Zdjęcie: Redharc Images/Alamy
Czy wizja ciemniejszych wieczorów przyprawia cię o przygnębienie, czy może cieszysz się na myśl o dodatkowej godzinie snu? Naukowcy rozpoczynają badanie, aby lepiej zrozumieć, jak coroczna zmiana na czas zimowy wpływa na samopoczucie i postrzeganie czasu – i potrzebują Twojej pomocy.
W Wielkiej Brytanii zegary mają zostać cofnięte o godzinę o 2:00 w nocy w niedzielę 27 października. Wcześniejsze badania skupiały się głównie na negatywnych skutkach wiosennej zmiany na czas letni (DST) dla snu, zdolności poznawczych oraz skłonności do wypadków, ale mniej wiadomo na temat wpływu jesiennej zmiany – ani o tym, jaki wpływ te dwa coroczne wydarzenia mają na nasze postrzeganie upływu czasu.
„Interesuje mnie zrozumienie, jak się czujemy, gdy nasze codzienne poczucie czasu zostaje zakłócone przez siłę zewnętrzną: czy mamy wrażenie, że mamy więcej czy mniej czasu, oraz czy nasze samopoczucie jest lepsze, czy gorsze?” – powiedziała prof. Ruth Ogden z Liverpool John Moores University, która prowadzi badanie.
„Czas jest ogromnie niedocenianym elementem psychologii. Nasze życie jest zorganizowane wokół zegara, a my wszyscy mamy wewnętrzne wyobrażenie o czasie, jednak bardzo słabo rozumiemy to, jak ludzie postrzegają czas i czy moglibyśmy potencjalnie wpłynąć na to postrzeganie, aby poprawić ich samopoczucie”.
Badanie jest częścią większego projektu, który sprawdza, jak zewnętrzne zakłócenia mogą wpływać na poczucie czasu. Ogden zainteresowała się tym obszarem badawczym po tym, jak przeżyła wypadek samochodowy w okolicach uniwersytetu, podczas którego doświadczyła wrażenia, że czas zwolnił.
Od tamtej pory bada, jak inne emocjonalnie istotne wydarzenia – w tym lockdowny związane z pandemią Covid-19 – mogą zniekształcać ludzkie postrzeganie czasu. „Odkryłam, że osoby, które radziły sobie dobrze i miały niższe poziomy lęku, depresji lub stresu, doświadczyły stosunkowo szybkiego przebiegu lockdownu, podczas gdy dla osób bardziej społecznie izolowanych, depresyjnych lub mniej zadowolonych z poziomu interakcji społecznych lockdown wydawał się dłuższy”, mówi Ogden.
Inne badania wykazały, że osoby cierpiące na przewlekły ból również doświadczają zniekształconego poczucia czasu. „To rodzi ciekawą ideę, że na nasze doświadczenie czasu wpływa trauma”, powiedziała Ogden.
Badanie jest otwarte dla wszystkich dorosłych mieszkańców Wielkiej Brytanii i polega na wypełnieniu internetowej ankiety na temat ich codziennego życia oraz odczuwanej presji związanej z czasem. Ankietę można wypełnić zarówno w tygodniu poprzedzającym, jak i po zmianie czasu, albo w obu tych okresach.
Jednym z pytań, na które Ogden i jej współpracownicy mają nadzieję odpowiedzieć, jest to, czy społecznie marginalizowane grupy lub osoby zmagające się z presją czasu, takie jak zapracowani rodzice, borykają się ze zmianą czasu inaczej niż osoby, które mają większą kontrolę nad swoim czasem.
„Szczególnie interesuje nas związek między czasem a władzą oraz to, jak kontrola czasu przez osoby trzecie może przekładać się na niesprawiedliwości wobec określonych grup społecznych”, powiedziała prof. Patricia Kingori, socjolog z Ethox Centre na Uniwersytecie Oksfordzkim, która kieruje całym projektem.
Na przykład Kingori i jej brazylijscy współpracownicy pracują z kobietami, których dzieci mają długotrwałe problemy zdrowotne z powodu zakażenia wirusem Zika. Zgodnie z prawem międzynarodowym istnieje krótki okres, w którym takie osoby mogą złożyć roszczenie przeciwko państwu. „Jednak kiedy ludzie doświadczają traumy, często nie są w stanie zgromadzić zasobów potrzebnych do działania na czas, aby zmieścić się w tym terminie, mimo że mogą również odczuwać, że czas zwolnił”, stwierdziła.