Olivia Newton-John i John Travolta śpiewający piosenkę Summer Nights w filmie Grease. Ich perspektywa na miłość nieco się różniła. Źródło zdjęć: Alamy
Stwierdzenie, że przyjaźnie kobiet polegają na emocjonalnych rozmowach, a przyjaźnie mężczyzn opierają się na grupowych spotkaniach i dzieleniu się smutkami dopiero po kilku kieliszkach byłoby nadmiernym uogólnieniem. A jednak, badanie przeprowadzone na Uniwersytecie Oksfordzkim zdaje się to potwierdzać: męskie przyjaźnie częściej rozwijają się w trakcie wspólnych aktywności, podczas gdy kobiety wolą intymne interakcje w cztery oczy.
Naukowcom nie udało się jeszcze w pełni zgłębić kwestii tego, do jakiego stopnia stosowane przez nas mechanizmy nawiązywania przyjaźni są nabyte, a do jakiego wrodzone. Istnieją jednak pewne wskazówki. Badania przeprowadzone przez dr Annę Machin, renomowaną antropolożkę i autorkę książki Why We Love wykazały, że kobiety nawiązują bardziej emocjonalne więzi ze swoimi przyjaciółkami, niż jakimkolwiek partnerem romantycznym. Prześwietlenia mózgów mężczyzn wykazały, że pojawiały się u nich reakcje lękowe gdy proszono ich o porozmawianie z innym mężczyzną o czymś osobistym. Tego typu rzeczy potrafią być głęboko zakorzenione. Eksperci twierdzą jednak, że pewne podejścia kobiet i mężczyzn do przyjaźni da się zmienić. Czego więc mężczyźni mogą dowiedzieć się o przyjaźni od kobiet – i vice versa?
Kobiety: nie komplikujcie zbytnio spraw
Olivia Newton-John i Edith Didi’ Conn występujące w scenie w filmie Grease. Profesor Robin Dunbar twierdzi, że kobiece przyjaźnie często są oparte na otwartości i dzieleniu się sekretami. Zdjęcie: Landmark Media/Alamy
Eksperci uważają, że w naszych przyjaźniach nie trzeba opierać się aż tak na aspektach o głębokim znaczeniu jak często robią to kobiety. „Czasami wywierana jest subtelna presja, żeby się wszystkim dzielić. Nie chcę ciągle mówić o słabych randkach, jakie przeszłam – ale często właśnie tego się oczekuje”, mówi 30-letnia Liz. Oznacza to, że kobiece przyjaźnie często oparte są na otwartości i dzieleniu się sekretami. Profesor Robin Dunbar, psycholog ewolucyjny i ekspert od przyjaźni twierdzi, że kobiece przyjaźnie mogą być bardziej „nietrwałe, podatne na zakłócenia i niestabilne”.
Czy istnieje więc złoty środek? Max Dickins, autor książki o męskiej przyjaźni Billy No Mates uważa, że pomimo faktu, że męskie przyjaźnie są postrzegane jako „prostsze” w świecie, w którym emocjonalna szczerość jest cenną walutą, to na tego typu relacje jest czas i miejsce. „Czasami nierozmawianie o poważnych rzeczach jest formą empatii. W ten sposób można zakomunikować drugiej osobie, że rozumiemy jej potrzebę przerwy od trudnego tematu i że ją uhonorujemy”.Machin dodaje: „Intymne relacje są ważne, ale te mniej poważne również”.
Mężczyźni: bądźcie wrażliwsi
Traktowanie swojej grupy przyjaciół jako przerwę od swoich problemów jest w porządku, dopóki ktoś nie zaczyna odczuwać potrzeby porozmawiania o czymś osobistym, ale nie czuje się w stanie tego zrobić. „Interakcje mojego męża ze swoimi przyjaciółmi są frustrujące. Całe weekendy spędza z nimi na wspólnych spacerach i imprezach, a kiedy wraca do domu i pytam się go, jak miewa się Matt po śmierci matki albo jak idzie Alexowi w pracy, to po prostu mówi, że nie wie. Doprowadza mnie to do szaleństwa”, mówi 48-letnia Lucinda.
Ach, to przekonanie, że mężczyźni nie rozmawiają ze sobą o uczuciach. Według Dickinsa męskie przyjaźnie często potrafią przeobrazić się w swego rodzaju „występy”, w których członkowie grupy odgrywają te same sztuczne role społeczne, które odgrywali od zawsze. Może to doprowadzić do umknięcia mężczyznom osobistych aspektów przyjaźni; naukowcy odkryli, że kobiece przyjaźnie polegające na trosce i opiece potrafią chronić przed stresem. Jest to coś, co zauważyła 37-letnia Helen po zakończeniu swojego długotrwałego związku. „Wszystkie moje przyjaciółki często do mnie przychodziły, żeby pogadać i wesprzeć mnie na duchu. Znajomi mojego byłego po prostu go upijali”, powiedziała.
