- „Ważne jest, aby badania uwzględniały złożone doświadczenia życiowe i zawodowe kobiet" - mówi badaczka Beret Bråten. (Zdjęcie: ErsinTekkol/Shutterstock/NTB)
Kobiety częściej korzystają ze zwolnień lekarskich niż mężczyźni. Dlaczego tak trudno jest odpowiedzieć na pytanie o przyczyny takiego stanu rzeczy?
Od dawna jest to przedmiotem badań. Większość badań miała charakter ilościowy i koncentrowała się na czterech wyjaśnieniach: zdrowiu kobiet, fakcie, że kobiety i mężczyźni prowadzą różne życie, warunkach zawodowych i pracy oraz postawach.
- „Żaden z tych modeli nie wyjaśnia w pełni, dlaczego kobiety mają wyższy poziom absencji chorobowej niż mężczyźni" - mówi Beret Bråten, profesor nadzwyczajny w Centrum Badań nad Płcią na Uniwersytecie w Oslo.
- „Aby zrozumieć, dlaczego kobiety mają wyższą absencję chorobową niż mężczyźni, musimy przyjrzeć się całemu życiu kobiet" - mówi.
Badania muszą sięgać głębiej
Bråten napisała rozdział w książce Ulikhetens drivere og dilemmaer wraz z Ragnhild Steen Jensen, badaczką z Fafo.
- „Twierdzimy, że kobiety muszą być postrzegane jako coś więcej niż indywidualności, jeśli chcemy zrozumieć różnice między płciami w absencji chorobowej" - mówi Bråten.
- „Wysoka absencja chorobowa kobiet jest problemem strukturalnym, który może wynikać z faktu, że kobiece ciała i kobiece dolegliwości są badane w mniejszym stopniu niż męskie" - mówi Beret Bråten. Zdjęcie: Arve Kjersheim
Oprócz badań ilościowych, oboje uważają, że badania jakościowe są potrzebne, aby zagłębić się w życie ludzi.
- „W badaniach ilościowych naukowcy testują hipotezy. Jedną z hipotez może być to, że kobiety mają inne podejście do absencji chorobowej i że może to wyjaśniać niektóre różnice między płciami" - wyjaśnia Bråten.
- „Badania jakościowe obejmują pogłębione wywiady z kobietami, podczas których próbuje się lepiej zrozumieć, jak kobiety żyją" - podkreśla. Bråten i Steen Jensen przeprowadziły wcześniej wywiady z pracującymi kobietami na temat łączenia pracy opiekuńczej z pracą zarobkową. Chciały sprawdzić, w jaki sposób jest to powiązane z absencją chorobową. W rozdziale, który napisały, pokazują, w jaki sposób można połączyć badania jakościowe i ilościowe, aby lepiej zrozumieć, w jaki sposób kobiety doświadczają bycia w pracy.
Kobiety są podwójnie obciążone
Jedną z testowanych hipotez jest to, czy rola kobiet jako opiekunek przyczynia się do ich zwiększonej absencji chorobowej. Fakt, że kobiety często są zarówno pracowniczkami, jak i głównymi opiekunkami, jest często określany jako podwójne obciążenie, które może przyczyniać się do tego, że kobiety częściej niż mężczyźni korzystają ze zwolnień lekarskich.
Testowanie hipotezy podwójnego obciążenia wykazało, że nie wyjaśnia ona w pełni różnic w absencji chorobowej między płciami. Bråten podkreśla znaczenie pracy opiekuńczej jako czegoś, czego badania ilościowe niekoniecznie są w stanie w pełni uchwycić.
- „Nie uwzględniają one faktu, że praca opiekuńcza jest bardzo złożona. To, w jaki sposób doświadczasz bycia opiekunem, zależy od tego jaki jest twój partner, tego, czy masz dzieci, tego, jak czujesz się jako opiekun, jak wymagające są relacje opiekuńcze, poziomu obciążenia pracą, sytuacji zawodowej i środowiska pracy" - mówi.
Według Bråten, zwykły pomiar tego, czy kobiety mają więcej pracy opiekuńczej niż mężczyźni i czy może to wyjaśnić różnicę w absencji chorobowej, nie będzie w stanie uchwycić takich niuansów.
