Otyłość dziecięca znacznie zwiększa ryzyko wystąpienia pewnych schorzeń. Źródło: Unsplash/CC0 Public Domain
Nowe badanie zaprezentowane na European Congress on Obesity (ECO) w Wenecji we Włoszech (12-15 maja) po raz pierwszy policzalnie określiły wpływ różnych aspektów otyłości u dzieci na długoterminowy stan zdrowia i oczekiwaną długość życia. Modelowanie przeprowadzone przez stradoo GmbH, firmę konsultingową w dziedzinie nauk przyrodniczych z Monachium w Niemczech, zaprezentowane przez dr Ursa Wiedemanna ze stradoo oraz współpracowników z uniwersytetów i szpitali w Wielkiej Brytanii, Holandii, Francji, Szwecji, Hiszpanii, USA i Niemczech, wykazało, że wiek wystąpienia, nasilenie i czas trwania otyłości wpływają na oczekiwaną długość życia.
Stwierdzono, że rozwój otyłości w bardzo młodym wieku ma szczególnie silny wpływ. Na przykład dziecko żyjące ze znaczną otyłością (BMI Z-score o wartości 3,5) w wieku czterech lat, które następnie nie traci na wadze, ma oczekiwaną długość życia wynoszącą 39 lat - około połowy średniej oczekiwanej długości życia. Dr Wiedemann mówi: „Chociaż powszechnie przyjmuje się, że otyłość u dzieci zwiększa ryzyko chorób sercowo-naczyniowych i chorób pokrewnych, takich jak cukrzyca typu 2 (T2D), oraz że może skrócić oczekiwaną długość życia, dowody na wielkość tego wpływu są niejednolite. Lepsze zrozumienie dokładnej skali długoterminowych konsekwencji i czynników, które je wywołują, może pomóc w kształtowaniu polityki profilaktycznej i podejścia do leczenia, a także poprawić zdrowie i wydłużyć życie”.
Aby dowiedzieć się więcej, naukowcy stworzyli model wczesnej otyłości, który pozwolił im oszacować wpływ otyłości u dzieci na choroby sercowo-naczyniowe i powiązane schorzenia, takie jak cukrzyca typu 2 (T2D), a także na oczekiwaną długość życia. Uwzględniono cztery kluczowe zmienne: wiek wystąpienia otyłości, czas trwania otyłości, nagromadzenie nieodwracalnego ryzyka (miara nieodwracalnego ryzyka wystąpienia skutków otyłości dla zdrowia, które utrzymują się nawet po utracie wagi) oraz nasilenie otyłości. Nasilenie otyłości oparto na wskaźnikach BMI Z-score. Jako szeroko stosowana miara masy ciała w dzieciństwie i okresie dorastania, BMI Z-score wskazuje, jak bardzo BMI danej osoby odbiega od normalnego BMI dla jej wieku i płci, przy czym wyższe wartości reprezentują większą masę ciała.
Na przykład 4-letni chłopiec o średnim wzroście 103 cm i „normalnej” masie ciała około 16,5 kg będzie miał BMI Z-score równy 0. Chłopiec w tym samym wieku i o tym samym wzroście, który waży 19,5 kg, będzie miał BMI Z-score równy 2, który ledwo znajduje się w przedziale otyłości, a chłopiec, który waży 22,7 kg, będzie miał BMI Z-score równy 3,5, co wskazuje na ciężką otyłość. Dane pochodzą z 50 istniejących badań klinicznych dotyczących otyłości i chorób współistniejących związanych z otyłością, takich jak cukrzyca typu 2, zdarzenia sercowo-naczyniowe i stłuszczenie wątroby. Badaniami objęto ponad 10 milionów uczestników z krajów na całym świecie, z czego około 2,7 miliona było w wieku od 2 do 29 lat.
Model pokazuje, że wcześniejsze wystąpienie i cięższa otyłość zwiększają prawdopodobieństwo rozwoju powiązanych chorób współistniejących. Na przykład osoba, u której BMI Z-score wynosi 3,5 (co wskazuje na ciężką otyłość) w wieku 4 lat i która nie traci na wadze, ma 27% szans na rozwój T2D przed 25 rokiem życia i 45% szans na rozwój T2D przed 35 rokiem życia. Natomiast osoba, u której BMI Z-score wynosi 2 w wieku 4 lat, będzie miała 6,5% szansy na wystąpienie T2D przed 25 rokiem życia i 22% szansy na wystąpienie przed 35 rokiem życia. Model wczesnej otyłości pokazuje również, że wyższy BMI Z-score w młodym wieku prowadzi do krótszej oczekiwanej długości życia.
Na przykład BMI Z-score wynoszący 2 w wieku 4 lat bez późniejszej redukcji masy ciała zmniejsza oczekiwaną długość życia z ok. 80 do 65 lat. Oczekiwana długość życia jest dodatkowo skrócona do 50 lat dla BMI Z-score wynoszącego 2,5 i 39 lat dla BMI Z-score wynoszącego 3,5. Natomiast BMI Z-score wynoszący 3,5 w wieku 12 lat bez późniejszej redukcji masy ciała daje średnią oczekiwaną długość życia wynoszącą 42 lata. Porównania z danymi z badań nieuwzględnionych jako dane wejściowe do modelu oraz opinie wiodących ekspertów potwierdziły trafność modelu. Możliwe było również modelowanie wpływu utraty wagi na oczekiwaną długość życia i zdrowie. Na przykład osoba żyjąca z ciężką wczesną otyłością (BMI Z-score wynoszący 4 w wieku 4 lat), która nie schudnie, ma oczekiwaną długość życia wynoszącą 37 lat i 55% ryzyka zachorowania na cukrzycę typu 2 przed 35 rokiem życia.
Utrata masy ciała, która poskutkuje zmniejszeniem BMI Z-score do 2 (ledwo w zakresie otyłości) w wieku 6 lat, wydłuży oczekiwaną długość życia do 64 lat i zmniejszy ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2 do 29%. Modelowanie pokazuje również, że wcześniejsza utrata wagi przywraca więcej lat życia niż późniejsza. „Model wczesnej otyłości pokazuje, że redukcja masy ciała ma uderzający wpływ na oczekiwaną długość życia i ryzyko chorób współistniejących, zwłaszcza gdy utrata masy ciała następuje we wczesnym okresie”, stwierdza dr Wiedemann.
Ograniczenia modelu obejmują nieuwzględnienie przyczyn otyłości, genetycznych czynników ryzyka, różnic etnicznych lub płciowych, a także nieuwzględnienie wzajemnego oddziaływania różnych chorób współistniejących. Dr Wiedemann podsumowuje: „Wpływ otyłości u dzieci na oczekiwaną długość życia jest ogromny. Oczywiste jest, że otyłość dziecięca powinna być uważana za chorobę zagrażającą życiu. Ważne jest, aby leczenie nie było odkładane do czasu rozwoju cukrzycy typu 2, wysokiego ciśnienia krwi lub innych »znaków ostrzegawczych«, a rozpoczynało się wcześnie. Wczesna diagnoza powinna i może poprawić jakość i długość życia”.