Gwiazdy filmu Kac Vegas opowiadającego o szalonym wieczorze kawalerskim w Las Vegas. Max Dickins twierdzi, że członkowie męskich grup przyjaciół często odgrywają te same sztuczne role społeczne, które odgrywali od zawsze. Zdjęcie: Warner Bros/Allstar
Psychoterapeutka Charlotte Fox Weber uważa, że wśród jej młodszych klientów zaczęło się to zmieniać, ale przed nimi jeszcze długa droga: „Zaufanie i rozmowa na osobiste tematy są tak ważnymi aspektami przyjaźni, a mężczyźni często czekają na kryzys, żeby z nich skorzystać”.
37-letni Rich znalazł sposób na przeprowadzanie osobistych rozmów ze swoimi przyjaciółmi: „Kiedy wraz z żoną przechodziliśmy przez leczenie niepłodności, wspomniałem o tym na swojej kolarskiej grupie na WhatsAppie i teraz czatujemy zarówno o trasach rowerowych, jak i o in vitro”.
Dickins twierdzi, że kluczowa jest osoba z inicjatywą. „Jeśli jakiś mężczyzna wykona pierwszy ruch i otworzy się w jakiejś osobistej sprawie, to reszta zwykle podąży za nim”.
Kobiety: unikajcie toksycznych hierarchii
„Odwiedziłam ostatnio swoją najlepszą przyjaciółkę i rozmawiała ona ze swoimi miejscowymi przyjaciółkami o tym, gdzie się znajdowały w hierarchii ich przyjaźni. Miało to żartobliwy wydźwięk, ale dało się wyczuć nutę rywalizacji; padały określenia w stylu: ‘ja jestem ważniejsza, bo zrobiłam to’. Nie wydaje mi się, żeby mężczyźni tak ze sobą rozmawiali”. Kiedy wspominam o tej kwestii mężczyznom, patrzą się na mnie, jakbym spadła z choinki. Albo, jak ujął to 24-letni Tom: „To by się nigdy nie stało. Jakby któryś z moich przyjaciół miał dodatkowe bilety na mecz krykieta i poszedł z nimi najpierw do kogoś innego, to nie przejmowałbym się tym za bardzo”.
Kristen Wilg i Rose Byrne w znanej scenie z filmu Druhny, w której odgrywane przez nie postacie kłócą się o to, która z nich jest najlepszą przyjaciółką panny młodej. Zdjęcie: Universal/Ko/REX/Shutterstock
Dla kontrastu, kobiety od dzieciństwa mają wpajany koncept „najlepszej przyjaciółki na zawsze”. To potrafi pozostać w człowieku na długo: gdy robiłam research do swojej książki o kobiecych przyjaźniach, byłam zdumiona liczbą kobiet, które do tej pory czuły, że zawiodły, bo nie miały tej jedynej najlepszej przyjaciółki. „Wydaje mi się, że dla wielu mężczyzn koncept najlepszego przyjaciela jest dość niezrozumiały. Dla nas rola najlepszego przyjaciela jest płynniejsza i waha się między kilkoma osobami”.
Machin uważa, że jest to coś, co kobiety też mogłyby zacząć wykorzystywać. „Musimy przestać przejmować się hierarchią. Jedynymi pytaniami, jakie powinno się stawiać wobec swojej przyjaźni, są: podoba ci się ta relacja? Czy jest w miarę obopólna? Czy sprawia ci w głównej mierze radość? Jeśli tak, to w porządku”.
Mężczyźni: podejmujcie pierwsze kroki
Amerykański komik John Mulaney prawdopodobnie ujął to najlepiej, gdy powiedział: „Mężczyźni nie mają przyjaciół; mają żony, których przyjaciółki mają mężów”. Istnieją dowody świadczące o tym, że o ile kobiety dbają o swoje istniejące przyjaźnie i o nawiązywanie nowych, to mężczyźni potrafią pozwolić swoim umrzeć. Według sondażu przeprowadzonego przez firmę YouGov na rzecz kampanii Movember, jedna trzecia mężczyzn nie posiada żadnych bliższych przyjaciół, a prawdopodobieństwo braku przyjaźni potraja się u nich w wieku od dwudziestu kilku lat do późnego wieku średniego.
