Zdjęcie: Freepik
Testosteron należy do grupy hormonów zwanych androgenami. Wpływa on na płodność, popęd seksualny, produkcję krwinek, masę mięśniową oraz rozkład tkanki tłuszczowej.
Wiele ludzi postrzega testosteron jako typowo męski hormon, ale każdy organizm potrzebuje odpowiedniego poziomu tego hormonu. Choć mężczyźni mają więcej testosteronu niż kobiety, kobiece nadnercza i jajniki produkują małe ilości tego hormonu.
Artykuł ten wyjaśnia, kiedy lekarze mogą uznać poziom testosteronu u kobiety za niski oraz omawia objawy, przyczyny i sposoby leczenia niskiego poziomu testosteronu.
Obecnie nie ma jednoznacznych wytycznych co powinno być postrzegane jako „niski” poziom testosteronu u kobiet.
Według państwowej służby zdrowia w Wielkiej Brytanii (NHS) poziom testosteronu u kobiet zwykle zmniejsza się wraz z wiekiem.
Podczas diagnozowania niskiego poziomu testosteronu pracownicy medyczni biorą pod uwagę objawy, które przejawia pacjent, ale dla jednoznacznego rozpoznania potrzebne może być również badanie krwi.
Objawy
Niski testosteron może powodować u kobiet jeden lub więcej z poniższych objawów:
- ospałość
- osłabienie mięśni
- zmęczenie
- zaburzenia snu
- obniżone libido
- mniejsza satysfakcja z życia seksualnego
- przyrost masy ciała
- problemy z płodnością
- nieregularne cykle menstruacyjne
- suchość pochwy
- obniżenie gęstości kości
Należy jednak zaznaczyć, że wiele kobiet z niskim poziomem testosteronu nie doświadcza tych symptomów.
Objawy powiązane z niskim testosteronem są tak powszechne i mogą być niejasne, przez co przed postawieniem diagnozy lekarze szukają oznak innych problemów i dolegliwości, takich jak:
- depresja
- lęk
- przewlekły stres
- choroby tarczycy
- menopauza
-
Przyczyny
Dwiema głównymi przyczynami niskiego testosteronu są:
malejący poziom hormonu jako normalny skutek menopauzy i starzenia się organizmu
problemy z jajnikami, przysadką mózgową lub nadnerczami
Poziom testosteronu u kobiet naturalnie obniża się wraz z wiekiem. Poziomy innych hormonów, takich jak estrogen, również maleją wraz z upływem czasu, zwłaszcza kiedy rozpoczyna się menopauza.
W czasie rozpoczęcia się menopauzy kobieta może mieć mniej testosteronu, gdyż jajniki produkują wtedy mniej hormonów.
Również leki stosowane na objawy menopauzy mogą obniżyć poziom testosteronu. Jednym z nich jest doustny estrogen.
Problemy z jajnikami i nadnerczami również mogą powodować obniżenie się poziomu testosteronu, np. po usunięciu jajników czy podczas niedoczynności kory nadnerczy (czyli wtedy, gdy nadnercza nie działają prawidłowo).
Diagnoza
Obecnie brakuje badań na temat sposobów leczenia niskiego poziomu testosteronu u kobiet. Wielu lekarzy bardziej skupia się na problemach związanych z jego nadmiarem.
W 2014 roku grupa specjalistów z organizacji medycznych odradziła rutynowe badania poziomu testosteronu u kobiet, jako że nie ma jeszcze wystraczających dowodów na związek między jego poziomem a objawami.
Jeśli kobieta zgłosi się z wcześniej wymienionymi symptomami, lekarz najprawdopodobniej zbada je najpierw pod kątem innych, bardziej powszechnych dolegliwości.
Aby zdiagnozować niski poziom testosteronu u kobiet, najpierw zaczyna się od badania fizykalnego oraz wywiadu na temat objawów. Jeśli lekarz podejrzewa niedobór testosteronu, zleca wtedy badanie krwi.
Jeśli kobieta jeszcze nie miała menopauzy, lekarz może zalecić, kiedy dokładnie powinna ona wykonać badanie poziomu testosteronu, ponieważ zmienia się on w zależności od fazy cyklu menstruacyjnego.
Leczenie
Niektóre leki estrogenowe zawierają testosteron. Jednak ilość testosteronu w nich zawarta może nie być wystarczająca, aby podwyższyć jego poziom lub organizm może ich nie wchłaniać skutecznie.
Lekarz może zastosować zastrzyki testosteronu lub tabletki, które mogą przynieść podobny efekt zarówno pośród kobiet, jak i mężczyzn, tj. zwiększenie poziomu energii, zmniejszenie zmęczenia i poprawa libido.
Wielu lekarzy odradza jednak kobietom zażywanie testosteronu. Podobnie amerykańska Agencja Żywności i Leków (FDA) zatwierdziła niewiele preparatów testosteronowych dla kobiet.
Chociaż leczenie jest zazwyczaj bezpieczne, konieczne są dalsze badania nad jego długotrwałymi skutkami. Skutki uboczne mogą obejmować:
- wypadanie włosów
- trądzik
- nadmierne owłosienie twarzy
- pogłębienie głosu
- powiększenie łechtaczki
Artykuł z 2020 roku sugeruje, że lekarze mogą przepisywać testosteron kobietom po menopauzie z niskim libido, jeśli sama w sobie hormonalna terapia zastępcza nie przynosi rezultatów w łagodzeniu objawów.
Terapie alternatywne
- Lekarz może również zlecić alternatywne metody leczenia objawów niskiego poziomu testosteronu u kobiet, takie jak:
- terapia seksualna
- redukcja stresu
- zażywanie odpowiedniej ilości snu
- zbilansowana dieta
- suplementacja DHEA dostępna bez recepty
DHEA to hormon steroidowy produkowany w nadnerczach. Jednak naukowcy jeszcze nie dowiedli, że jego suplementacja jest bezpieczna i skuteczna na dłuższą metę.
Skutki uboczne suplementacji DHEA mogą być podobne do tych, jakie powoduje nadmiar testosteronu.
Podsumowanie
Lekarze i naukowcy nadal nie mają pełnej wiedzy na temat tego, jaki wpływ ma niski poziom testosteronu u kobiet oraz jakie są najlepsze sposoby jego leczenia.
Poziom testosteronu zmienia się wraz z wiekiem, a jego spadek może nastąpić w okresie menopauzy. Jeśli kobieta doświadcza objawów niedoboru testosteronu, pomocnym w diagnozie problemu może być wykonanie badania krwi.
Nie należy nigdy stosować terapii zastępczej testosteronem bez zaleceń lekarza. Suplementy i leczenie hormonalne może spowodować więcej nieprzyjemnych skutków ubocznych niż przynieść korzyści.