, pomimo że są wyraźne różnice, jeśli mówimy o średniej liczonej od wielu osób” – powiedziała Lee.
Chociaż ilość rodzeństwa była zasadniczym czynnikiem kształtującym cechy osobowości, kolejność urodzenia również miała znaczenie. „Różnice były głównie spowodowane ilością rodzeństwa, jednak zróżnicowania pojawiające się przez kolejność urodzenia nie mogą być w całości wyjaśnione ilością rodzeństwa. Oznacza to, że kolejność ma niewielkie znaczenie na cechy dotyczące współpracy. U najmłodszych i środkowych dzieci średnia obejmująca te cechy była odrobinę wyższa niż u najstarszych” – powiedział Ashton. Jeśli wpływy istnieją, niektóre czynniki mogą być podświadome. Autorzy piszą: „Większa ilość rodzeństwa rozwija bardziej współpracującą osobowość, a bycie środkowym dzieckiem wzywa do stwarzania dobrych więzi z młodszym i starszym rodzeństwem”.