Zdjęcie: Eric Helgas dla The New York Times
P: Wysypiam się, ale zawsze jestem zmęczony. Co się dzieje?
Ustalenie przyczyny zmęczenia często wymaga odrobiny pracy detektywistycznej, mówi dr Shannon Sullivan, specjalista medycyny snu na Uniwersytecie Stanforda. Z jednej strony rutyna snu może wymagać kilku poprawek. Ale winne mogą być również pewne schorzenia lub przyjmowane leki. Dobrą wiadomością jest to, że istnieją sposoby na zidentyfikowanie i leczenie źródła zmęczenia, co często pomaga poczuć się lepiej. „To część medycyny, z którą wiąże się wiele nadziei” - powiedziała.
Czy naprawdę się wysypiasz?
Pierwszą rzeczą, którą powinieneś zrobić, jest przeanalizowanie swoich nawyków związanych ze snem, powiedział dr Sullivan. Czy ostatnio odszedłeś od normalnego harmonogramu snu? Czy byłeś zestresowany? Jeśli nie, twoja rutyna snu może wymagać pewnych zmian. Upewnij się, że śpisz co najmniej siedem godzin każdej nocy (niektórzy ludzie potrzebują więcej) i staraj się kłaść spać i budzić o tych samych porach każdego dnia. Podobnie jak drzemki malucha, twój sen będzie lepszy, gdy będzie spójny, powiedział dr Sullivan. Jeśli regularnie pijesz popołudniową kawę lub wieczorny kieliszek wina, spróbuj je pominąć. Unikaj też przewijania na telefonie lub podjadania tuż przed snem. Wszystkie te czynności mogą obniżyć jakość snu. Czas spożywania posiłków również może mieć znaczenie; staraj się kończyć kolację co najmniej dwie do trzech godzin przed snem. W każdym razie, dobrym pomysłem jest wizyta u lekarza, jeśli masz problemy ze snem, powiedziała dr Kara Dupuy-McCauley, pulmonolog i specjalista medycyny snu w Mayo Clinic. Specjalista ds. snu może pomóc poprawić nawyki związane ze snem. Lekarz zapyta również o objawy, dokumentację medyczną i historię zdrowia rodziny, aby dowiedzieć się, czy coś innego może odbierać ci energię.
Czy możesz mieć zaburzenia snu?
Zaburzenia snu są powszechne, mówi dr Dupuy-McCauley. Mogą one powodować uczucie senności w ciągu dnia, więc jeśli zmagasz się z sennością w ciągu dnia, lekarz prawdopodobnie rozważy następujące objawy. Bezsenność. Około 30 procent dorosłych na całym świecie ma problemy z zasypianiem lub utrzymaniem snu (lub jednym i drugim), co może powodować uczucie niepokoju i niezdolność do skupienia się. Bezsenność może być krótkotrwałym problemem spowodowanym na przykład stresem lub jet lagiem. Jeśli jednak objawy te występują co najmniej trzy razy w tygodniu przez trzy miesiące lub dłużej, może to oznaczać bezsenność przewlekłą. Sposób leczenia zależy od przyczyny, ale w wielu przypadkach terapia poznawczo-behawioralna może być skuteczniejsza niż leki.
Bezdech senny. Innym powszechnym zaburzeniem snu jest obturacyjny bezdech senny, który występuje, gdy mięśnie gardła zapadają się podczas snu, blokując przepływ powietrza i powodując okresowe zatrzymanie oddechu. Niektóre osoby mogą nie mieć żadnych objawów, podczas gdy inne mogą chrapać, budzić się z trudem łapiąc powietrze lub odczuwać senność w ciągu dnia. Nieleczone, poważne przypadki mogą prowadzić do chorób serca, udaru mózgu i cukrzycy. Lekarz może zdiagnozować ten stan za pomocą urządzenia do noszenia w domu, a leczenie za pomocą aparatu CPAP jest często skuteczne.
Zespół niespokojnych nóg. Zaburzenie to charakteryzuje się nieprzyjemnym uczuciem w nogach i chęcią poruszania nimi. Objawy zwykle nasilają się w nocy i mogą rozpocząć się po odpoczynku, utrudniając zasypianie. Dr Dupuy-McCauley powiedział, że masowanie nóg i ograniczenie lub unikanie alkoholu i kofeiny może pomóc zmniejszyć objawy. Leczenie niedoboru żelaza może również pomóc, dodała.
Co jeszcze może powodować zmęczenie?
Należy pamiętać, że zmęczenie, znużenie lub niski poziom energii mogą być spowodowane przez wiele innych czynników, mówi dr Sullivan. Dlatego ważne jest, aby wykluczyć wszystkich głównych pretendentów. Oto niektóre z nich, które lekarz może wziąć pod uwagę.
Brak równowagi hormonalnej. Powszechnym problemem hormonalnym związanym ze zmęczeniem jest niedoczynność tarczycy, która występuje, gdy tarczyca nie wytwarza wystarczającej ilości hormonu tarczycy, powiedziała dr Susan Samson, endokrynolog z Mayo Clinic. Dobrą wiadomością jest to, że niedoczynność tarczycy jest łatwa do zbadania i leczenia, powiedziała dr Samson - choć być może będziesz musiał poprosić o badanie podczas regularnych badań krwi.
Niedobory witamin lub minerałów. Niedobór żelaza, który jest bardziej prawdopodobny, jeśli miesiączkujesz lub jesteś na diecie wegetariańskiej lub wegańskiej, może powodować zmęczenie; podobnie jak niski poziom witamin D i B12. Badania krwi mogą wykazać niedobór któregokolwiek z nich, a suplementy mogą pomóc, powiedział dr Dupuy-McCauley.
Choroby przewlekłe. Wiele innych schorzeń, takich jak cukrzyca, depresja, choroby przewodu pokarmowego i długotrwały Covid, charakteryzuje się zmęczeniem jako charakterystycznym objawem. Zespół przewlekłego zmęczenia (znany również jako mialgiczne zapalenie mózgu i rdzenia lub ME/CFS) powoduje wyniszczające zmęczenie i nie ma na nie lekarstwa, choć jego objawami można zarządzać.
Leki. Długa lista leków, w tym leki przeciwdepresyjne, benzodiazepiny i leki przeciwhistaminowe, może również powodować uczucie zmęczenia. Wszystko to może być wyczerpujące już na samą myśl. Eksperci zgodzili się jednak, że ustalenie, dlaczego ktoś jest zmęczony, jest zwykle w zasięgu ręki. „Zawsze dobrym pomysłem jest udanie się do lekarza zajmującego się snem” - powiedział dr Dupuy-McCauley.