Obraz: Julian Stratenschulte/dpa/picture alliance
Osoby, które w wieku dorosłym cierpią na ADHD mogą według najnowszych badań mieć trzykrotnie wyższe ryzyko zachorowania na demencję.
W przeprowadzonym badaniu w Izraelu wzięło udział prawie 110 tyś. dorosłych. Kiedy badani zostali włączeni do badania około 20 lat temu, byli pomiędzy 51, a 70 r.ż. i do tamtej pory nie zdiagnozowano u nich ani ADHD, ani demencji.
Poza tym naukowcy stwierdzili na podstawie tych badań, że dorośli z ADHD, którzy otrzymywali leki psychostymulujące w celu leczenia choroby, nie mieli zwiększonego ryzyka demencji.
ADHD nie dotyka tylko młodszych
Co łączy ADHD i demencję? Związek może zadziwić, bo ADHD jest przeważnie diagnozowane u dzieci oraz nastolatków, po tym jak zostaje zidentyfikowane rzucające się w oczy zachowanie w domu albo szkole. Głównymi cechami są:
- nadpobudliwość, która objawia się przesadną chęcią do ruchu
- impulsywność, która objawia się nieprzemyślanym zachowaniem
- oraz krótki okres uwagi, który jest typowy dla nie uważności i upośledzonej zdolności koncentracji
Też bardzo szybkie i gwałtowne wahania emocjonalne są charakterystyczne dla ADHD. Może to wywoływać nadmierne reakcje emocjonalne, jak nagły gniew, głęboki smutek, a nawet żywiołową radość. Jednak, jak w przypadku wielu zaburzeń psychicznych objawy ADHD mogą się zmieniać. Poszczególne symptomy mogą mieć różne nasilenie i nie zawsze muszą występować w tym samym czasie.
Leczenie Rytalinem zwiększa ryzyko uzależnienia
Jeżeli zaburzenie zachowania zostanie rozpoznane, jest bardzo często leczone środkami psychostymulującymi takimi jak Rytalin. Może to poprawić uwagę i umiejętność koncentracji. Dotknięci zaburzeniem mogą łatwiej zorganizować codzienne życie i rozwiązywać problemy. Zaburzenie zachowania jest spowodowane przez zmianę substancji semiochemicznych w mózgu. Rytalin u pacjentów z ADHD wyrównuje poziom dopaminy w mózgu. Zwiększone uwalnianie hormonu szczęścia oddziaływuje podobnie jak kokaina i zwiększa znacząco niebezpieczeństwo uzależnienia od środków psychostymulujących, takich jak narkotyki, nikotyna oraz kawa.
Zbyt powszechna diagnoza
ADHD, czyli zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi, nie jest modną chorobą, jak się czasem sugeruje. To zaburzenie behawioralne istnieje od zawsze i jest ogromnym obciążeniem dla osób, które rzeczywiście są nim dotknięte. Eksperci uważają jednak, że ADHD jest zbyt często błędnie diagnozowane. Nie każdy brak koncentracji oznacza ADHD, nie każde niespokojne lub nieuważne dziecko naprawdę cierpi na ADHD. Około 2 do 6 procent wszystkich dzieci i nastolatków cierpi na patologiczne zaburzenia uwagi i niepokój ruchowy.
Mimo to ADHD często pozostaje nierozpoznane
Ponieważ poszczególne objawy mogą mieć różne nasilenie i nie zawsze występują w tym samym czasie, ADHD często nie jest diagnozowane. Osoby dotknięte tym zaburzeniem często cierpią przez całe życie - w pracy lub w związkach, np. dlatego, że łatwo rozpraszają się w pracy, ponieważ ciągle odkładają ważne rzeczy lub obciążają swój związek z powodu gwałtownych wybuchów emocjonalnych. ADHD zaczyna się w dzieciństwie i okresie dojrzewania i często utrzymuje się w wieku dorosłym. Zaburzenie to nie zostało dobrze zbadane w szczególności u dorosłych, ponieważ większość badań nad ADHD przeprowadzono na dzieciach.
ADHD u dorosłych
Objawy ADHD zmieniają się znacząco w wieku dorosłym. Tylko około 5 do 15 procent nadal spełnia kryteria diagnozy. U około 70% występują tylko pojedyncze objawy. Zamiast nadpobudliwości dorośli z ADHD cierpią na bardzo silny wewnętrzny niepokój, który na przykład pozbawia ich snu w nocy. Mają tendencję do angażowania się w bardzo ryzykowne zachowania np. w ruchu drogowym. Chociaż osoby dotknięte tym zaburzeniem mają chęć wykonania zadania, po prostu nie działają, są sparaliżowane lub zablokowane. Problemy z koncentracją, zapominanie lub brak planowania mogą mieć bardzo negatywne skutki, zwłaszcza w życiu zawodowym.
ADHD u kobiet często pozostaje nierozpoznane
ADHD przede wszystkim nie jest rozpoznawane u dziewcząt i kobiet. Chłopcy częściej odpowiadają typowi nadpobudliwemu, wyobrażeniu „wiercipięty". W związku z tym u chłopców diagnozuje się ADHD w dzieciństwie około dwa razy częściej niż u dziewcząt. Dzieje się tak, ponieważ dziewczynki z ADHD zwykle zachowują się niezauważalnie w szkole i w rodzinie, nie zakłócają lekcji, są bardziej nieuważne lub rozmarzone. Jako dorosłe kobiety często radzą sobie z codziennym życiem, rodziną i pracą - choć z dużym wysiłkiem. Kobiety dotknięte tym zaburzeniem zwykle nauczyły się funkcjonować i są zwykle bardziej akceptowane społecznie niż mężczyźni dotknięci tym zaburzeniem. Jest to kolejny powód, dlaczego u kobiet rzadziej diagnozuje się to zaburzenie.
Ryzyko nierozpoznanego ADHD
Jeśli ADHD pozostaje nieleczone, może to mieć daleko idące konsekwencje dla codziennego życia, pracy i relacji. Jak pokazuje badanie z Izraela dotyczące ADH i demencji - może mieć również poważne konsekwencje dla zdrowia nawet w starszym wieku. Tym ważniejsze jest jak najwcześniejsze postawienie diagnozy. Każdy, kto ma uzasadnione podejrzenia, powinien wykonać szybki test na ADHD, których jest mnóstwo w Internecie. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) również zapewnia taki szybki test, który może przynajmniej wstępnie wskazać, czy ADHD może być obecne. Ale oczywiście taki szybki test nie zastąpi wizyty u lekarza. Wiarygodną diagnozę mogą postawić jedynie specjaliści z wykształceniem psychoterapeutycznym lub psychiatrycznym. A to wymaga intensywnych rozmów z daną osobą, a najlepiej także z osobami z jej otoczenia społecznego.