Masło albo margaryna? To kwestia gustu. Zdjęcie: dpa
Masło czy margaryna? Dla wielu jest to wyłącznie kwestia gustu. Czy to do smażenia, pieczenia, czy po prostu jako smarowidło do chleba - margaryna jest popularna w niemieckich gospodarstwach domowych.
Listopadowy numer Eko-Test’u poświęcony jest przemysłowo produkowanym tłuszczom do smarowania. Wniosek? Otrzeźwiający. Połowa z 18 testowanych produktów nie przeszła testu. Istnieje wiele problemów: składniki oleju mineralnego, czasami niekorzystny skład tłuszczu i tłuszcze tropikalne, prawie zawsze zawierające olej palmowy. Zwłaszcza w przypadku tego ostatniego, czasami nie jest jasne, skąd dokładnie pochodzi i w jakich warunkach został wyprodukowany.
Składniki oleju mineralnego we wszystkich testowanych produktach
Według Eko-Test’u wszystkie testowane margaryny są w mniejszym lub większym stopniu zanieczyszczone składnikami oleju mineralnego. Spektrum waha się od „tylko bardzo niewielkich ilości" do „tak silnych, że produkty są oceniane jako niezadowalające".
Składniki oleju mineralnego można podzielić na 2 główne grupy: Nasycone węglowodory MOSH/MOSH analogi i aromatyczne węglowodory oleju mineralnego MOAH. MOAH są bardziej niepokojące, ponieważ w tej grupie znajdują się związki, które mogą powodować raka. Jak dotąd nie ma jednak wiarygodnych wyników dotyczących tego, w jaki sposób i czy analogi MOSH/MOSH mogą wpływać na zdrowie. Według Eko-Test’u, MOSH może gromadzić się w organizmie.
Czym jest margaryna?
Margaryna, znana również jako sztuczne masło, jest przemysłowo produkowanym tłuszczem do smarowania. Jest używana jako substytut masła i smalcu. Pod względem odżywczym margaryna zawiera mniej nasyconych kwasów tłuszczowych, a zawartość cholesterolu jest niższa niż w przypadku masła. Margaryna została stworzona, ponieważ Napoleon III szukał trwałego substytutu masła do karmienia swoich żołnierzy w 1869 roku. Pierwsze margaryny były wytwarzane przez zmieszanie mleka, wody, tłuszczu nerkowego i podpuszczki lub rozdrobnionego krowiego wymienia. Pierwsza czysto roślinna margaryna została wyprodukowana w 1952 roku przez firmę Fauser / Vitaquell w Hamburgu. Wyprodukowano ją bez żadnych dodatków chemicznych ani ulepszaczy. Obecnie margaryna jest emulsją tłuszczów roślinnych i zwierzęcych oraz wody lub odtłuszczonego mleka. Jej zawartość tłuszczu wynosi od 39 do 90 procent. Żółty kolor zawdzięcza dodatkowi beta-karotenu. Przy około 3000 KJ na 100 gramów. Wartość energetyczna jest mniej więcej taka sama jak w przypadku masła.
Węglowodory oleju mineralnego wykryte w 4 margarynach
Laboratorium, któremu zlecono badanie, wykryło szczególnie szkodliwe węglowodory olejów mineralnych MOAH w czterech margarynach. Trzy produkty przekroczyły wartość graniczną ustaloną przez Stały Komitet ds. Roślin, Zwierząt, Żywności i Pasz Komisji Europejskiej w 2022 roku. Według ekspertów ds. eko-testów produkty, które przekraczają tę wartość, powinny zostać wycofane z rynku, ale nie ma takiego prawnego obowiązku. Laboratorium zmierzyło najwyższą wartość w margarynie Sana - to właśnie w niej wartość wytycznych została przekroczona najbardziej. Margaryna Penny Pflanzen również przekroczyła zalecaną wartość. Oba produkty zostały ocenione jako „niezadowalające".
Zwycięzca testu radzi sobie bez aromatów
Ponieważ smak jest kryterium zakupu margaryny, producenci margaryn konwencjonalnych polegają na aromatach. Mają one na celu nie tylko ujednolicenie smaku, ale także urozmaicenie go, jeśli jakość naturalnych składników nie jest wystarczająca. Jako zwycięzca testu z ogólnym wynikiem „dobry” Alnatura udowadnia, że można obejść się bez aromatów np. margaryna Alnatura 3/4 tłuszczu z olejem rzepakowym i orzechowym uzyskała wynik „bardzo dobry" w teście sensorycznym. Jedna trzecia testowanych tłuszczów do smarowania, czyli 6 zostały ocenione jako „zadowalające". Wśród nich znalazła się „ja Pflanzenmargarine" firmy Rewe.
Olej palmowy zawarty w prawie wszystkich margarynach
Tłuszcze, oleje i woda to główne składniki margaryny. Olej palmowy jest głównym składnikiem olejów. Tylko jeden producent w teście nie używał oleju palmowego. Olej palmowy popadł w niełaskę z powodu masowego wylesiania w celu uprawy ogromnych monokultur palm olejowych. Jednak uprawa innych tłuszczów tropikalnych, takich jak olej kokosowy czy sojowy, również wiąże się z podobnymi problemami.
Testerzy chcieli zatem wiedzieć, jakie tłuszcze znajdują się w margarynach, skąd pochodzą i czy producenci biorą odpowiedzialność za swoje łańcuchy dostaw. Rozesłano obszerne kwestionariusze. Alnatura była jedynym dostawcą, który przedstawił dowody dotyczące całego łańcucha dostaw, aż do plantacji. To czy przy następnych zakupach w koszyku znajdzie się masło czy margaryna, jest i pozostanie kwestią osobistego gustu. Oba produkty nadają się do stosowania w świątecznych wypiekach.
Test margaryny: Procedura testowania
Przetestowano 18 różnych margaryn z supermarketów, dyskontów i rynków ekologicznych o zawartości tłuszczu od 60 procent w górę, w tym dwie margaryny ekologiczne i jedną margarynę bez oleju palmowego. Jeśli dana marka margaryny nie była dostępna w tubce, wybierano margarynę zapakowaną w folię i oferowaną w bloku. Produkty kosztowały od 1,49 do 4,58 euro za 500 gramów.
Laboratorium przeprowadziło testy na obecność zanieczyszczeń tłuszczowych 3-MCPD i glicydolu, kwasów tłuszczowych trans, składników oleju mineralnego i plastyfikatorów. Zgodnie z oświadczeniem, margaryny zostały również poddane kontroli pod kątem obecności pestycydów i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych, a także aromatów i dodatków witaminowych innych niż witaminy A i D. Wzbogacenie o te dwie witaminy rozpuszczalne w tłuszczach jest tolerowane przez Federalny Instytut Oceny Ryzyka (BfR) jako rozsądne w tłuszczach do smarowania. Przetestowano również skład tłuszczu. Testerzy oparli swoją ocenę na zaleceniach Niemieckiego Towarzystwa Żywienia (DGE).
Trzech doświadczonych testerów sensorycznych degustowało margaryny i oceniało zapach, smak, konsystencję/rozlewność i topnienie. Opakowanie zostało przetestowane pod kątem zawartości PVC/PVDC/związków chlorowanych. Eko-Test poprosił również producentów o ujawnienie ich łańcuchów dostaw i dostarczenie dowodów na to, gdzie biorą odpowiedzialność za problemy w łańcuchu dostaw. W tym celu wraz z Control Union Certifications Germany opracowano kompleksowy kwestionariusz.