Ważnym powodem, przez który męskie przyjaźnie kończą się przedwcześnie, jest wspomniane wcześniej upodobanie do wspólnych aktywności, które mogą być trudne do zorganizowania ze względu na rodzinne zobowiązania lub problemy zdrowotne. Dickins uważa, że zmienić musi się nie tylko sposób, w jaki mężczyźni spędzają ze sobą czas, ale także kontekst, w którym to robią. Sporo w tym temacie mogą nauczyć się od kobiet. „Wydaje mi się, że musimy być bardziej elastyczni w naszym podejściu do przyjaźni i częściej spotykać się w cztery oczy, chociażby tylko na kawę, zamiast czekać na okazję do zorganizowania następnego zbiorowego spotkania”, mówi.
Doradza także mężczyznom, żeby częściej podejmowali pierwsze kroki i brali odpowiedzialność za organizowanie spotkań i sprawdzanie, co słychać u przyjaciół – nie jest to łatwe po latach ciszy, ale koniec końców, jest to najlepszy sposób na powstrzymanie zaniku przyjaźni: „Musicie być profilaktyczni – to, że wasi koledzy nie mówią wam, że jesteście do bani, nie oznacza, że możecie być do bani”.
Kobiety: rozstawajcie się w lepszy sposób
Badania sugerują, że kobiece przyjaźnie kończą się częściej i bardziej gwałtownie niż męskie, które zwykle po prostu zanikają. Te rozłąki potrafią być naprawdę bolesne. „Czułam się gorzej niż po własnym rozwodzie”, powiedziała mi jedna kobieta. Dlaczego? Ponieważ nasze przyjaźnie opierają się na otwartości i są wrażliwsze na poczucie zdrady lub zawodu. „Przez to reagujemy dużo gorzej i myślimy sobie, że to koniec, nie będziemy już przyjaciółkami”, mówi Manchin. Dla Dunbara kluczowym aspektem utrzymywania relacji przy życiu jest wzięcie przykładu z mężczyzn, którzy nie pytają „dlaczego” ich przyjaciel zrobił coś, co im się nie podobało, tylko zaakceptować fakt, że przyjaciel popełnił błąd, odnieść się do tego, a następnie „wyznaczyć granicę i położyć temu kres”.
To nie zawsze jest jednak pomocne dla mężczyzn. „Oznacza to, że możemy przez całe życie przeciągać się przez przyjaźnie, które nie są dla nas korzystne”, mówi Dickins. Oczywiście, nie jest to też zawsze możliwe: czasami jedna ze stron może rzeczywiście uważać, że przyjaźń powinna się skończyć – na tym etapie wypadałoby przejść przez tę trudną rozmowę niż wyobrażać sobie, że jesteśmy w jakiś sposób mili lub litościwi poprzez próbowanie pozwolenia przyjaźni na zaniknięcie, licząc na to, że przyjaciel zrozumie aluzję.
„W przypadku romantycznego związku powiedziałybyśmy: okej, musimy się rozstać. Kobiety muszą robić to samo w platonicznych relacjach, bo ich poziom emocjonalnej intymności jest ten sam, co w związkach, a czasami nawet większy”, mówi Machin.
Mężczyźni: nie bójcie się fizyczności
John Travolta w scenie z filmu Grease. Max Dickins stwierdza, że mężczyźni są bardziej skłonni do poklepania się po plecach niż przytulenia. Zdjęcie: Landmark Media/Alamy
Trwające 20 sekund przytulenie – coś, co wiele kobiet potrafi bez zastanowienia zrobić ze swoimi przyjaciółkami – może zwiększyć poziom serotoniny, co polepsza samopoczucie i zmniejsza poziom stresu. O ile niektórzy mężczyźni nie mają problemu z obejmowaniem się, wielu wciąż nie potrafi wyzbyć się niezręczności z trzeźwych prób okazania sobie platonicznych uczuć. Machin uważa, że jest to jeden z aspektów męskich przyjaźni, który bez wątpienia został wykreowany przez kulturowe stereotypy i im prędzej mężczyznom uda się to przemóc, tym lepiej. „Można napotkać przytulających się mężczyzn, ale często też klepią się przy tym po plecach i wszystko jest strasznie sztywne. To podświadomie wysyła sygnał, aby utrzymać gardę, podczas gdy może lepiej byłoby się otworzyć”, mówi Dickins.
„Zawsze dochodzi do tego dziwnego tańca, kiedy chce się uścisnąć rękę albo przytulić nawet bliskiego przyjaciela. Nie czuję, że coś tracę przez to, że nie okazujemy sobie uczuć z przyjaciółmi, ale jest to miłe, gdy się zdarza. Koniec końców, chciałbym po prostu, żeby nie było tej niezręczności”, mówi 49-letni Adam.