Źródło: Simon Cobb, CC0, za pośrednictwem Wikimedia Commons
Biblioteka zaufania
Niemcy
Źródło: Bildarchiv Monheim za pośrednictwem Legion Media
W 2005 roku w niemieckim Magdeburgu pojawiła się biblioteka wykonana ze skrzynek po piwie. Mieszkańcom miasta spodobał się ten pomysł i przy wsparciu lokalnych władz, w 2009 roku biblioteka otrzymała pełnoprawny budynek zaprojektowany przez biuro architektoniczne KARO. Do budowy biblioteki wykorzystano fasadę starego magazynu.
Projekt jest powiększoną wersją publicznego regału na książki, ponieważ nie trzeba się rejestrować, aby korzystać z biblioteki. Do tego czytelnik może wybrać dowolną z 20 000 książek i nawet ich nie zwrócić, a zatrzymać. Dlatego mieszkańcy nazywają to miejsce „biblioteką zaufania". Z czasem budynek stał się pełnoprawnym centrum kultury, w którym odbywają się różnego rodzaju wydarzenia.
Od lat 90. obszar Magdeburga, na którym obecnie stoi biblioteka, stawał się coraz bardziej opuszczony. Projekt pomógł ożywić tę część miasta i urozmaicić jego ponury wygląd. Mimo że budynek jest czasami dewastowany, biblioteka jest popularna wśród mieszkańców i stała się lokalną atrakcją.
Brooklyńska Biblioteka Sztuki
USA
Pomieszczenia Biblioteki w 2019 roku. Źródło: Projekt Sketchbook
Brooklyn Art Library to niezwykłe miejsce, w którym gromadzone są nie książki, a szkicowniki. Pomysł na ten projekt narodził się w 2006 roku w Atlancie za sprawą Stephena i Sary Peterman oraz ich kolegi z klasy, Shane'a Zuckera. Chcieli oni stworzyć alternatywę dla współczesnej sztuki tworzonej w celach komercyjnych i pomóc ludziom z całego świata dzielić się swoimi doświadczeniami.
Później biblioteka przeniosła się do Nowego Jorku i mieściła się przy 28 Frost Street. Zbiory biblioteki obejmowały zarówno prace znanych ilustratorów, jak i początkujących artystów. Każdy mógł dołączyć do projektu. W tym celu należało zamówić szkicownik, wypełnić go i wysłać do biblioteki. Funkcjonowała również tzw. mobilna biblioteka: ciężarówka z 4,5 tysiącami szkicowników z kolekcji biblioteki, która podróżowała po Stanach Zjednoczonych i Kanadzie i zapoznawała „czytelników" z projektem i twórczością ilustratorów.
Wiosną 2023 roku biblioteka doświadczyła pożaru, który zniszczył znaczną część kolekcji. Wkrótce twórcy projektu ogłosili jego zamknięcie, określając, że ocalałe szkicowniki zostaną rozesłane do czterech bibliotek w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie.
Muzeum-biblioteka książek ilustrowanych dla dzieci
Japonia
Źródło: Legion Media
W 2005 roku w japońskim mieście Iwaki pojawił się prawdziwy raj dla młodych czytelników: w bibliotece posiadającej kolekcję około 10 000 książek dla dzieci z całego świata, 1500 dzieł literackich zostało ułożonych na półkach tak, aby widoczne były kolorowe okładki. Dzieci mogą wypożyczać swoje ulubione książki i czytać je w dowolnym miejscu w bibliotece.
Twórcy chcieli stworzyć wyjątkową przestrzeń dla młodego pokolenia, a sądząc po liczbie odwiedzających, udało się to osiągnąć: w ciągu pierwszych sześciu miesięcy bibliotekę odwiedziło 6 tysięcy osób. Co prawda, czytelnicy mogą tu przychodzić tylko w piątki, w pozostałe dni w budynku odbywają się zajęcia z przedszkolakami.
Biblioteka została zbudowana przez słynnego japońskiego architekta-samouka Tadao Ando. Do budowy użyto wyłącznie betonu, drewno i szkło. Ando wierzy, że nawet beton może być ekspresyjny. Starał się przepełnić bibliotekę światłem i zaprojektował budowlę, w której dzieci mogłyby z łatwością marzyć. Według architekta widzimy światło dzięki ciemności, więc półmroczne korytarze biblioteki kontrastują z salami pełnymi światła, w których znajdują się książki. Nawiasem mówiąc, budynek oferuje zapierający dech w piersiach widok na Ocean Spokojny.
Biblioteka Francisa Trigge’a
Wielka Brytania
Źródło: JayHulmePoet, CC BY-SA 4.0, za pośrednictwem Wikimedia Commons
Biblioteka Francisa Trigge'a w Grantham w Wielkiej Brytanii jest warta odwiedzenia, choćby dlatego, że została założona w 1598 roku. Kolekcja została zainicjowana przez pastora osady Welburn i nadal nosi jego imię. Książki w bibliotece będą przypominać czytelnikom zakazaną sekcję depozytu książek w bajkowym Hogwarcie, ponieważ są przykute do półek.
