Zdjęcie: Laurie Rubin, Getty Images
„Będziesz odczuwać mniejsze zmęczenie, zwiększysz swoją produktywność w biurze i znacznie poprawisz jakość swojego życia, jeśli nauczysz się porządkować i organizować”- mówi Joseph Ferrari, wybitny profesor psychologii na Uniwersytecie DePaul i jeden z najbardziej uznanych naukowców zajmujących się bałaganem i badaniami nad dezorganizacją. Poprawa zdrowia psychicznego jest na porządku dziennym dla wielu osób w 2024 roku, a porządkowanie i organizowanie jest preferowaną metodą osiągnięcia tego celu dla wielu z nich. Jednym z powodów, dla których dezorganizacja jest tak często związana ze zdrowiem psychicznym, jest to, że może mieć negatywny wpływ na sposób, w jaki postrzegamy siebie i życie, które prowadzimy. Badane wady przebywania w niezorganizowanym lub zagraconym środowisku obejmują zaburzenia pamięci, złe nawyki żywieniowe, zwiększoną szansę na rozwój zaburzeń nastroju i zmniejszoną kontrolę impulsów. Istnieje również związek między hormonem stresu, kortyzolem, a życiem w zagraconej przestrzeni oraz prawdopodobieństwo, że „bałagan i dezorganizacja mogą prowadzić do przewlekłych zaburzeń lękowych u niektórych osób” , mówi Daniel Levitin, neuronaukowiec behawioralny z McGill University w Montrealu w Kanadzie.
Badanie Journal of Environmental Psychology pokazuje również, że „bałagan może obniżać poczucie dobrego samopoczucia, szczęścia oraz bezpieczeństwa, które dana osoba czerpie z przebywania w swoich prywatnych przestrzeniach”- mówi Catherine Roster, współautorka badania i profesor w Anderson School of Management na University of New Mexico w Albuquerque. Częściowo wynika to z faktu, że wielu z nas zdaje sobie sprawę, że „nasze domy mogą być nieuporządkowane i zagracone, ponieważ czujemy się przytłoczeni i niezorganizowani psychicznie”, mówi Natalie Christine Dattilo, psycholog kliniczny z Bostonu i instruktor w Harvard Medical School. Dezorganizacja może również zmniejszać zdolność koncentracji i podejmowania decyzji. Inne badania, których współautorem jest również Roster, pokazują, że praca w zdezorganizowanym środowisku może szybko prowadzić do uczucia wyczerpania. „Bałagan i dezorganizacja powodują utratę produktywności, którą trudno określić w kategoriach ilościowych”- mówi Levitin. Wskazuje on na ilość czasu, jaką ludzie tracą na szukanie zagubionych przedmiotów, spóźnianie się na spotkania lub zaległości w pracy lub szkole z powodu nieuporządkowanego życia. „Przeciętna osoba prawdopodobnie traci 5% swojego czasu z powodu dezorganizacji”- mówi. „Weź swoje roczne wynagrodzenie, pomnóż je przez 5 procent i możesz zmierzyć, ile może cię kosztować dezorganizacja”. Podczas gdy niektóre korzyści dla zdrowia psychicznego związane z pozbyciem się bałaganu i uporządkowaniem mogą być wyolbrzymione (wbrew powszechnej opinii, organizacja prawdopodobnie nie pomoże na przykład w zdiagnozowanej depresji), nauka nadal potwierdza kilka zalet utrzymywania uporządkowanej przestrzeni.
Psychiczne (i fizyczne) korzyści z bycia zorganizowanym
Joseph Ferrari, wybitny profesor psychologii na Uniwersytecie DePaul i jeden z najbardziej uznanych naukowców zajmujących się badaniami nad bałaganem i dezorganizacją, twierdzi, że prawie wszystkie negatywne skutki dla zdrowia psychicznego, które wynikają z dezorganizacji i bałaganu, można poprawić poprzez uporządkowanie. „Będziesz odczuwać mniejsze zmęczenie, zwiększysz swoją produktywność w biurze i znacznie poprawisz jakość swojego życia, jeśli nauczysz się porządkować i organizować”- mówi. Zgadza się z tym Neha Khorana, certyfikowany psycholog kliniczny z Atlanty, który specjalizuje się w korzyściach dla zdrowia psychicznego związanych ze sprzątaniem i organizacją. Dodaje, że uporządkowanie może również poprawić objawy związane z lękiem, „ponieważ bycie zdezorganizowanym wiąże się z wyższym poziomem lęku”. Schludne domy okazały się być również wyznacznikiem zdrowia fizycznego. „Osoby, których domy są czystsze, są bardziej aktywne i ogólnie cieszą się lepszym zdrowiem fizycznym”- mówi Libby Sander, adiunkt w dziedzinie zachowań organizacyjnych na Bond University w Australii. Częściowo wynika to z faktu, że osoby zorganizowane lepiej zarządzają swoim czasem, ale także dlatego, że brak bałaganu może pomóc w poprawie diety. „Badania wykazują związek między nadmiernym bałaganem a nadwagą”- mówi Dattilo. Wykazano również, że uporządkowanie obniża poziom stresu, zwiększa wydajność osobistą, a nawet poprawia sen. Inną badaną zaletą uporządkowania może być poprawa jakości relacji międzyludzkich. Dattilo wyjaśnia, że na relacje można negatywnie wpływać, gdy zbyt dużo bałaganu wpływa na komunikację lub odwraca uwagę mózgu od odbierania ważnych sygnałów od partnera. Badania pokazują, że może to powodować, że inni czują się ignorowani, niezrozumiani lub nieważni.
