Zdjęcie: Getty Images
Badanie, opublikowane 11 grudnia w czasopiśmie Journal of Personality and Social Psychology, wykazało, że ludzie mają tendencję do przeceniania negatywnych konsekwencji pogorszenia planów społecznych, zakładając, że odmowa zdenerwuje osobę, która ich zaprosiła, i uszkodzi związek. Jednak w serii eksperymentów badacze odkryli, że gospodarze po prostu nie przejmowali się, gdy ludzie odrzucali zaproszenia - z pewnością mniej, niż oczekiwali zaproszeni.
Część uczestników badania wcieliła się w rolę gospodarza, a część w rolę zaproszonego gościa. Zapraszającym kazano wyobrazić sobie, że zaprosił znajomego na jakąś rozrywkę, na przykład obejrzenie wystawy muzealnej lub udział w kolacji przygotowanej przez znanego szefa kuchni, natomiast zaproszonym kazano wyobrazić sobie, że odrzucili ofertę, ponieważ chcieli odpocząć w domu. Badacze zapytali zaproszonych, jak bardzo spodziewali się, że odpowiedź „nie” rozzłości lub rozczaruje ich przyjaciela, a także jak wpłynie to na ich związek w przyszłości. Zapraszającym zadano te same pytania z przeciwnej perspektywy. We wszystkich pięciu eksperymentach uwzględnionych w badaniu osoby zaproszone przeceniały społeczne konsekwencje odrzucenia zaproszenia. Wynik ten sprawdzał się niezależnie od rodzaju działania, tego, kto ich o to poprosił, ile innych osób zostało zaproszonych, a nawet tego, czy scenariusz był realny czy hipotetyczny. W jednym eksperymencie przetestowano pary romantyczne, w których jeden z partnerów prosił drugiego o wykonanie jakiejś czynności, a drugi odmawiał.
Badania psychologiczne od dawna wykazały, że to, jak ludzie postrzegają własne zachowanie, nie zawsze pokrywa się z tym, jak postrzegają je inni. Poprzednie badania wykazały na przykład, że ludzie konsekwentnie uważają, że są mniej sympatyczni, niż są w rzeczywistości, i nie doceniają pozytywnych skutków kontaktowania się z ludźmi, przeceniając jednocześnie niezręczność.
Autorzy piszą, że jedną z przyczyn rozbieżności oczekiwań w nowym badaniu może być to, że ludzie mają skłonność do myślenia, że ich bliscy będą bardziej skupiać się na ich działaniu (powiedzeniu „nie”) niż na rozumowaniu (być zmęczonym i chcieć się zrelaksować), gdy niekoniecznie tak jest. Inni badacze również wysunęli teorię, że ludzie często przeceniają, jak bardzo ich obecność wpłynie na radość innych osób z wydarzenia i przesadnie wyolbrzymiają negatywne konsekwencje wynikające z odrzucenia prośby. Jedzenie na wynos? Nie ma potrzeby, aby poczucie obowiązku prowadziło Cię do nadmiernie zapełnionego kalendarza towarzyskiego. Są szanse, że naprawdę możesz odmówić imprezie lub klubowi książki, którego się boisz.
Jedynym zastrzeżeniem jest to, że wszystkie scenariusze uwzględnione w nowym badaniu obejmowały działania o stosunkowo niskiej stawce, w przeciwieństwie do kluczowych wydarzeń, takich jak ślub czy baby shower. Jak piszą autorzy, ich brak może odcisnąć większe piętno na związkach. W badaniu nie uwzględniono również skutków wielokrotnego odrzucania ofert znajomego lub anulowania istniejących planów w ostatniej chwili. Autorzy zauważają, że różne kultury mogą mieć również różne oczekiwania społeczne, które mogą mieć wpływ na wyniki. Dodają też, że odkrycia nie powinny zniechęcać ludzi do chodzenia na jakiekolwiek wydarzenia towarzyskie. Silne relacje są kluczem do dobrego zdrowia, zapobiegania samotności, poprawy dobrostanu psychicznego, a potencjalnie nawet poprawy zdrowia serca i innych fizycznych wskaźników dobrego samopoczucia. Bądź więc oszczędny w swoich odmowach, ale kiedy musisz, wygłaszaj je bez niepokoju.