Ten nietypowy sposób przechowywania książek dla współczesnych czytelników można wyjaśnić w bardzo prosty sposób. W przeszłości książki były niezwykle drogie, więc trzeba było podjąć dodatkowe środki, aby uniemożliwić czytelnikom zabranie ich ze sobą. Problem ten rozwiązywano na różne sposoby. Na przykład w dublińskiej Marsh Library odwiedzający byli zamykani w klatce z dziełami, które chcieli przeczytać, podczas gdy w Anglii byli oni ograniczeni do łańcuchów, a to nie odwiedzający był przykuty, ale książki. Takie „środki bezpieczeństwa" obowiązywały aż do XVIII wieku.
Oczywiście biblioteka Francisa Trigge'a nie jest jedyną, w której można zobaczyć książki na łańcuchach, ale jest uważana za jedną z najstarszych. Ponadto od samego początku z jej książek mogli korzystać nie tylko duchowni, ale także okoliczni mieszkańcy. Od momentu założenia biblioteki wiele łańcuchów uległo zużyciu, chociaż były one przymocowane do okładek lub krawędzi, a nie do grzbietów, aby chronić książki, więc wiele z nich zostało z czasem zastąpionych nowymi.
Biblioteka lotniska Schiphol
Holandia
Źródło: NurPhoto / specjalista / Getty Images
Latem 2010 roku otwarto pierwszą bibliotekę na lotnisku. Znajduje się ona w Amsterdamie i stanowi połączenie tradycyjnych idei czytelnictwa z najnowszymi osiągnięciami technologicznymi. Każdy pasażer oczekujący na wejście na pokład samolotu może odwiedzić bibliotekę, która jest otwarta 24 godziny na dobę, siedem dni w tygodniu. Będzie mógł wybierać spośród tysięcy książek zebranych ze wszystkich bibliotek w kraju.
Dostępne są dzieła literackie w 41 językach, a czytelnicy mogą zostawić przeczytane książki i wypożyczyć nowe. Biblioteka posiada trzy ekrany dotykowe. Jeden z nich prezentuje cyfrowe wystawy oparte na zbiorach holenderskich instytucji kulturalnych; drugi to mapa świata, na której podróżnicy mogą zostawiać wskazówki dotyczące miejsc, które odwiedzili; trzeci ekran ma zostać uruchomiony jeszcze w tym roku. Biblioteka posiada również tablety z dostępem do największej kolekcji muzycznej w kraju, z której może korzystać każdy.
Biblioteka klasztoru św. Katarzyny
Egipt
Źródło: Andia / specjalista / Getty Images
Położony na górze Synaj klasztor św. Katarzyny został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Ten zbudowany w IV wieku męski klasztor nigdy nie został zdobyty, dzięki czemu zachowały się w nim niesamowite książki i zwoje, z których niektóre są znacznie starsze niż sam klasztor.
Oprócz tekstów religijnych, klasztor posiada dużą ilość literatury historycznej. Kolekcja obejmuje dzieła w języku syryjskim, arabskim, greckim, etiopskim, ormiańskim, koptyjskim i słowiańskim.
W klasztorze zachowało się ponad 3000 manuskryptów, 1500 zwojów i około 5000 książek opublikowanych wkrótce po pojawieniu się druku. W przeciwieństwie do innych zachodnich bibliotek, gdzie oryginalne oprawy książek są zwykle wymieniane, tutaj zostały one zachowane w oryginale. Biblioteka wciąż potrafi zaskakiwać. Na przykład podczas prac konserwatorskich kilka lat temu znaleziono tu manuskrypt Hipokratesa opisujący eksperymenty medyczne, wraz z trzema innymi starożytnymi dziełami na temat leczenia.
Wielbłądzia biblioteka
Kenia
Kenijska Narodowa Służba Biblioteczna od 1985 roku do dostarczania książek wykorzystuje... wielbłądy. Zwierzęta pomagają transportować literaturę do północno-wschodniej części kraju, która jest jednym z najsłabiej rozwiniętych regionów. Ze względu na słabe drogi, niemożliwe jest dotarcie tam jakimkolwiek środkiem transportu. Ponadto ludność tego regionu jest w dużej mierze koczownicza, więc dzięki wielbłądom można znaleźć czytelników gdziekolwiek się znajdują.
Książki cieszą się dużym zainteresowaniem wśród mieszkańców Kenii, a w bibliotece zarejestrowanych jest obecnie kilka tysięcy osób. Biblioteka oferuje dzieła literackie w języku angielskim i suahili. I chociaż, według National Library Service, kolekcja jest w dużej mierze skierowana do młodych czytelników, książki są nie mniej interesujące dla dorosłych.
Nawiasem mówiąc, inne kraje afrykańskie, azjatyckie i latynoamerykańskie mają podobne mobilne biblioteki, które wykorzystują osły, muły, słonie i rowery do transportu książek.