Od czego i jak zacząć
Chociaż wiele osób dostrzega i pragnie korzyści dla zdrowia psychicznego i fizycznego, które wynikają z większej organizacji, niektórzy nie wiedzą, od czego zacząć. „Radzę zacząć od małych rzeczy”- mówi Dattilo. „Łatwo jest stać się przytłoczonym, jeśli próbujesz uporać się z całym pokojem lub nawet szafą, więc możesz przygotować się na sukces, zaczynając od pojedynczej szuflady, półki na książki lub spiżarni kuchennej”. Dodaje również, by umilić sobie organizowanie, podczas wykonywania czynności można słuchać muzyki lub audiobooka, a następnie „spędzić czas w nowo zorganizowanej przestrzeni, by móc się nią nacieszyć”. Khorana zaleca przeznaczenie określonej ilości czasu na porządkowanie i organizowanie, a Roster sugeruje wyobrazić sobie, jak dobrze będzie się czuć, mając zorganizowaną przestrzeń jako motywację do rozpoczęcia. „Pomyśl o tym, jak możesz wykorzystać tę przestrzeń w innym celu, który poprawiłby twoje życie lub pomógłby ci być bardziej produktywnym”- mówi. W razie potrzeby zaleca również skorzystanie ze wsparcia. „Członek rodziny, przyjaciel lub profesjonalny organizator może pomóc, jeśli nie wiesz, od czego zacząć”- mówi. Jeśli chodzi o proces porządkowania, Julie Morgenstern, profesjonalna organizatorka i autorka książki Organizing from the Inside Out, radzi sortować przedmioty według kategorii, takich jak: zachowaj, wyrzuć i przenieś. Sugeruje ona, aby mieć miejsce dla każdego przedmiotu, który chcesz zachować, oczyszczać przedmioty, których nie będziesz używać i przechowywać w innym miejscu sentymentalne lub sezonowe przedmioty lub dekoracje, do których nie musisz mieć częstego dostępu. „Rozważ także przechowywanie poza siedzibą firmy, jeśli masz przedmioty, z którymi nie możesz się rozstać, takie jak archiwalne dokumenty podatkowe, dokumenty ze studiów, pamiątki i dodatkowe meble”- mówi.
„Pozwoli to pozbyć się przedmiotów z domu bez traumy związanej z ich trwałym usunięciem”. Podejmując takie decyzje dotyczące sortowania, Ferrari odradza popularną radę, aby najpierw poczuć przedmiot w dłoni, aby sprawdzić, czy przynosi radość. „Badania pokazują, że dotykanie czegoś w rzeczywistości sprawia, że czujesz się do tego bardziej przywiązany, dlatego sprzedawcy detaliczni starają się skłonić kupujących do trzymania przedmiotów, aby zachęcić ich do zakupu”- wyjaśnia. Zamiast tego lepiej jest logicznie ocenić, czy coś zatrzymać, czy nie, bez dodatkowych emocji związanych z jego trzymaniem. Sander mówi, że ważne jest również, aby pamiętać, że porządkowanie obejmuje również porządkowanie cyfrowe. „Zrezygnuj z subskrypcji rzeczy, których nie czytasz, usuń e-maile, utwórz nowy folder i przenieś tylko kilka e-maili lub dokumentów na dzień”- radzi. „Poświęcenie zaledwie pięciu minut dziennie na uporządkowanie sprawi, że w ciągu kilku tygodni zrobisz bardzo dużo i pomoże zbudować nawyki, które pozwolą ci pozostać zorganizowanym”. Dattilo twierdzi, że organizacja i porządkowanie „wymagają podejmowania decyzji, regulacji emocji, ustalania priorytetów i cierpliwości”, ale procesu tego można się nauczyć i udoskonalić dzięki praktyce. „Kiedy dbamy o nasz dom w sposób zamierzony i pełen miłości”- mówi - „wysyłamy sobie ważną wiadomość, że jesteśmy warci czasu i wysiłku, jaki to wymaga”.