Mówienie przez sen może być związane z problemami ze zdrowiem psychicznym. Agne Jurkenaite/CNN
Według Amerykańskiej Akademii Medycyny Snu około 50% dzieci mówi przez sen – i zazwyczaj z niego wyrasta – podczas gdy tylko około 5% dorosłych to nocne gaduły. Jednak około 60% do 65% dorosłych doświadczy co najmniej jednego epizodu mówienia przez sen w ciągu swojego życia. Jak twierdzą eksperci, monologi senne mogą wystąpić na każdym etapie snu, nie tylko w fazie REM (z ang. rapid eye movement, dosł. „szybki ruch okiem”), czyli na etapie, w którym pojawiają się sny. Te jednostronne rozmowy są zazwyczaj nieszkodliwe i mogą obejmować bełkotliwe szepty, jęki i bezsensowne słowa, a także wulgarny język i jawne krzyki.
W tym momencie partner w łóżku może przestać postrzegać paplaninę jako zabawną i zacząć szukać sposobów by ochronić własny sen, powiedział specjalista od zaburzeń snu dr Carlos Schenck, profesor i starszy psychiatra w Hennepin County Medical Center na Uniwersytecie w Minnesocie. „Jest kilka rzeczy, które ty i partner w łóżku, możecie zrobić, aby uratować swój sen” – powiedział Schenck. „Ale najpierw upewnij się, że nie ma żadnych ukrytych problemów, które mogą być przyczyną problemu”.
Mówienie przez sen może być związane z problemami ze zdrowiem psychicznym, takimi jak zespół stresu pourazowego (PTSD), depresja i lęk. Leki stosowane w leczeniu depresji i innych zaburzeń zdrowia psychicznego, wysokiego ciśnienia krwi, drgawek, astmy i, co dziwne, innych zaburzeń snu mogą również powodować mówienie przez sen, zgodnie z badaniami Cleveland Clinic. „Jeśli twój partner nigdy nie mówił przez sen i nagle zaczyna mówić przez sen po 50 roku życia, a staje się to głośniejsze i częstsze, to naprawdę powinieneś skontaktować się z lekarzem w celu oceny neurologicznej" – powiedział Schenck.
„Może to być pierwsza oznaka choroby neurodegeneracyjnej, takiej jak choroba Parkinsona”. Obturacyjny bezdech senny – poważne zaburzenie snu, w którym ludzie przestają oddychać na 10 sekund do dwóch minut 30 lub więcej razy na godzinę – może również spowodować, że mózg częściowo się obudzi i zacznie paplać. Partnerzy w łóżku często jako pierwsi zauważają bezdech senny, obserwując całkowite zaprzestanie oddychania, po którym następuje wdech powietrza. Refluks żołądkowo-przełykowy lub jego poważniejszy kuzyn, choroba refluksowa przełyku (GERD), może również powodować częściowe pobudzenie, które może pobudzić mózg do mowy, powiedział Schenck.
Wskazówki dotyczące mówienia przez sen
Generator białego szumu lub głośny wentylator to świetna obrona, powiedziała Jennifer Mundt, adiunkt medycyny snu, psychiatrii i nauk behawioralnych w Northwestern University's Feinberg School of Medicine w Chicago. „Pomocne mogą być również zatyczki do uszu lub wygodne słuchawki z redukcją szumów” – powiedziała. Zatyczki do uszu występują w kilku formach: pianki rozprężanej, wersji wstępnie formowanych i na zamówienie, które są tworzone tak, aby dokładnie pasowały do kształtu i rozmiaru kanału słuchowego. „Następnie spróbuj zasnąć, zanim osoba, która śpi, zacznie mówić, abyś nie dał się łatwo obudzić. To właśnie tutaj generator białego szumu lub głośny wentylator mogą być bardzo, bardzo pomocne” – powiedział Schenck.
Teraz czas na detektywistyczną robotę. Pracuj ze swoim partnerem w łóżku, aby odkryć wyzwalacze jego mówienia podczas snu, takie jak stres, spożywanie alkoholu, brak snu, nietrzymanie się normalnego harmonogramu snu, a nawet spanie w nowym środowisku, twierdzą eksperci. Dla niektórych osób coś tak łagodnego, jak bycie na wakacjach lub spanie w nowym miejscu, może spowodować epizod, powiedział Mundt. „W takich momentach twój mózg jest nieco bardziej czujny, ponieważ znajdujesz się w nowym środowisku, a to oznacza, że istnieje większe prawdopodobieństwo częściowego przebudzenia, w którym jedna część mózgu jest obudzona, a druga śpi”– powiedział Mundt.
W końcu osoba, która mówi przez sen, jest gotowa przejąć odpowiedzialności za swoje zaburzenie i szukać rozwiązań, które pomogą przy problemach ze snem partnera, powiedział Schenck. „Osoba, która mówi przez sen, musi być bardzo wyrozumiała dla partnera” – powiedział Schenck. „Jeśli spanie na plecach pogarsza sytuację, kup koszulę nocną, w której możesz umieścić piłkę tenisową z tyłu koszuli, aby nie móc spać na plecach". A jeśli picie alkoholu jest wyzwalaczem, to również należy go zatrzymać lub zmniejszyć. „Odstaw alkohol, abyś mógł podzielić się swoją troską o partnera w łóżku, któremu przeszkadza twoje mówienie przez sen”.
Co powoduje mówienie przez sen?
Mówienie przez sen to parasomnia, należąca do tej samej kategorii co lęki senne, jedzenie przez sen, paraliż senny i seks podczas snu. Wszystkie są zaburzeniami pobudzenia, w których część mózgu budzi się, podczas gdy reszta śpi. Parasomnie często krążą w rodzinach i jest bardziej prawdopodobne, że je masz, jeśli miałeś je jako dziecko. Jeśli więcej niż jeden krewny pierwszego stopnia ma parasomnię, jest znacznie bardziej prawdopodobne, że zachowania związane ze snem w dzieciństwie pozostaną lub powrócą w wieku dorosłym, powiedział Schenck.
„Nie ma sposobu, aby przewidzieć, że rozwinie się parasomnia. Niektórzy ludzie, którzy mówili przez sen lub lunatykowali jako dzieci, wracają do tego zachowania jako dorośli, ale wielu innych nie” – powiedział. Mówienie przez sen często pojawia się spontanicznie „w dość nieprzewidywalny sposób”, powiedział Schenck, chociaż czasami może wystąpić po gorączce lub stresie emocjonalnym. Jednak „mówienie przez sen należy odróżnić od katatrenii, zaburzenia oddychania związanego ze snem, zwykle charakteryzującego się jękiem podczas snu”.
Wiele osób, które mówią przez sen, nie potrzebuje leczenia, ale jeśli zaburzenie jest poważne, istnieją metody leczenia, takie jak terapia poznawczo-behawioralna, mające na celu pomoc w identyfikacji i zmniejszeniu wyzwalaczy stresu i negatywnych myśli na temat snu. Dobra higiena snu, taka jak chodzenie spać i wstawanie o tej samej porze każdego dnia, unikanie kofeiny po godzinie 15 i eliminowanie światła z sypialni, w tym z ekranów, takich jak smartfony, laptopy i telewizory, również mogą pomóc.