Nowy projekt dotyczący różnic między płciami w kontekście poziomu absencji chorobowej
Arnstein Mykletun jest starszym badaczem w Norweskim Instytucie Zdrowia Publicznego i profesorem na Wydziale Medycyny Społecznej UiT. W Nordlandssykehuset kieruje projektem, który ma na celu zbadanie różnic między płciami w poziomie absencji chorobowej.
- „Różnica między zwolnieniami lekarskimi kobiet i mężczyzn stopniowo powiększała się w ciągu ostatnich 30 lat i nie mamy dobrej odpowiedzi na pytanie, dlaczego kobiety częściej składają zwolnienia lekarskie lub dlaczego różnica ta rośnie" - mówi.
Przeprowadzono na przykład badania dotyczące tego, czy w zawodach zdominowanych przez kobiety jest więcej zwolnień lekarskich. Okazało się, że tak nie jest. „Według norweskich badań rejestrowych, pielęgniarze płci męskiej częściej składają zwolnienia lekarskie niż inni mężczyźni oraz koleżanki z zawodu" - wyjaśnia Mykletun.
- „Częściowo może to wynikać z różnic między płciami w podejściu do zdrowia, zwolnień lekarskich lub równowagi między pracą a domem" - mówi.
- „Być może mężczyźni uważają zwolnienia lekarskie za bardziej stygmatyzujące niż kobiety? Albo może być tak, że kobiety częściej słuchają sygnałów swojego ciała i proszą o zwolnienie lekarskie, gdy czują taką potrzebę”.
- „Udokumentowanie tego za pomocą badań ilościowych może być skomplikowane" - wyjaśnia.
Nowy projekt dotyczący zdrowia kobiet
Projekt badawczy w Nordlandssykehuset jest w fazie początkowej i składa się z trzech części:
- Pierwsza to meta-badanie wcześniejszych badań.
- W drugiej części naukowcy wykorzystują istniejące dane z trwających badań klinicznych w ramach projektu HiANOR, który bada wpływ usług oferowanych przez Helse i Arbeid (HiA). HiA to głównie usługa dla osób z zaburzeniami psychicznymi i zaburzeniami układu mięśniowo-szkieletowego, która wcześniej nosiła nazwę „Raskere tilbake". Dane z projektu HiANOR zostaną wykorzystane do przetestowania hipotez dotyczących przyczyn różnic między płciami w absencji chorobowej.
- W trzeciej części naukowcy zbadają, czy interdyscyplinarny program leczenia (taki jak w HiANOR) może pomóc zmniejszyć różnice w absencji chorobowej między płciami.
Pomoc psychiczna i zaburzenia układu mięśniowo-szkieletowego
- „Zapotrzebowanie na pomoc psychologiczną i pomoc w zakresie zaburzeń układu mięśniowo-szkieletowego jest znacznie większe wśród kobiet niż mężczyzn. W projekcie HiANOR ponad dwie trzecie skierowanych pacjentów to kobiety i chcemy sprawdzić, czy usługa jest odpowiednia do zmniejszenia niektórych różnic w poziomie absencji chorobowej ze względu na płeć" - wyjaśnia.
Mykletun wyjaśnia, że w badaniu wykorzystane zostaną głównie metody ilościowe i dość duże zbiory danych, obejmujące około 3500 osób. Wśród nich są zarówno osoby przebywające na zwolnieniu lekarskim, jak i te, które na nim nie przebywają.
- „Ponadto wykorzystamy metody jakościowe. Na przykład planujemy przeprowadzić wywiady jakościowe z niektórymi osobami, które odpowiedziały na nasz standardowy kwestionariusz. Pozwoli nam to zbadać, czy ich opinie, poglądy, postawy, skargi i doświadczenia są dobrze odzwierciedlone w ich odpowiedziach".
Mniej badań nad kobiecym ciałem
Beret Bråten wskazuje, że ważne jest, aby zwracać uwagę na perspektywę społeczną podczas badania kobiet i poziomu ich absencji chorobowej.
- „Jeśli absencja chorobowa jest postrzegana jako problem indywidualny, odpowiedzialność za brak zwolnienia chorobowego spada na kobietę, a rozwiązanie leży po stronie lekarza pierwszego kontaktu" - mówi.
- „Wysoki wskaźnik absencji chorobowej kobiet jest problemem strukturalnym, który może wynikać z faktu, że kobiece ciała i kobiece zaburzenia były badane w mniejszym stopniu niż męskie.
Ponadto, według Bråten, duża część społeczeństwa i życia zawodowego jest zorganizowana w oparciu o mężczyzn.