Im młodsze są dzieci, tym mniej są w stanie kontrolować swoje korzystanie ze smartfonu. Źródło: Addictive Stock/Shotshop/picture alliance.
Czas spędzany przez mojego syna przed ekranem jest naszym ulubionym tematem kłótni: zbyt dużo, zbyt często, mówię ja. Jest w porządku, mówi on. W końcu ma dużo do zrobienia: musi nagrać swój własny podcast, zmontować i opublikować. Musi opiekować się słuchaczami i śledzić statystyki.
Wraz z czytaniem i pisaniem wiadomości oraz oglądaniem filmów, dwunastoletni chłopiec spędza sporo czasu, wpatrując się w ekran swojego smartfonu.
Im więcej czasu spędza na smartfonie, tym gorzej, tak sądzę. ,,To mit” - mówi Adrian Meier, naukowiec zajmujący się komunikacją na Uniwersytecie Alexandra Friedricha w Erlangen-Norymberdze, podczas konferencji prasowej Science Media Center.
Według Meiera, wpływ mediów społecznościowych na zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży zależy głównie od osobowości człowieka przed ekranem oraz treści, które konkretnie przegląda.
Chodź według Meiera ryzyko wśród szkód dla psychiki dzieci poprzez media społecznośćiowe jest bardzo indywidualne, specjalista w dziedzinie komunikacji wymienia kilka potencjalnych zagrożeń, które są ,,bardziej lub mniej potwierdzone naukowo”. W wielu przypadkach brakuje nadal danych badawczych.
Zagrożenie związane ze społecznym porównywaniem się i FOMO
Jednakże jednoznacznie udowodnionym ryzykiem jest to, że przez tzw. społeczne porównywanie się z innymi na mediach społecznościowych można czuć się gorzej. W idealnie wykreowanym świecie Instagrama i TikToka życie innych może wydawać się ekscytujące, ciała piękniejsze, a ludzie bardziej spełnieni.
,,Może to mieć motywujący i inspirujący efekt”, mówi Meier. Jednakże u nastolatka z silnymi wątpliwościami co do siebie, pozornie bajeczne życie innych osób może wzmacniać negatywny obraz samego siebie. Skutkiem tego mogą być depresja i lęki.
Dzieci potrzebują wsparcia swoich rodziców, aby nauczyć się zdrowego korzystania z mediów społecznościowych. Źródło: Robin Utrecht/picture alliance.
,,Poza tym, wyobrażenia o pięknie mogą prowadzić do zaburzeń odżywiania”, informuje Isabell Brandhorst, kierująca grupą badawczą zajmującą się zaburzeniami związanymi z Internetem i uzależnieniem od gier komputerowych w Klinice Uniwersyteckiej w Tybindze, na podstawie jej praktycznej pracy z młodzieżą w sytuacjach kryzysowych.
,,Strach przed tym, co nas omija (Fear Of Missing Out, FOMO), może prowadzić do utraty kontaktu i poczucia izolacji, również może bardzo negatywnie wpływać na dzieci”, mówi Meier. Kto nie śledzi uważnie czatu na grupie WhatsApp klasy lub nie zna najnowszego wyzwania na TikToku, może szybko zostać na uboczu.
Niewystarczająca samokontrola u dzieci
Kolejnym zagrożeniem według Meiera jest całkowicie niekontrolowane używanie smartfonu i mediów społecznościowych, które prowadzi do zaniedbywania innych obowiązków. Mogą to być zadania szkolne, ale również zainteresowania czy przyjaciele. Według Meiera, dzieci korzystające ze smartfonu tuż przed snem są narażone na chroniczny brak snu.
Ta niekontrolowana użyteczność ma związek z nadal rozwijającym się mózgiem dzieci i młodzieży, wyjaśnia Christian Montag, profesor psychologii molekularnej na Uniwersytecie w Ulm i trzeci ekspert konferencji prasowej. ,,Im młodsi użytkownicy, tym bardziej podatni są na nadmierne korzystanie z technologii.”
Dlatego wszyscy trzej badacze martwią się faktem, że dzieci już dzieci w szkole podstawowej posiadają smartfony i konta w mediach społecznościowych. Mózg
jeszcze dojrzewa do połowy w wieku 20 lat, mówi Sontag. Do tego czasu samoograniczanie może być problematyczne.
Mój syn dostał swój smartfon podczas, kiedy przeszedł do szkoły średniej - tak, jak większość jego kolegów z klasy. Nie chcieliśmy, aby czuł się wykluczony. Isabel Brandhorst również uważa, że wcześniej czy później praktycznie nie da się uniknąć posiadania smartfonu. Jednak podkreśla, że dzieci nie powinny być pozostawione same sobie w niekończącym się świecie mediów społecznościowych. ,,Dzieci potrzebują wsparcia rodziców.”
Rodzice jako wzór przy smartfonie
,,Większość rodziców nie poświęca tyle uwagi temu zagadnieniu, ile w rzeczywistości powinni, aby skutecznie wspierać swoje dzieci”, mówi Brandhorst. Polegać na tym, że dziecko samo wie, że wieczorami nie powinno zbyt długo przebywać na WhatsAppie czy TikToku, aby zdążyć się wyspać, to bardziej życzenie niż rzeczywistość. ,,Większość dzieci nie jest w stanie poradzić sobie z takim obciążeniem”, dodaje psycholog.
To jest problem, gdy sami rodzice nie radzą sobie ze swoim korzystaniem: interakcja z dzieckiem jest przerwana, gdy tylko ekran się zaświeci. ,,Rodzice mogą nieświadomie stanowić bardzo negatywny wzorzec do naśladowania”, mówi Brandhorst.
Z wiekiem dzieci, zakazy i zasady tak naprawdę wywołują opór niż osiągają zamierzony efekt. Dlatego Brandhorst zaleca wyrażenie ewentualnych obaw dotyczących używania smartfonu przez dzieci w spokojnej chwili z perspektywy ,,ja”: ,,Zauważyłem, że spędzasz o wiele więcej czasu na smartfonie niż kiedyś i martwi mnie to.” ,,To otwiera drzwi do dialogu”, uważa Brandhorst.
Wszyscy trzej badacze podkreślają jednak, że dla nastolatków jest całkowicie normalne, że określone rzeczy są wykonywane w określonych fazach czasowych w sposób nadmierny. Dlatego ważne jest, aby nie patologizować normalnego zachowania codziennego. Nadal brakuje danych badawczych, wytycznych i porozumienia w odniesieniu do określonych kryteriów, które jasno definiowałyby problematyczne korzystanie.
,,Rodzice powinni zaufać swojemu instynktowi”, mówi Isabel Brandhorst, i pozostawać w dialogu z dzieckiem. Gdy mój syn będzie miał za dwa lata 14 lat, umówiliśmy się, że będzie mógł korzystać z platform takich jak TikTok. Przewiduję, że smartfon będzie nadal naszym ulubionym tematem kłótni.